چرا طبل جنگ در سوریه، عراق و آب‌های خلیج فارس به صدا درآمد؟

شماری از نیروهای آمریکایی در منطقه قحطانیه سوریه‌ایندیپندنت فارسی، علی حماده (برگرفته از روزنامه النهار العربی)
پس از به صدا درآمدن طبل جنگ در شرق سوریه طی دو هفته گذشته، اطلاعاتی منتشر شد مبنی بر اینکه نیروهای آمریکایی خود را برای عملیات نظامی بزرگی در شرق سوریه، در مرز با عراق و در نزدیکی شهر دیرالزور، آماده می‌کنند تا مسیر «وحدت میدان‌ها» که تهران و بیروت را از طریق گذرگاه بوکمال و دمشق به هم متصل می‌کند، قطع کنند.

در واقع، پس از آنکه شبکه‌های اجتماعی تصاویر و ویدیوهایی از انتقال تجهیزات سنگین کاروان‌های نظامی در حال حرکت و جابه‌جایی ایالات متحده منتشر کردند، صحبت درباره عملیات نظامی ایالات متحده در عراق علیه شبه نظامیان حشدالشعبی آغاز شد.

با آنکه واشنگتن در واکنش به صحبت‌های مطرح‌شده اعلام کرد که در حال نقل‌وانتقال و جابه‌جایی‌های معمول بین واحدهای نظامی در حال خروج و سایر واحدهای نظامی است که جایگزین آن‌ها خواهند شد، سطح تنش در عراق در چند روز گذشته به میزان چشمگیری افزایش یافته است.

افزون بر اینکه شبه‌نظامیان حشدالشعبی که همواره شعار خروج نیروهای آمریکایی از عراق را سر می‌دادند، به این کاروان‌های بزرگ نظامی که تصاویر آن‌ها فضای مجازی را پر کرده است، هیچ واکنشی نشان نداده‌اند. این بار از نمایش قدرت جناح‌های مسلح نیز هیچ اثری به چشم نمی‌خورد و گویی برای ممنوع بودن هرگونه برخورد با آمریکایی‌ها دستور گرفته‌اند.

موضوع دیگری که توجه‌ها را جلب می‌کند، این است که اسماعیل قاآنی، فرمانده سپاه قدس سپاه، در هفته گذشته دو بار به عراق سفر کرد و به طور کاملا عادی و طبیعی در حال گشت‌وگذار در نجف بود. گفته می‌شود قاآنی به گروه‌های «ولایی» دستور داده است که تحت هیچ شرایطی نیروهای آمریکایی را هدف آزار و اذیت قرار ندهند.

این در حالی است که هم‌زمان با جابه‌جایی نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه، واشنگتن ناوگان بزرگ دریایی را در خلیج فارس و در نزدیکی تنگه هرمز و دریای عرب مستقر کرده است. واشنگتن هدف از این اقدام را بازدارندگی از فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده و کاهش تنش‌های منطقه‌ای ناشی از مزاحمت‌های ایران و توقیف کشتی‌های تجاری اعلام کرد. اما هدف اعلام‌نشده که منابع عراقی از آن صحبت کردند، ارسال هشداری جدی به ایران در عراق و سوریه است؛ مبنی بر اینکه ایجاد هرگونه مزاحمت برای نیروهای آمریکایی با واکنش شدیدی مواجه خواهد شد و به منافع ایران در عراق و سوریه به‌شدت آسیب وارد خواهد کرد.

در سوریه نیز تحرکات آمریکایی‌ها در پایگاه التنف و برخی پایگاه‌های مستقر در منطقه عملیاتی نیروهای دموکراتیک سوریه به سردرگمی منجر شده است که شباهت بسیاری به وضعیت عراق دارد؛ به‌ویژه اینکه اطلاعات تاییدنشده حاکی از آن است که هدف اصلی از این تحرکات بستن مسیر موسوم به «وحدت میدان‌ها» بین تهران، بغداد، دمشق و بیروت است که از گذرگاه‌های مرزی عراق و سوریه عبور می‌کند.

اکنون آیا صحبت‌هایی که در این زمینه مطرح می‌شود، صحت دارد؟ در پاسخ می‌توان گفت که همه نشانه‌ها بیانگر واقعی بودن این تحرکات است و پایگاه‌های مشترک آمریکا و مخالفان عرب و کرد دولت سوریه با نیروها و تجهیزات جنگی جدیدی تقویت می‌شوند. شاید هدف از این اقدام، ارسال پیامی به دشمن باشد مبنی بر اینکه تحرکات اخیر جدی است و دوره آزادی تحرکات ایران در مرزهای عراق و سوریه چه در ارتباط با قواعد بازی و چه در زمینه عبورومرور آزاد در حال پایان است.

آیا آمریکایی‌ها واقعا تصمیم دارند برای بستن یا محدود کردن مسیر «وحدت میدان‌ها» ماجراجویی شروع کنند؟ این پرسشی است که به‌نظر می‌رسد هیچ یک از ناظران پاسخ قطعی برای آن ندارند؛ زیرا در حالی‌ که سطح تنش موردبحث در عراق و سوریه در حال افزایش است، واشنگتن دارایی‌های بلوکه‌شده ایران را که حدود چند میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، آزاد کرده و برای مبادله شماری از زندانیان نیز با ایران به توافق رسیده است.

افزون بر آن، تهران با سفر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه‌اش، به ریاض و جده و همراهی سفیر ایران که به‌تازگی معرفی شده، در راستای اجرایی کردن توافق‌نامه پکن گام برداشته است؛ توافقی که مارس گذشته با میانجی‌گری و ضمانت چین بین عربستان سعودی و ایران امضا شد و قرار است در روابط تهران و ریاض صفحه جدیدی باز کند.

با توجه به وضعیت جاری در منطقه، چرا طبل جنگ در سوریه، عراق و آب‌های خلیج فارس به صدا درآمده است؟ شاید این اقدام نشانه‌ای از بازگشت پررنگ آمریکا به منطقه و ارسال پیامی به روسیه در سوریه و به ایران در سوریه، عراق و لبنان باشد مبنی بر اینکه مرحله انحصارگرایی که در طول چند ماه اخیر در منطقه جریان داشت، به پایان رسیده است.

در واقع، ایالات متحده به عنوان متحد کشورهای منطقه در حالی به خاورمیانه بازگشته که پرونده بزرگی را با خود حمل می‌کند که هدف از آن عادی‌سازی روابط ریاض و تل‌آویو و جلوگیری از گسترش بی‌رویه نفوذ پکن در حوزه نفوذ سنتی آمریکا است.