گفتگوی اختصاصی با استاد کرسی اقتصاد خاورمیانه؛ جنگ و انقلاب چند سال از امید زندگی ایرانیان کاست؟
رأی دهید
محمدرضا فرزانگان، استاد کرسی اقتصاد خاورمیانه در مرکز پژوهش‌های خاورمیانه دانشگاه فیلیپسِ ماربورگ در آلمان است. او به تازگی نتایج تازه‌ترین پژوهش خود را با عنوان «سال‌های از دست رفته زندگی در جریان انقلاب و جنگ» در نشریه علمی «Review of Development Economics» منتشر کرده است.
او دو سال پیش نیز مطالعه‌ای در مورد هزینه‌های اقتصادی و اثرات توزیعی انقلاب و جنگ در ایران انجام داده بود که نشان داد که وقوع پیاپی انقلاب و جنگ منجر به از دست رفتن درآمد سالانه‌ای در حدود ۳ هزار دلار برای هر ایرانی طی آن دوران شده است.
آقای فرزانگان در پژوهش تازه خود سعی کرده به این سوال‌ها پاسخی هر چه دقیق‌تر بدهد: امید به زندگی مردم ایران تحت تأثیر انقلاب و متعاقب آن وقوع جنگ ۸ ساله با عراق چه تغییری کرده و اگر این دو اتفاق تاریخی به وقوع نمی‌پیوست، امید به زندگی ایرانیان بین سال‌های ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۸ (۱۳۶۷-۱۳۵۷) چند سرنوشتی داشت؟
با او در مورد جزئیات و نتایج پژوهش تازه‌اش گفتگو کرده‌ایم.
محمدرضا فرزانگان نخست در خصوص انگیزه و هدفش از انجام این پژوهش گفت: «معتقدم که افزون بر هزینه‌های اقتصادی، هزینه‌های انسانی انقلاب و به‌ویژه جنگ نیز باید اندازه‌گیری می‌شد چون تا آنجا که من می‌دانم، تا پیش از این، هیچ مطالعه‌ای در مورد تاثیر انقلاب و جنگ بر امید زندگی که یکی از شاخص‌های کلیدی سلامت است، انجام نشده بود. مطالعه‌ای موردی نظیر (Razoux,2015) وجود دارند که به تعداد کشته‌شدگان مستقیم افراد نظامی و غیرنظامی در جنگ اشاره می‌کنند ولی همچنان فقدان مطالعه‌ای که نشان دهنده سال‌های عمر و زندگی از دست رفته ایرانی‌ها باشد، احساس می‌شد.»
برآورد سال‌های عمر و زندگی از دست رفته ایرانی‌ها تحت تاثیر وقوع جنگ و انقلاب
برآورد میزان مرگ و میر بیش از حد مردان بالغ در ایران طی دوران انقلاب و جنگشکاف در میزان مرگ و میر مردان بزرگسال (به ازای هر ۱۰۰۰ مرد بزرگسال)
آقای فرزانگان در مورد نتایج پژوهش خود نیز گفت: «روند شاخص امید زندگی در ایران واقعی و پادواقعش از سال ۱۹۶۵ تا آستانه وقوع انقلاب از یک همگرایی و همسویی بالایی برخوردار است اما از سال ۱۹۷۷ و شروع پروسه انقلاب شاهد یک واگرایی قابل توجه هستیم که تا سال ۱۹۸۳و همزمان با تشدید جنگ و ناآرامی‌های داخلی به اوج خود می‌رسد ولی با نزدیک شدن به سال پایانی جنگ ایران و عراق کاهش پیدا می‌کند.»
برآورد میزان مرگ و میر بیش از حد مردان بالغ در ایران طی دوران انقلاب و جنگشکاف در میزان مرگ و میر مردان بزرگسال (به ازای هر ۱۰۰۰ مرد بزرگسال)
آقای فرزانگان در مورد نتایج پژوهش خود نیز گفت: «روند شاخص امید زندگی در ایران واقعی و پادواقعش از سال ۱۹۶۵ تا آستانه وقوع انقلاب از یک همگرایی و همسویی بالایی برخوردار است اما از سال ۱۹۷۷ و شروع پروسه انقلاب شاهد یک واگرایی قابل توجه هستیم که تا سال ۱۹۸۳و همزمان با تشدید جنگ و ناآرامی‌های داخلی به اوج خود می‌رسد ولی با نزدیک شدن به سال پایانی جنگ ایران و عراق کاهش پیدا می‌کند.»
استاد کرسی اقتصاد خاورمیانه خاطرنشان کرد: «یافته های این بررسی نشان داد که وقوع انقلاب و به ویژه جنگ تأثیر عمیقی بر شاخص‌های سلامت ایرانیان مانند امید زندگی و میزان مرگ و میر مردان بزرگسال داشته است. چنان که درمقایسه با پادواقع ایران شاخص امید زندگی (متوسط سال‌هایی که انتظار می‌رود، یک نوزاد در صورت ثابت ماندن الگوهای مرگ و میر، عمر کند) به طور متوسط سالانه بعد از انقلاب و در طول جنگ با عراق نزدیک به ۵ سال کاهش یافته است. به عبارت دیگر، اگر انقلاب و جنگ رخ نداده بود، امید به زندگی یک ایرانی به طور متوسط و سالانه پنج سال بیشتر بود.»
