امیدها برای درمان ضربان نامنظم قلب؛ وقتی پرتو بافتهای قلبی را جوان میکند
رأی دهید
محققان در شرف آغاز نخستین مطالعه دقیقی هستند تا ثابت کنند که آیا یک دُز سریع اشعه برای مقابله با این ضربان نامنظم قلبی در اغلب بیماران به اندازه کافی خوب و ایمن است یا خیر. جف بکوس یکی از بیمارانی است که این مطالعه روی او انجام میشود.
این مرد اهل لوییویل ایالات متحده پیش از این تحت یک روش درمانی تهاجمی چند ساعته قرار گرفته بود تا ضربان قلبش به درستی حفظ شود. او یک دفیبریلاتور (دستگاه شوک غیر هماهنگ) در قلبش بهعنوان پشتیبان کار گذاشته بود.
اما بکوس در زمستان گذشته دو بار در یک ماه برای مدت کوتاهی از حال رفت و با این احساس که کسی به سینهاش لگد میزند به هوش آمد.
دفیبریلاتور او را نجات داد و قلبش را به ریتم بازگرداند.
از میان گزینههای دیگر برای جلوگیری از تکرار این ماجرا او تابش آزمایشی اشعه را در فوریه گذشته انتخاب کرد که تاکنون خوب عمل کرده است.
سیستم الکتریکی قلب بهطور معمول باعث میشود که قلب با ضربان ثابت بین ۶۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه تپش داشته باشد.
تاکیکاردی بطنی چیست و درمان فعلی آن چیست؟
«تاکیکاردی بطنی» یک ضربان قلب فوق سریع است که قادر به پمپاژ درست خون نیست. این موضوع زمانی رخ میدهد که سیگنالهای الکتریکی در حفرههای پایینی، بطنها [دو حفره تحتانی قلب] اغلب بهدلیل آسیبهای ناشی از حمله قلبی قبلی اتصال کوتاه ایجاد میکند.
درمان اصلی این مشکل چیست؟ پزشکان کاتترها [یک لوله نازک، معمولاً بلند و قابل انعطاف] را در داخل قلب کار میگذارند تا بافت نادرست را شناسایی کرده و بسوزانند. این موضوع زخمهایی ایجاد میکند که سیگنالهای معیوب را مسدود میکند. برای برخی از بیماران این درمان موسوم به «فرسایش کاتتر» موثر است اما برای برخی دیگر مانند بکوس مشکل در نهایت باز میگردد.
دکتر فیلیپ کوکولیچ، متخصص آریتمی قلبی در دانشگاه واشنگتن ایده جایگزین بدون برش را مطرح کرد. این ایده نیاز به آزمایشهای اولیه زیادی دارد. بیماران باید یک جلیقه حاوی ۲۵۰ الکترود برای اندازهگیری فعالیت الکتریکی قلب را بپوشند.
کوکولیچ میگوید: «فقط در یک یا دو ضربان میتوانیم قسمت الکتریکی قلب را ترسیم کنیم و میتوانیم ببینیم که شروع آن آریتمی کجاست.»
افزون بر این، اسکنهای پزشکی دقیق میتواند یک نقشه سهبعدی به کوکولیچ ارائه دهد که مشخص میکند کجای ضربان قلب اشتباه میشود.
کوکولیچ در این زمینه با دکتر کلیفورد رابینسون انکولوژیست پرتودرمانی همکاری کرد.
رابینسون در حوزه تشعشعات متمرکز دقیق برای حمله به تودههای سرطانی و در عین حال اجتناب از هدف قرار دادن بافت سالم مجاور تخصص دارد. او میگوید که هدف قرار دادن قلب اصلا در ذهن او نمیگذشت.
رابینسون توضیح میدهد: «فرایند مورد استفاده برای اکثر بیماران مبتلا به سرطان این است که سعی شود پرتوهای متمرکز فقط به تومور برخورد کند و برخورد دُزهای آن به بافتهای سالم اطراف به حداقل برسد که یکی از مهمترین آنها قلب است.»
در هر صورت برخی از بازماندگان سرطان ریه و پستان سالها بعد بیماری قلبی را در اثر تشعشعات توموری که به بافت قلب رسیده و باعث التهاب شده تجربه میکنند.
کوکولیچ و رابینسون نخستین موفقیتها را در سالهای ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹ گزارش کردند، آزمایشهایی با تعداد کمی از بیماران بدحال که بهبود چشمگیری را نشان دادند.
در حالی که این درمان از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا تایید نشده است اما این دو محقق از آن زمان مجوز درمان حدود ۸۰ بیمار دیگر را بهصورت موردی دریافت کردند.
اکنون در یک مطالعه بینالمللی بزرگتر، نزدیک به ۴۰۰ بیمار بهطور تصادفی تحت پرتو یا «فرسایش کاتتر» قرار میگیرند تا مستقیما نحوه عملکرد این دو روش مقایسه شود.
دانشگاه واشنگتن بهتازگی ثبتنام از شرکتکنندگان بالقوه را آغاز کرده است و قرار است مکانهای دیگری نیز برای این آزمایش به زودی آغاز به کار کنند.
چگونه پرتو میتواند از آریتمی جلوگیری کند؟
دکتر استیسی رنتشلر، محقق در حوزه زیست شناسی تکوینی نگاه دقیقتری به این موضوع دارد و میگوید: «در واقع ممکن است [پرتو] بافتهای بیمار را جوان کند و این بسیار هیجانانگیز است.»
آزمایشهای انجام شده با قلب اهدایی انسان و قلب موش نشان میدهد که دُز متوسط یکبار تابش اساسا سلولهای معیوب را وادار میکند تا خود را ترمیم کنند.
در مناطقی سلولهای عضله قلب بهطور موقت ژنهای خاصی را فعال میکنند که معمولا در بزرگسالی غیرفعال هستند.
رنتشلر توضیح میدهد که فعالسازی مجدد این مسیر آن نواحی را «سرحال میکند» بنابراین سیگنالهای الکتریکی را بیشتر مانند زمانی که جوانتر بودند هدایت میکنند.
این درمان با روشی که تکرار دُزهای پرتو میتواند تومورها را از بین ببرد بسیار متفاوت است.
تیم تحقیقاتی دکتر رنتشلر اکنون سلولهای قلب انسان را در ظروف آزمایشگاهی آزمایش میکند و دقیقا نحوه هدایت تکانههای الکتریکی را اندازهگیری میکنند به امید اینکه حتی دُزهای کمتر پرتو ممکن است کارساز باشد.
