چگونه، با چه قیمتی و از چه زمانی می‌توان از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران استفاده کرد؟
رأی دهید
در چنین شرایطی ایلان ماسک، بنیانگذار شرکت فضایی اسپیس‌ایکس که ماموریت ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ایِ استارلینک را نیز بر عهده گرفته در مواجهه با پرسشی در خصوص امکان فنی قرار دادن ایران در فهرست کشورهای دریافت کننده اینترنت ماهواره‌ای، خواستار دریافت معافیت‌های تحریمی از سوی دولت ایالات متحده شد.
البته وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز بلافاصله با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که با هدف حمایت از توسعه اینترنت آزاد در ایران با درخواست صدور مجوز صادرات برخی سخت افزارها، نرم افزارها و خدمات مرتبط با ارتباطات اینترنتی شهروندان ایرانی موافقت می‌کند.
اما پوشش ایران از سوی ماهواره‌های اسپیس‌ایکس از چه زمانی آغاز می‌شود؟ آیا برای استفاده از اینترنت ماهواره‌ای نیاز به استفاده از تجهیزات خاصی است؟ آیا امکان اختلال در اینترنت ماهواره‌ای از طریق ارسال پارازیت وجود دارد؟ همچنین هزینه استفاده از اینترنت ماهواره‌ای ماهانه چقدر است؟
محمد سمیع‌زاده نیکو، دانشجوی دکتری الکترونیک دانشگاه پلی‌تکنیک لوزان در سوئیس، در پاسخ به این سوال به یورونیوز گفت: «استفاده از اینترنت ماهواره‌ای به تجهیزات خاصی نیاز دارد. چون که بر خلاف استفاده رایج از سرویس ماهواره‌ای مکان‌نما (GPS) یا شبکه‌های ماهواره‌ای که ما تنها دریافت کننده سیگنال هستیم، در سیستم ماهواره‌ای استارلینک ارتباط دوطرفه است. یعنی سیستم هم از ما اطلاعاتی را دریافت می‌کند و هم برای ما اطلاعاتی را ارسال می‌کند.»
این محقق ایرانی ادامه داد: «تنها با استفاده از امکانات نرم‌افزاری امکان بهره‌مندی از خدمات اینترنت ماهواره‌ای استارلینک وجود ندارد و باید از دیش‌های ساخت این شرکت که شبیه به رادار عمل می‌کنند، استفاده کرد که از آنها برای ارسال و دریافت اطلاعات و سیگنال استفاده می‌شود.»
آقای سمیع‌زاده نیکو خاطر نشان کرد: « این دیش‌های رادارگونه با گیرنده‌های ماهواره‌ای فعلی متفاوت است. در گیرنده‌های بشقابی رایج در ایران، امواج پس از دریافت از سوی سطح بشقابی، به وسیله ال‌ان‌بی تقویت می‌شود و سپس برای پردازش و تبدیل شدن به تصویر به رسیور یا گیرنده ارسال می‌شود.»
آیا امکان اختلال در اینترنت ماهواره‌ای از طریق ارسال پارازیت وجود دارد؟
محقق ایرانی دانشگاه پلی‌تکنیک لوزان در پاسخ به این سوال یورونیوز نیز گفت: «در حال حاضر پخش برنامه شبکه‌های ماهواره‌ای بر روی فرکانس‌های خاص و ثابتی انجام می‌شود. برای اخلال در این فرکانس‌ها از دستگاهی به نام جمر (Jammer) استفاده می‌شود که زباله‌های الکترومغناطیسی را در محیط منتشر می‌کند. لذا گیرنده یا رسیور به جای دریافت فرکانس شبکه مدنظر شما از زباله‌های مغناطیسی موجود در محیط اشباع می‌شود و بدین ترتیب مشاهده تصویر شبکه مورد نظر غیرممکن می‌شود.»
آقای سمیع‌زاده نیکو افزود: «اما در سیستم اینترنت ماهواره‌ای استارلینک که ارتباط دوطرفه است، می‌توان پروتکلی را تعریف کرد که با فرکانس‌های ارتباطی بازی کند و فرکانس‌های دریافت و ارسال را مدام تغییر دهد تا امکان دستیابی به آن از سوی نهاد مسئول ارسال پارازیت غیرممکن شود.»
هزینه ماهانه استفاده از اینترنت ماهواره‌ای چقدر است؟
مطابق اعلام شرکت استارلینک، قیمت سخت‌افزارهای لازم برای استفاده از اینترنت ماهواره‌ای این شرکت، شامل دیش ماهواره‌ای و قطعات اتصالی به آن برای برقراری ارتباط با تمام وسایل و ابزارهای قابل اتصال به اینترنت ۵۹۹ دلار آمریکاست که بر پایه نرخ آزاد دلار (۳۱ هزار و ۷۷۰ تومان) معادل ۱۹ میلیون تومان می‌شود. البته استارلینک هزینه‌ای هم برای ارسال پستی این تجهیزات دریافت می‌کند که بسته به بعد مسافتی متفاوت است.
استارلینک هزینه ماهانه استفاده از اینترنت را هم ۱۱۰ دلار یا ۳.۵ میلیون تومان اعلام کرده است.
آیا امکان ساخت سخت‌افزارهای اینترنت ماهواره‌ای در ایران وجود دارد؟
محقق ایرانی دانشگاه پلی‌تکنیک لوزان گفت: «حداقل با امکاناتی که من اطلاع دارم، امکان ساخت این سخت‌افزارها فعلا در ایران وجود ندارد مگر این که قطعات آن که از نظر حمل و نقل نیز ساده‌تر خواهد بود، به ایران ارسال شود و سپس در آنجا مونتاژ شود.»
پوشش ایران از سوی اسپیس‌ایکس از کی آغاز می‌شود؟
در حال حاضر بیش از ۴۰۰ هزار مشترک در ۴۰ کشور جهان از خدمات اینترنت ماهواره‌ای استارلینک بهره‌مند هستند. مطابق نقشه موجود، پوشش اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در اروپا بسیار گسترده شده و حتی بخش‌هایی از ترکیه را نیز در بر گرفته است. همچنین مطابق اطلاعات موجود در سایت استارلینک، ارائه اینترنت ماهواره‌ای این شرکت در کشورهای همسایه ایران، از جمله عراق، پاکستان، ترکمنستان، ارمنستان و آذربایجان و نیز کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به زودی آغاز خواهد شد.
البته افزون بر ایران، سوریه، روسیه، چین و افغانستان نیز در فهرست ارائه خدمات اینترنتی این شرکت قرار ندارد که می‌تواند ناشی از تحریم‌های آمریکا علیه این کشور‌ها و دشواری اخذ مجوزهای لازم برای این منظور باشد. اما با چراغ سبز وزارت خزانه‌داری آمریکا به ایلان ماسک احتمالا ایران نیز وارد نقشه پوشش این شرکت می‌شود. البته نقشه‌های حرکت ماهواره‌های اسپیس‌ایکس در مدارهای دورزمین نشان می‌دهد که در حال حاضر نیز بر روی مدارهای عبوری از روی ایران، ماهواره‌های این شرکت در حال گردش هستند.
استارلینک پیش از ابراز تمایل وزارت خزانه‌داری ایالات متحده برای صدور خدمات اینترنت به ایران، اعلام کرده بود که در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۳ پوشش خود در اروپای شمالی را با افزودن کشورهای ایسلند، نروژ، سوئد و فنلاند تکمیل خواهد کرد و مناطق شمال کانادا از جمله آلاسکا و گرینلند را نیز در برخواهد گرفت. همچنین از اواخر سال جاری میلادی ارایه خدمت در آمریکای جنوبی و به طور خاص ونزوئلا را آغاز خواهد کرد. این شرکت وعده داده بود که پوشش ترکیه و کشورهای شرق آن همچون هند و مغولستان را در سال ۲۰۲۳ تکمیل خواهد کرد که ایران نیز می‌تواند در این برنامه جای بگیرد.
