ایران برای بازدید ناظران بین‌المللی از زندان‌هایش اعلام آمادگی کرد

نمایی از زندان تویسرکان در ایرانبی بی سی: محمد مصدق، معاون اول رئیس قوه قضائیه ایران، در مراسمی برای «تجلیل» از کارکنان زندان‌ها، از اعلام آمادگی کشورش برای بازدید ناظران بین‌المللی از زندان‌هایش خبر داد.

او در سخنرانی خود در مراسمی که «اولین جشنواره تجلیل از کارکنان زندان‌های سراسر کشور» نامیده شده، گفت «درب زندان‌های کشور به روی همه جهانیان باز است و می‌توانند بیایند و ببینند».

معاون اول رئیس قوه قضائیه همچنین اضافه کرد چگونگی برخورد ایران «با زندانیان امنیتی و زندانیان عادی از جمله افتخارات نظام زندانبانی» این کشور است.

آقای مصدق تاکید کرد «کسانی که مدعی حقوق بشر هستند، می‌توانند بیایند و از زندان کشور بازدید کنند.»

او اضافه کرد «متولیان حقوق بشر بیایند جز تعداد اندکی که گاهی اوقات سر و صدا می‌کنند و مسائلی مطرح می‌کنند، رفتار و مصاحبه‌های سایر زندانیان را ببینید.»

مشخص نیست که اظهارات معاون اول قوه قضائیه تا چه اندازه به معنای دعوت رسمی است.

اما به هر صورت روابط دولت ایران با نمایندگان ویژه سازمان ملل عموما پر تنش بود و گزارش‌های آنها اکثرا ناخرسندی مقامات ایران را بر انگیخته است.

و در عمل هم ایران سال‌هاست اجازه ورود گزارشگر ویژه سازمان ملل برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران را نداده است.

هر چند سال ۱۳۹۶، ۴۵ سفیر خارجی به دعوت ستاد حقوق بشر قوه قضاییه ایران از زندان اوین دیدن کردند. بازدیدی که خبرساز شد و واکنش‌های بسیاری به دنبال داشت.
سابقه همکاری ایران با ناظران بین‌المللی
ایران اکنون چند دهه است که اجازه ورود گزارشگران ویژه حقوق بشر در امور ایران را صادر نمی‌کند و با آنها همکاری ندارد.

در گذشته آندریاس آگوئیلار (از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵)، رینالدو گالیندوپل (از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۳) و موریس کاپیتورن (از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۰) به عنوان گزارشگران ویژه حقوق بشر سازمان ملل چند بار به ایران رفتند و گزارش‌هایی درباره وضعیت حقوق بشر در ایران تهیه کردند.

آندریاس آگوئیلار عضو و یکی از دو رئیس "کمیسیون ملل متحد برای بررسی و تحقیق در مورد جنایات شاه" در فوریه ۱۹۸۰ میلادی بود.

این نماینده ویژه حقوق بشر در امور ایران در مارس ۱۹۸۶ به علت عدم همکاری دولت جمهوری اسلامی و ناممکن بودن انجام مأموریتی که به‌عهده‌اش گذاشته شده بود، از سمت خود استعفا کرد.

جانشین او رینالدو گالیندوپل نیز در ماه مارس ۱۹۹۵ به علت عدم همکاری دولت جمهوری اسلامی و خواست این دولت مبنی بر تغییر او استعفا کرد.

آقای گالیندوپل از گزارشگران خبرسازی بود که پس از اعدام‌ زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ موفق شد به ایران سفر کند و گزارش‌هایی از این اعدام‌ها تهیه کند. اما پس از این گزارش‌ها مقام‌های ایران دیگر با او همکاری نکردند.

در سفر گالیندوپل به ایران در بهمن ١٣٦٨ جلوی دفتر سازمان ملل تجمع کردند و خواستار ملاقات با او شدند. تجمع شان با خشونت ماموران مواجه شد.

موریس دنبی کاپیتورن در ۲ آگوست ۱۹۹۵ به عنوان سومین نماینده ویژه جایگزین او شد. مأموریت او در سال ۲۰۰۲ پس از آنکه قطعنامه نقض حقوق بشر ایران در کمیسیون حقوق بشر رأی لازم را کسب نکرد، پایان یافت

در حال حاضر، پس از احمد شهید و عاصمه جهانگیر، جاوید رحمان به عنوان گزارشگر ویژه امور ایران فعالیت می‌کند.
زندان‌های ایران؛ از دوربین‌های مداربسته تا دوربین صداوسیماتصاویر افشا شده از دوربین‌های مداربستهدعوت از ناظران بین‌المللی در حالی صورت می‌گیرد که برخورد ماموران امنیتی و قضایی با زندانیان جرائم عادی و سیاسی همچنان با انتقادهای فراوانی مواجه است.

آبان ماه ۱۴۰۰، پس از افشا تصاویری بدرفتاری با زندانیان در ایران، محمدمهدی حاج محمدی، رئیس وقت سازمان زندان‌ها ایران برکنار شد.

مرداد ماه ۱۴۰۰ گروهی هکری که خود را "عدالت علی" می‌نامید ویدئوهایی از دوربین‌های زندان‌های مختلف ایران به دست آورده‌اند که مواردی از بدرفتاری با زندانیان و کتک و شکنجه در زندان‌ها را نشان می‌داد.

او که کمتر از یک سال این سمت را بر عهده داشت به خاطر بدرفتاری با زندانیان عذرخواهی کرده بود.

ریاست سازمان زندان‌ها را ابراهیم رئیسی، رئیس وقت قوه قضائیه به محمدمهدی حاج محمدی واگذار کرده بود.

ابراهیم رئیسی نیز خود متهم به بدرفتاری و مشارکت در کشتار زندانیان سیاسی در دهه ۶۰ شمسی است.

فروردین ماه ۱۴۰۱ نیزسازمان عفو بین‌الملل در گزارشی پرونده حدود صد زندانی را بررسی کرده که بر اثر "محرومیت از مراقبت‌های پزشکی" و "ممانعت عامدانه" از دسترسی به دارو و درمان در زندان‌های ایران جان خود را از دست داده‌اند.

در دهه‌های گذشته نیز بسیاری از زندانیان جرایم عادی و سیاسی در زندان‌ها و بازداشتگاه‌های ایران جان باخته‌اند. ستار بهشتی، مهرداد سپهری، سینا قنبری، ارشاد رحمانیان، دانیال زین‌العابدینی، زهرا بنی یعقوب، ابراهیم لطف الهی، ولی الله فیض مهدوی، وحید حیدری، ناصر عیسی‌زاده و سارو قهرمانی از جمله افرادی هستند که ظرف سال‌های گذشته در زندان جان خود را از دست داده‌اند.

در چند ماه گذشته نیز پس از جانباختن بکتاش آبتین، نویسنده زندانی بار دیگر انتقادها از بدرفتاری و نحوه اداره زندان‌ها بالا گرفت.

سرانجام، دیماه سال گذشته، سازمان زندان‌های ایران زیر مجموعه قوه قضاییه بخشنامه‌ای برای رعایت "حقوق زندانیان و بازداشت شدگان" صادر کرد.

با این حال، ظرف همین چند هفته گذشته نیز، مواردی از جمله اعترافگیری از زندانیان و پخش عمومی آن، بار دیگر صدای اعتراض منتقدان را بالا برده است.

بازداشت و چند هفته بی‌خبری از سپیده رشنو تازه‌ترین مورد از اعتراضات پی در پی به نقض حقوق زندانیان در ایران بود.

بعد از آنکه پخش تصویر خانم رشنو از صدا و سیما، به مدت نزدیک به سه هفته هیچ خبری درباره او منتشر نشد و موجب شد تا برخی از کاربران در شبکه‌های اجتماعی با هشتگ #سپیده_رشنو_کجاست پیگر وضعیت او باشند.

علاوه بر زندان‌های مرکزی ایران، ناظران می‌گویند زندانیان در بازداشتگاه‌های موقت و همچنین شهرستان‌ها با مشکلات بیشتری مواجه‌اند.