چرا ایران باید نگران طالبان باشد؟ بدترین سناریو برای ایران چیست؟

آفتاب نیوز :نشریه امریکایی "فارین پالسی" در مقاله‌ای تحلیلی ظهور دوباره طالبان در افغانستان را باعث ایجاد مجموعه‌ای از چالش‌ها برای ایران می‌داند.

به گزارش آفتاب‌نیوز؛ این نشریه می‌نویسد: سناریو‌های نگران‌کننده برای ایران مواردی، چون کودتای طالبان علیه اقلیت شیعه در افغانستان و همچنین ترس از گسترش نیرو‌های موسوم به جهادگرایان سنی در داخل ایران است. ایران حداقل هدفی که دارد روابط کاری دوستانه با دولت تازه به قدرت رسیده طالبان است. همانند مورد عراق، در مورد افغانستان نیز تهران ترجیح می‌دهد دولت مرکزی در آن کشور به اندازه کافی قوی باشد تا بتواند نیرو‌های افراطی و موسوم به جهادی را مهار کند.

به ادعای فارین پالسی، با این وجود، ایران می‌خواهد دولت تازه افغانستان تا حدی ضعیف باشد که نظر سیاسی انعطاف‌پذیر بوده و خود تبدیل به تهدیدی نظامی برای ایران نشود. برای جلوگیری از وقوع یک جنگ داخلی در مرز شرقی خود، ایران کماکان بر نیاز به تشکیل دولتی فراگیر در افغانستان تاکید می‌کند. این در حالی است که دولت تازه منصوب شده در کابل هیچ اقلیت قومی‌ای را شامل نمی‌شود و فقط شامل پشتون‌ها بوده است؛ آن هم از تندروترین طیف آنان.

طالبان تا حد زیادی از آزار و اذیت شیعیان هزاره خودداری ورزیده و حتی برخلاف سال ۲۰۰۱ میلادی به آنان اجازه داده تا مراسم عزاداری عاشورا را برگزار کنند. با این وجود، زمان حمله طالبان به پنجشیر افغانستان که مرکز مخالفان آن گروه است، تهران از این اقدام طالبان انتقاد کرد.

این نشریه در ادامه می‌نویسد: بدترین سناریو برای ایران احیای جنگ داخلی در مرز‌های شرقی آن کشور است. جنگ در افغانستان می‌تواند بر حجم ورود پناهجویان به ایران و قاچاق تسلیحات و مواد مخدر در مرز آن کشور بیافزاید. همچنین، امکان فعال‌شدن شبه نظامیان وفادار به گروه‌های افراطی در مناطق مرزی ایران نیز افزایش خواهد یافت. مشخص نیست که آیا طالبان قصد خواهد داشت تا این نیرو‌های شبه نظامی تندرو را مهار و محدود سازد و آنان را مجازات کند یا خیر.

"فارین پالسی" در ادامه با یاد کردن از این که "شرط‌بندی محتاطانه" ایران بر روی همکاری با طالبان تاکنون نتیجه‌بخش بوده، می‌نویسد: به درخواست طالبان، ایران ارسال بنزین و گازوئیل به افغانستان را از سرگرفته است. تجارت ایران با افغانستان که جزو پنج بازار بزرگ صادرات محصولات ایران است به حالت عادی بازگشته است. طالبان از مقام‌های ایران، ترکیه، قطر، پاکستان، چین و روسیه برای شرکت در مراسم معرفی دولت تازه خود دعوت به عمل آورده بود.

فارین پالسی اما در ادامه اشاره می‌کند که در ماه‌های اخیر رویکرد و نظرات متفاوت و متناقضی در میان نخبگان ایرانی در مورد قدرت‌گیری طالبان دیده شده و در این‌باره می‌افزاید: احمد نادری، نماینده مجلس، طالبان را به دلیل آنچه او کنار گذاشتن ایدئولوژی پیشین آن گروه خوانده، تحسین کرده است. رسانه‌های [اصولگرا] و روزنامه کیهان نیز تحول ظاهری طالبان را مورد تحسین قرار داده‌اند. از سوی دیگر، عده‌ای هنوز به شدت از طالبان انتقاد می‌کنند از جمله آیت‌الله "صافی گلپایگانی" که در مورد اعتماد به این گروه - سابقه نفرت‌پراکنی و جنایت دارند- هشدار داده است. واقعیت آن است که ایران سابقه مخالفت با طالبان دارد به ویژه از سال ۱۹۹۸ میلادی زمانی که طالبان چند دیپلمات و یک خبرنگار ایرانی را در مزار شریف به قتل رسانده بودند. این حادثه پس از بروز یک دور خشونت میان ائتلاف شمال با طالبان رخ داد که در جریان آن افراد زیادی کشته شدند. ائتلاف شمال در آن زمان ترکیبی از اقلیت‌های قومی و مذهبی بود که مورد حمایت ایران قرار داشت و با طالبان می‌جنگید.