پایان ماه عسل ایرانی در ترکیه

فرارو: محمد مهدی حاتمی؛ حدود چند هفته پیش، موسسه اعتبارسنجی مشهور «مودیز» (Moody's)، رتبه اعتباری ترکیه را به B۱ کاهش داد. این کاهش رتبه اعتباری ترکیه، اما در حالی صورت می‌گرفت که این موسسه پیش از این هم اقتصاد ترکیه را در مسیر عقب گرد تشخیص داده بود. به این ترتیب، از نظر این موسسه معتبر، چشم انداز اقتصاد ترکیه اکنون در رده اقتصاد‌هایی همچون کنیا و اردن قرار دارد. اما چه شد که کشوری که ایرانی‌ها به آن به چشم یک پناهگاه اقتصادی نگاه می‌کردند، در مسیری نزولی قرار گرفت؟
 

ترکیه، خانه سوم ایرانی‌ها در مورد تعداد مهاجرین ایرانی در کشور‌های مختلف جهان آمار دقیقی وجود ندارد و با این همه، داده‌های آماری جسته و گریخته نشان می‌دهند که دست کم حدود ۷۰۰ هزار ایرانی اکنون ساکن ترکیه هستند. از این نظر، ترکیه احتمالاً پس از آمریکا، بیشترین تعداد مهاجرین ایرانی را در خود جای داده است و به این ترتیب، پس از خاک اصلی ایران و نیز آمریکا، ترکیه، خانه سوم ایرانی‌ها است.

 
از آن سو، اما جایگاه ترکیه نزد ایرانی‌ها به دلایل دیگری هم مستحکم‌تر از بسیاری کشور‌های همسایه است و در سال‌های اخیر، این کشور به نوعی پناهگاه اقتصادی برای ایرانی‌ها بدل شده است. بانک‌های ترکیه‌ای برای ایرانی‌ها حساب‌های ارزی باز می‌کنند، خرید با ریال در ترکیه هم مقدور است و این در حالی است که دولت ترکیه هم در سال‌های اخیر، به طور مداوم از همراهی با آمریکا در جهت تحریم همه جانبه اقتصاد ایران طفره رفته است. به این ترتیب، این کشور همواره، حتی برای دولت ایران، یک راه فرار اقتصادی بوده است.
 
این در حالی است که بانک‌های ترکیه ای، برخلاف بانک‌های کشور‌هایی همچون، چین، عراق و روسیه که شرکای اقتصادی ایران به حساب می‌آیند، با دور زدن تحریم‌های آمریکا برای ایرانی‌ها حساب‌های شخصی باز می‌کردند و دسترسی ایرانی‌ها به بازار مالی جهانی را عملی می‌ساختند. در کنار ایران، مراودات اقتصادی ایرانی‌ها با ترکیه ای‌ها به قدری زیاد است که حتی در استانبول، امکان خرید کالا با استفاده از ریال ایران هم ممکن است.
 
علاوه بر این، دولت ترکیه حدود دو سال پیش میزان سرمایه گذاری شخصی برای خرید ملک در این کشور که منتج به اخذ اقامت و نیز پاسپورت ترکیه‌ای می‌شود را به ۲۵۰ هزار دلار کاهش داد و این آغاز تورنمنتی شد برای ایرانی‌هایی که می‌خواستند تابعیت مضاعف دریافت کنند. طی این مدت، شهروندان ایران همواره در میان شهروندان ۵ کشور نخستی قرار داشتند که بیشترین تعداد ملک را در ترکیه خریداری کرده اند.
 همه گیری ویروس کرونا البته موجب کاهش سرمایه گذاری برای خرید ملک در خاک ترکیه شد، به گونه‌ای که طبق اعلام مرکز آمار این کشور، در شش ماهه نخست امسال میزان خرید خانه توسط اتباع خارجی با هدف اخذ اقامت و شهروندی ترکیه نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهشی ۲۹ درصدی را تجربه کرد و به ۱۴ هزار و ۲۶۲ مورد رسید.
 
با این همه، بر اساس این آمارها، طی این مدت شهروندان ایرانی با خرید بیش از ۲ هزار و ۶۰۰ واحد، بزرگ‌ترین گروه خریدار خارجی مسکن ترکیه بوده‌اند و عراقی ها، چینی ها، آذربایجانی‌ها روس‌ها در رده‌های بعدی قرار گرفته اند.
پایان ماه عسل ایرانی در ترکیه با همه این ها، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این روز‌های خوش در پناهگاه اقتصادی ایرانی‌ها ممکن است به زودی به پایان برسد. اقتصاد ترکیه به واقع پیشرفت‌های شگرفی را ظرف سه دهه گذشته تجربه کرده، تا آنجا که چند سال پیش، سازمان «سیا» ترکیه را به عنوان تنها کشور توسعه یافته خارج از محدوده جهان غرب و نیز شرق آسیا قرار داده بود.
 
با این همه، ترکیه حالا در معرض تهدید‌های اقتصادی‌ای قرار گرفته که عمدتاً ناشی از شکل توسعه اقتصادی آن بوده اند. نرخ پس انداز در ترکیه بسیار پایین است و اقتصاد این کشور، عمدتاً وابسته به سرمایه گذاری‌های گسترده خارجی بوده است. همین موضوع موجب شده شرکت‌های دولتی و خصوصی ترکیه ای، بدهکاری‌های کلانی داشته باشند و این در حالی است که شاخص «نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی» در ترکیه، یکی از بالاترین‌ها در دنیا باشد.
 
کسری «حساب جاری» در اقتصاد ترکیه نیز اکنون به یکی از بالاترین سطوح در جهان رسیده است. این شاخص در سال ۲۰۱۶ حدود ۳۳ میلیارد دلار بود، در سال ۲۰۱۷ به حدود ۴۷ میلیارد دلار رسید و در سال ۲۰۱۸ به ۵۱ میلیارد دلار. معنی این رشد نامیمون این است که اقتصاد ترکیه باید سالانه حدود ۲۰۰ میلیارد دلار هزینه کند تا بتواند از پس بدهی و کسری‌های خود بر بیاید و واضح است که دولت این کشور چنین منابعی در اختیار ندارد.
 
از آن سو، نرخ برابری لیر ترکیه در مقابل دلار، با وجود سیاست ارزپاشی دولت اردوغان، طی سال‌های اخیر دائماً نزولی بوده است. سیاست‌های توسعه طلبانه این کشور در لیبی و شرق مدیترانه و نیز سرشاخ شدن احتمالی ترک‌ها با رقیب دیرینه شان، یونانی ها، زمزمه اعمال تحریم اقتصادی علیه این کشور توسط اتحادیه اروپا را هم افزایش داده است. تمام این موارد، فشار بر لیر ترکیه را افزایش داده اند و موجب کاهش دنباله دار ارزش آن شده اند.
 
بر این اساس، در حالی که در سال ۲۰۰۵، هر دلار معادل ۱.۳ لیتر ترکیه بود، در سال ۲۰۱۸ این نسبت به ۴.۸ رسید و اکنون، هر دلار معادل حدود ۷.۵ لیر ترکیه است. به عبارت ساده تر، در ۱۵ سال گذشته، ارزش دلار در برابر لیر ترکیه حدود ۵ برابر افزایش داشته است.
 
ترکیه تجربه نرخ‌های تورم بسیار بالا را دارد و از جمله، در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی، نرخ‌های تورم ۴۰۰ و حتی ۷۰۰ درصدی را نیز تجربه کرده است. اکنون هم نرخ تورم در اقتصاد ترکیه دوباره دو رقمی شده و این کشور را در میان ۱۰ اقتصاد جهان با بیشترین نرخ تورم قرار داده است. این در حالی است که برخی بررسی‌ها نشان می‌دهند اقتصاد ترکیه در حال ورود به وضعیت «رکود تورمی» (Stagflation) است، یعنی همان وضعیتی که قریب به ۱۵ سال است اقتصاد ایران را در هم می‌فشرد.
 
به این ترتیب، ایرانی‌هایی که طی دست کم دو دهه اخیر ترکیه را به چشم یک الگوی توسعه سریع می‌نگریستند، حالا این هشدار را از افراد مختلف می‌شنوند که اقتصاد این کشور، به مرحله بی ثباتی رسیده است و آن‌ها باید این ملاحظات را هم در تصمیم گیری‌های خود دخیل کنند.
 
در این شکی نیست که رقابت‌های سیاسی و فشار اتحادیه اروپا بر ترکیه برای محدود کردن سیاست‌های توسعه طلبانه این کشور در خاورمیانه، شمال آفریقا و شرق دریای مدیترانه عامل اصلی بروز بحران اقتصادی در ترکیه بوده است. با این همه، این موارد نشان می‌دهند که سیاست همچنان سایه‌ای سنگین بر اقتصاد دارد و می‌تواند توسعه کشور‌ها را، بسته به تغییر در اولویت‌های ژئوپولتیک، تحت تاثیر قرار دهد.
رأی دهید
دیدگاه خوانندگان
۳۰
آذرمیانه - آذربادگان، ایران

چرا ایرانی توی کشور خودش نمیتونه یه کنسرت ببینه یا آزاد باشه که بخواد بخاطرش بره توی هر کشور آواره بشه؟ واقعا بدبخت هستیم پای آخوند هم نمیشه گذاشت چون اگه ملت نخوان کافیه یه هفته بخوابند توی خونشون نه کار کنند نه خرید کنند یارو حاکم خودش میزاه میره میگه اینا منو نمیخوان
یکشنبه ۶ مهر ۱۳۹۹ - ۱۶:۲۱
۵۶
سیران اوهانیان - نورنبرگ، آلمان
مردک اردوخر وقتی خواست پا تو کفش اسراییل کنه و یک کشتی به طرف عزه فرستاد که به اصطلاح محاصره عزه توسط اسراییل را بشکنه ،اردنگی ارتش دفاعی اسراییل را بر ....تجربه کرد و تا جایی که جرات بازپس گرفتن نعل و خورجینهای باقیمانده از مردارهاشون را نداشت، بعد خواست پا تو کفش امریکا کنه اینبار درسوریه،فکر میکرد که اگر پوتین پشتیبانش باشه همه چیز تمومه،ان مسئله باعث شد نه تنها امریکا بلکه عربستان که نون بده ترکها بودند هم از انها فاصله بگیرند، طرفداری از تروریستهای اخوانی در مصر و در افتادن با اتحادیه عرب و بعد به امید اینکه با پشتیبانی از تروریستهای لیبی بتونه جاپایی در مدیترانه باز کنه وشنیده بود که کاه مفته ولی نمیدونست کاهدون این الاغ ظرفیتس چقدر است، کارش به جایی رسیده بود که بعد از انکه بچه مدرسه ایهای کرد در کوبانی خواب اردوخرو براسران تروریست داعشیش را تبدیل به کابوس کرد خواست به اططلاح با پشتگرمی پوتین امریکا را تهدید کنه و از جفتک عصمانی میگفت که به امریکایها خواهد زد نتیجه ان هم این است که امروز میبینه، این تازه سر شب لاتهاست، الاغ متوهم کارش به جایی رسیده بود که ...
یکشنبه ۶ مهر ۱۳۹۹ - ۱۸:۱۵
۵۶
سیران اوهانیان - نورنبرگ، آلمان
. که میخواست از قرارداد لوزان بیرون بیاد و توافق‌نامه سایکس....پیکو را ملغی کنه نه تنها یونان که فرانسه و اتحادیه ارپا را هم تهدید میکرد خلاصه کلام میگن خریت نه تنها علف خوردن است بلکه پریدن جهیدن زمین خوردن هم هست....حالا ازارباب اسراییل و امریکا رونده و در زیر بار حماقتش با پوتین و اس ۴۰۰ ها مونده با یک با ....شیپور بزنه
یکشنبه ۶ مهر ۱۳۹۹ - ۱۸:۲۵
۳۶
پرنده آبی - شیراز، ایران
[::آذرمیانه - آذربادگان، ایران::]. ههه
یکشنبه ۶ مهر ۱۳۹۹ - ۱۹:۱۹
۳۸
azadi2011 - تورنتو، کانادا
تمام آنها که در ترکیه خانه خریده اند مالباخته هستند، چون هنگام فروش آن دولت مالیات بر ارزش افزوده می گیرد، و پول خانه را دوباره نمی توان خارج کرد، مگر اینکه بیست و پنج درصد آن را دولت برای خودش بردارد!
یکشنبه ۶ مهر ۱۳۹۹ - ۲۰:۵۷
۴۰
در روایت آمده است که - سن فرانسیسکو، ایالات متحده امریکا
اونقدر سرمایه که در ایران هست در کمتر کشوری هست.این همه باج به روسیه و چین دادن میلیاردها دزدیدن و گم شد ولی آب از آب تکون نخورده. اگه میبینن مردم فقیر تر شدن دلیلش تحریم های امریکاست نه دزدی ها و تروریست پروری ها. اگه نبود تحریم های امریکا و جمهوری اسلامی هنوز نفت میفروخت هیچ کدوم از این اختلاس ها رو نمی شد. اینها (نظام) از گشنگی الان به جون هم افتادن برا همین رو میکنن دست هم رو. بگذریم از میلیارد دها و تریلیون دلار هایی که میتونست نصیب ایران بشه اگه آخوند نبود.
دوشنبه ۷ مهر ۱۳۹۹ - ۰۳:۵۳
نظر شما چیست؟
جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.