روایت زندگی آرزو الیاسی بعد از پنج سال پناه‌جویی در سوییس و خطر دیپورت او به ایران

ایران وایر - آیدا قجر:  روایت زندگی پناه‌جویی تنها در مسیر خروج از وطن تعریف نمی‌شود؛ چه بسیار پناه‌جویانی که به مقصد می‌رسند و پس از سال‌ها انتظار و زندگی در کمپ‌های مختلف، ناگهان تمامی آرزوهای خود را نقش برآب می‌بینند. معمولا وقتی صحبت از پناهندگی به میان می‌آید، بسیاری معترض هستند که با وجود داشتن پرونده‌های سیاسی و امنیتی و در خطر بودن امنیت جانی‌شان در کشور خود، با پاسخ منفی از کشور مقصدشان مواجه شده‌اند. برخی دلیل این مساله را وجود مهاجرانی می‌دانند که برای برخورداری از حق پناهندگی، با ارایه پرونده‌های ساختگی، باعث بی‌اعتمادی دولت‌های مختلف نسبت به پناه‌جویان شده‌اند. در این میان، تعداد بالای پناه‌جویان و ناکارآمدی دولت‌های اروپایی، در کنار پرونده‌های ساختگی، باعث شده‌اند که بسیاری از پناه‌جویان با وجود پی گردهای سیاسی در کشور مبدا یا در خطر بودن جان‌شان، پس از سال‌ها چشم‌انتظاری، با پاسخ منفی مواجه شوند.
 
«آرزو الیاسی» یکی از همین پناه‌جویان است که در صورت حکم نهایی سوییس برای بازگردانده شدن به ایران  به دلیل فعالیت پدرش در حزب دموکرات کردستان و فعالیت‌های خودش در شبکه‌‌های مجازی، با خطر پیگرد سیاسی  مواجه است.
 ****
 آرزو الیاسی، پناه‌جوی کُرد ایرانی که نزدیک به پنج سال می‌شود در کشور سوییس درخواست پناهندگی ارایه داده است، حالا دو هفته وقت دارد تا نسبت به حکم صادر شده اعتراض کند. اما در صورت عدم پذیرش درخواستش، تا آخر ماه جولای باید از خاک سوییس و منطقه شینگن خارج شود وگرنه دولت این کشور می‌تواند او را بازداشت کند و به ایران بازگرداند.
 
آرزو الیاسی عضوحزب کُرد مخالف جمهوری اسلامی است و پدرش سال‌ها در ایران «پیش‌مرگه» بوده است. او بارها بازداشت و بازجویی شد تا در نهایت با خانواده‌اش ایران را ترک کردند.

آرزوعضو «حزب دموکرات کوردستان» و در شاخه‌های «اتحاد جوانان کوردستان» و «اتحادیه زنان دموکرات کوردستان» این حزب فعالیت می‌کند. پدرش هم عضو حزب دموکرات کوردستان است. آن‌ها به همراه مادر، خواهر و برادرش در سال ۲۰۱۵ ایران را ترک کردند. طی یک ماه، درست زمانی‌ که مرزهای اروپا به روی پناه‌جویان باز شده بود، از مسیر ترکیه، یونان و کشورهای بالکان خود را به سوییس رساندند و حالا بعد از گذشت این همه سال، با پاسخ منفی دولت این کشور و خطر بازگردانده شدن مواجه شده‌اند: «در آخرین برگه‌ای که به من داده‌اند، گفته شده است که اگر تا ۳۱ جولای سال جاری داوطلبانه برگه بازگشت به ایران را امضا نکنم، باید خاک سوییس و اتحادیه اروپا را ترک کنم. در غیر این‌صورت، می‌توانند من را زندانی هم بکنند. تا ۱۷ جون وقت دارم که نسبت به این حکم اعتراض کنم؛ آن‌هم بعد از نزدیک به پنج سال پناه‌جویی در سوییس.»

آن‌ها در منطقه «دولت آباد» کرمانشاه زندگی می‌کردند. تا وقتی که ایران بودند، پدرش به عنوان پیش‌مرگه در حزب دموکرات کوردستان فعالیت می‌کرد و چندین بار بازداشت و بازجویی‌ شده بود. ماموران امنیتی البته مدارکی دال بر فعالیت پدر آرزو در این حزب مخالف جمهوری اسلامی به دست نیاوردند اما وقتی فشارها و تهدیدها علیه آن‌ها افزایش یافت، ایران را ترک کردند: «الیاسی‌ها اهل سرپل ذهاب کرمانشاه هستند و هم در داخل و هم خارج از ایران فعالیت دارند. بسیاری از ما را زندانی کردند که هنوز هم در زندان به سر می‌برند. "نهضت الیاسی"، پسرعمه پدر من است که از ۲۵ سال پیش که نیروهای امنیتی او را بردند، هنوز اثری از او نیست و مادرش هم‌چنان چشم‌انتظار بازگشت پسرش است. به پدر من هم مشکوک شدند. پدرم مغازه لوازم یدکی خودرو داشت. دو بار او را از مغازه به بازداشت و بازجویی بردند.»‌
 بعد از آخرین بازداشت و بازجویی بود که آن‌ها تصمیم گرفتند ایران را ترک کنند. طی یک هفته هرچه را داشتند، فروختند و خانه‌ آن‌ها را هم به اسم دیگر اعضای خانواده زدند و راهی مسیر پناه‌جویی شدند. به روایت آرزو، با هواپیما به ترکیه رفتند و بعد از دو هفته ماندگاری در این کشور، توانستند با قایق بادی، خود را به جزیره یونان برسانند. در آن زمان، مرزهای اروپا بر روی پناه‌جویان باز شده بود. آن‌ها هم توانستند باقی مسیر را بدون دردسر طی کنند و به سوییس برسند که از پیش، اقوام‌شان در آن ساکن بودند.
 
به روایت آرزو، پلیس سوییس پس از تحویل آن‌ها، اولین مصاحبه را انجام داده بود. دومین مصاحبه‌ پناهندگی آن‌ها در سال ۲۰۱۶ بود که ساعت‌ها به طول انجامید. سومین مصاحبه برای درخواست‌شان در سال ۲۰۱۷ انجام شد و یک هفته بعد از آن، پاسخ منفی را دریافت کردند: «بعد از رسیدن به سوییس، مدت شش ماه در کمپ بسته بودیم. سپس به ما خانه‌ای دادند و سه سال در آن زندگی کردیم. وقتی پاسخ منفی اول را در سال ۲۰۱۷ دریافت کردیم، وکیل گرفتیم و به این حکم اعتراض کردیم. ژانویه ۲۰۱۹ درخواست‌مان برای بار دوم پاسخ منفی گرفت. با پرداخت هزار و ۵۰۰ فرانک سوییس (حدود هزار و ۴۰۰ یورو)، پرونده به دادگاه عالی ارسال شد. یک روز بعد از رسیدن این پول به حساب دادگاه، بدون بررسی پرونده، پاسخ منفی را تایید کردند. خانه را از ما گرفتند و ما را به کمپی فرستادند که در آن پناه‌جویان ردی نگه‌داری می‌شوند.»
 

پناه‌جویان تنها اجازه دارند در این کمپ کار کنند که مادر آرزو به عنوان نظافت‌چی در آن‌جا  مشغول به کار است. دولت سوییس هفته‌ای ۲۱ فرانک بابت این شغل پرداخت می‌کند. پناه‌جویان بالای ۱۸ سال هفته‌ای ۵۶ فرانک حقوق دارند که در مقابل مخارج زندگی در این کشور که از گران‌ترین کشورهای جهان است، مبلغ بسیار ناچیزی است. آرزو در این مدت زبان یاد گرفته و برای دانشگاه ثبت‌نام کرده است. اما به خاطر شرایط اقامتی که دارد، تاکنون دو بار ورود به دانشگاه را به تاخیر انداخته است: «این شرایط، انسان را روانی می‌کند. هرچه تلاش می‌کنی، باز هم عقب می‌روی.»

 
او در این یک سالی که در کمپ پناه‌جویان به همراه خانواده‌اش که آن‌ها هم پاسخ منفی گرفته‌اند، زندگی می‌کند، بارها از سوی پناه‌جویان دیگر مورد آزار جنسی قرار گرفته است؛ شرایطی که خودش آن را «غیرقابل تحمل» توصیف می‌کند: «این‌جا ما را کنار پناه‌جویان مجرد قرار داده‌اند. دوبار به خاطر آزارجنسی شکایت کردم و البته هر دو بار شکایتم باعث شد که آزارگرها را از این کمپ خارج کنند. از طرفی هم در پرونده‌شان ثبت شد که چنین رفتاری داشته‌اند. آزارها هم کلامی بودند و هم رفتاری.»
به گفته آرزو، در این مدت خانواده او در ایران هم مورد آزار و تهدید قرار گرفته‌اند: «بارها اعضای خانواده‌مان را احضار و تهدید کرده‌‌اند. به خانه آن‌ها رفته‌ و وسایل‌شان را تفتیش کرده و گفته‌اند که ما را باز می‌گردانند. نه خانواده‌ ما در ایران و نه خودمان با این پاسخ‌های منفی که گرفته‌ایم، احساس امنیت نداریم.»
 
چندی پیش آرزو که در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کند، از طریق اینستاگرام پیامی دریافت کرد همراه با عکس محل سکونت خانواده‌اش در کرمانشاه؛ پیامی تهدیدآمیزکه می‌گفت اعضای خانواده‌اش را مورد آزار قرار خواهند داد. این تصاویر نزد «ایران‌وایر»‌ محفوظ است و برای حفظ امنیت خانواده الیاسی، آن‌ها را منتشر نکرده‌ایم.
پس از آن‌که آرزو در شبکه‌های اجتماعی با انتشار ویدیویی خبر داد که با خطر بازگردانده شدن مواجه است، کاربران هوادار حکومت جمهوری اسلامی در این شبکه اجتماعی برای او پیام‌های تهدید‌آمیز ارسال کردند؛ مساله‌ای که باعث فشار روحی بیشتر به او و خانواده‌اش شده است.حالا او دو هفته زمان دارد تا اعتراض خود را به حکم دیوان عالی سوییس اعلام کند. در صورت عدم پذیرش این اعتراض و بنا به حکمی که پیش‌تر دریافت کرده است، یک ماه و نیم فرصت خواهد داشت تا خودخواسته به ایران برگردد یا او را به زور برگردانند.
 
طی سال‌های اخیر بسیاری از پناه‌جویان ایرانی که پرونده‌های سیاسی و امنیتی داشته‌اند، با پاسخ منفی به درخواست پناهندگی‌ خود مواجه شده‌اند. این مساله موجب افزایش نگرانی‌ها از به خطر افتادن امنیت جانی آن‌ها شده است؛ به ویژه که در ایران، گروه‌های اتنیکی، ملیت‌های مختلف و فعالان سیاسی همواره در معرض تهدید هستند و بسیاری از آن‌ها یا ناپدید شده‌اند، یا در زندان به سر می برند یا به حکم جمهوری اسلامی، اعدام شده‌اند.