نظرسنجی : دو نام ایرانی برای ستاره و سیاره‌ فراخورشیدی؟

برای نخستین‌بار این فرصت پیش‌روی ایرانی‌ها گذاشته شده که نامی ایرانی را منتخب و برای یک ستاره مادر و یک سیاره فراخورشیدی برگزینند. پس از برگزاری مرحله نخست، حال فرصت رای‌دهی به ۱۰ جفت نام برگزیده رسیده است. در اینجا مروری داریم بر فرآیند برگزاری این پویش و مروری می‌کنیم بر نام‌های پیشنهادی.
چرا نامی ایرانی؟
امسال، اتحادیه بین‌المللی نجوم ۱۰۰ساله شد؛ اتحادیه‌ای علمی که معتبرترین نهاد پیش‌روی منجمان حرفه‌ای و آماتور در جهان است. دفتر ترویج این اتحادیه، پروژه‌های ویژه‌ای برای ترویج علم نجوم در سراسر جهان در این سال ترتیب داد به این امید که این علم بیش از هر زمانی مورد توجه جامعه جهانی قرار گیرد.
 
یکی از این پروژه‌ها، برگزاری پویش نامگذاری ستاره مادر و سیاره فراخورشیدی بود و به کشورهایی که طرح‌شان را به تایید اتحادیه رسانده‌اند، اجازه برگزاری این پویش در کشورشان اعطا شد. این پویش به ابتکار اتحادیه بین‌المللی نجوم در نزدیک به ۱۰۰کشور در حال برگزاری است و در ایران نیز با نام مختصر #ستاره_ سیاره با حمایت سازمان فضایی ایران،‌ انجمن نجوم ایران، مجله نجوم و چند نهاد دیگر در حال برگزاری است.
در نسخه ایرانی این پویش، عموم مردم این فرصت را داشتند تا با مراجعه به سایت iranplanet.ir نام پیشنهادی‌شان را برای ستاره و سیاره موردنظر به همراه نهایت ۱۰۰ کلمه توضیح برای هر کدام ثبت کنند. سیاره فراخورشیدی HD 1775541 b‌ و ستاره مادر آن، منظومه‌ای سیاره‌ای است در فاصله ۴۲۰ سال نوری از ماست که نامگذاری‌اش بر عهده ایرانی‌ها قرار گرفته.
 
این پویش از ۱۳شهریور،‌ روز ابوریحان، شروع شد و تا ۱۹ مهر، با اتمام هفته جهانی فضا به پایان رسید. پس از آن پروسه داوری ۱۰۳۸ نام رسیده (۵۱۹ جفت نام) آغاز شد و کمیته ملی برگزاری پویش، ۱۰جفت نام برگزیده را یکم آبان امسال به همراه توضیحاتشان و شرح‌شان اعلام کرد.
 
حال بنابر زمان‌بندی اولیه عموم علاقه‌مندان می‌توانند تا ۹ آبان جفت نام برگزید‌ه‌شان را به ۳۰۰۰۲۳۳۴ پیامک بزنند تا نام برگزیده‌ای را که قرار است برای همیشه روی این ستاره و سیاره بنشیند انتخاب کنند. از یاد نبریم، اتحادیه بین‌المللی نجوم، مرجع عالی نامگذاری اجرام نجومی(ستاره‌ها،‌ سیاره‌ها، دنباله‌دارها، سیارک‌ها و…) است. فهرست ١٠ جفت نام برگزیده و برگزیده‌ای از توضیحاتشان را در ادامه می‌خوانید:
آذر و یلدا
توضیح نام ستاره: آذر به معنای آتش، گرما‌بخش و نوردهنده مانند خورشید است. ستاره خورشیدمانند آذر، پرنور، جذاب و گردآورنده به دور خویش است و در دل کهکشان درخشان است. جایی که نور و ‌گرما وجود دارد حیات و عشق وجود دارد. آذر (ستاره مادر) فرزند خود (سیاره) را با نور و گرمایش تغذیه می‌کند.
توضیح نام سیاره: یلدا بلندترین شب سال است، شب غلبه نور بر تاریکی، شب امید و ظفر است (سیاره فراخورشیدی از نظر حجم همانند سیاره مشتری است و از نظر جرم، کم چگال‌تر از سیاره زحل است. مشتری سمبل برج آذر است و سیاره زحل سمبل برج دی است). یلدا آخرین شب برج آذر، شبی مابین برج آذر و برج دی است. یلدا به امید نور و گرمای آتشین خورشید شب را به سحر می‌رساند.
افروز و آرام
توضیح نام ستاره: نام افروز برآمده از خاستگاه فارسی/ایرانی به معنای «روشنایی» و «اشراق» است.
توضیح نام سیاره: آرام یک اسم فارسی، کردی و اردو برای پسران و دختران به معنی «خموش» و «دست نخورده» است.
رستم و سهراب
توضیح جفت نام ستاره و سیاره: رابطه رستم و سهراب را می‌توان به این سیستم تعمیم داد. سیاره از باقی مانده وجود ستاره به وجود آمده (رابطه پدر و فرزندی).‌ همچنین سیاره توسط ستاره از بین می‌رود؛ ستاره در اوج درخشش در اواخر عمرش سیاره را نابود می‌کند (مثل بلعیدن توسط خورشید) مانند مرگ سهراب توسط پدرش. از ویژگی‌های این دو اسم می‌توان به فارسی بودن ریشه کلمه‌ها و زنده نگه داشتن شاهنامه و تبلیغ آن در جهان اشاره کرد.
رودابه و رستم
توضیح جفت نام ستاره و سیاره: شاهنامه مهم‌ترین اثر اساطیری زبان فارسی و رستم قهرمان اصلی شاهنامه مشهورترین شخصیت اسطوره‌ای زبان فارسی است. از آنجا که شخصیت‌های اساطیری یونانی و رومی سهم بسیاری در نامگذاری اجرام آسمانی داشته‌اند، پیشنهاد می‌شود که سیاره فراخورشیدی به نام رستم و ستاره میزبان آن به نام مادرش رودابه نامگذاری شود تا اساطیر فارسی نیز سهمی در آسمان داشته باشند.
شیرین و فرهاد
شیرین در عاشقانه معروف نظامی گنجوی (به عنوان یکی از بزرگ‌ترین نمادهای ادبیات فارسی) به نام «خسرو و شیرین» در نقش معشوقه فرهاد معرفی می‌شود. همه تصمیم‌های فرهاد در این داستان بر مبنای شیرین است، همچون سیاره‌ای (فرهاد) که دور ستاره خود (شیرین) می‌گردد. بدون شیرین (با تصور مرگ شیرین) فرهاد نیز می‌میرد، همچون سیاره‌های دور هر ستاره که وجودشان مدیون وجود ستاره است. معنی این اسامی نیز معانی مثبت و امیدبخش است (فرهاد = خوش اقبال). به علاوه زمینه این اسامی، یکی از داستان‌های برجسته فارسی از یکی از شعرای برجسته فارسی است.
کاوه و کاویان
توضیح نام ستاره: از اساطیر ایرانی، کسی که پرچم عدالت خواهی ایران را بالا برد. از اصیل‌ترین اسامی ایرانی و یادآور پرچم و نشان ایرانی است.
توضیح نام سیاره: منتسب به کاوه، از تبار کاوه و یادآور درفش کاویانی، سیاره‌ای که به دور کاوه می‌گردد و به مدار آن تعلق دارد.
میترا و تیدا
توضیح نام ستاره: به معنی «مهر یا خورشید»؛ خدای خورشید در ایران باستان.
توضیح نام سیاره: تی در زبان پهلوی به معنای خورشید و دا به معنی زاییده است. تیدا به معنی «زاییده خورشید» است.
همایون و ماهور
توضیح نام ستاره: همایون در اصل به معنی مبارک و فرخنده است و یکی از هفت دستگاه موسیقی اصیل ایرانی است.
توضیح نام سیاره: ماهور به معنی پستی و بلندی و تپه‌های مسلسلی که در دامنه کوه پدید آمده باشد و نام یکی از دستگاه‎های موسیقی ایرانی است.
هور و هیوا
توضیح نام ستاره:‌ همانند خورشید بسیار زیباست. هور اسم اصیل فارسی است. بسیار خوش آوا و مختصر است.
توضیح نام سیاره: هیوا به معنایِ امید وآرزو است. هیوا نامی کُردی است و کاملا ایرانی. با آرزویِ زمینی پُر از امید.
هورسان و هورمزد
توضیح نام ستاره و سیاره: هورسان به معنای مانند خورشید. هورمزد به علت شباهت سیاره به مشتری (هورمزد نام دیگر مشتری است). عدم وجود معانی منفی در سایر زبان‌ها، ریشه فارسی و نجومی.