ایران امروز رسما خروج خود از «برخی» تعهدات برجام را اعلام کرد

رادیو فردا :ایران روز چهارشنبه، ۱۸ اردیبهشت، رسما خروج خود از «برخی» تعهدات خود ذیل قرارداد اتمی موسوم به برجام را اعلام کرد. حسن روحانی در عین حال تاکید کرد که «راه امروز ما راه جنگ نیست، راه دیپلماسی است».
 
این خبر با بیانیه رسمی شورای امنیت ملی اعلام شد و به دنبال آن سخنرانی حسن روحانی، رئیس جمهور و رئیس این شورا، آغاز شد.
 
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، ساعاتی پیشتر توضیح داده بود که این اقدام تازه به معنای خروج از برجام نیست، بلکه ایران تنها «برخی فعالیت‌های داوطلبانه را انجام نخواهد داد».
 
خبرگزاری رسمی ایرنا صبح چهارشنبه همزمان با اعلام این خبر به نقل از بیانیه رسمی شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی خطاب به دیگر امضاکنندگان برجام نوشت: «ایران از امروز ۱۸ اردیبهشت ۹۸ برخی اقدامات خود در توافق برجام را متوقف می‌کند.»
 
یک سال پیش در چنین روزی دونالد ترامپ خروج یک‌طرفه دولتش از توافق اتمی را اعلام کرد، توافقی که برخی بزرگ‌ترین دستاورد سیاست خارجی باراک اوباما توصیف می‌کردند.
 
در بیانیه شورای امنیت ملی ایران این اقدام آقای ترامپ «غیرقانونی» و «نقض مصوبات شورای امنیت سازمان ملل متحد» توصیف شده است.
 
در بیانیه آمده است: «جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران، و در اعمال حقوق خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، از امروز ۱۸ اردیبهشت ۹۸ برخی اقدامات خود در توافق برجام را متوقف می‌کند.»

رییس‌جمهوری: اگر در ۶۰روز به نتیجه نرسیدیم دو اقدام دیگر را شروع می‌کنیم و سطحی در غنی‌سازی‌برای ما مطرح نخواهد بود و راکتور اراک که قرار بود با کشورهای برجام نوسازی شود، بعد از ۶۰روز تصمیم خواهیم گرفت که برنامه پیش از برجام درباره اراک را از سر بگیریم و راکتور اراک را تکمیل کنیم https://t.co/ytZ7CUCWNT

— پاد (@PadDolat) 8 May 2019

حسن روحانی در سخنرانی خود «۶۰ روز» به دیگر اعضای برجام مهلت داد: «اگر در ۶۰ روز به نتیجه نرسیدیم دو اقدام دیگر را شروع می‌کنیم و سطحی در غنی‌سازی‌ برای ما مطرح نخواهد بود.»
 
آقای روحانی در عین حال تاکید کرد که توافق اتمی با قدرت‌های جهان «پابرجاست»: «برجام هست و پابرجاست؛ اما آن روی سکه برجام را امروز نشان می‌دهیم. امروز کاهش اقدامات را اعلام کردیم و نه خروج از آن را.»
 
به گفته رئیس جمهوری اسلامی ایران، برجام «نیاز به جراحی داشت».

رییس‌جمهوری: از امروز فروش آب سنگین و اروانیوم غنی‌شده را متوقف می‌کنیم؛ این‌اعلام ما برای ۶۰ روز است؛ اگر ۵کشور پای میز مذاکره آمدند و به منافعمان رسیدیم و مخصوصا نفت و بانک دست یافتیم به نقطه ‌اول بازمیگردیم.

— پاد (@PadDolat) 8 May 2019

اما شرطی بزرگ‌تر و مهم‌تر نیز گذاشت: حسن روحانی در سخنرانی خود که به طور زنده از تلویزیون ایران پخش می‌شود چنین گفت: «از امروز فروش آب سنگین و اورانیوم غنی‌شده را متوقف می‌کنیم؛ این‌ اعلام ما برای ۶۰ روز است؛ اگر ۵ کشور پای میز مذاکره آمدند و به منافع‌مان رسیدیم و مخصوصا [به] نفت و بانک دست یافتیم به نقطه ‌اول باز می‌گردیم.»
 
نفت و بانک دو بخشی است که ایالات متحده در ماه‌های گذشته از طریق آنها تلاش کرده است بر جمهوری اسلامی فشار بیاورد، از طریق استراتژی‌ای که دولت آمریکا «فشار حداکثری» می‌نامد.
 
در ادامه همین خط‌مشی بود که دولت آمریکا روز جمعه هفته گذشته با تأکید بر ادامه سیاست «فشار حداکثری بر رژیم ایران» چند محدودیت‌ جدید بر فعالیت‌های اتمی تهران وضع کرد و از بین پنج معافیت قبلی برای همکاری با تهران، به دو معافیت خاتمه داد: مبادله اورانیوم غنی‌شده با اورانیوم طبیعی (کیک زرد) بین ایران و دیگر کشورها و همچنین انتقال آب سنگین مازاد نیروگاه اراک به خارج از کشور.
 
در بیانیه رسمی ایران آمده است که پس از اقدام روز چهارشنبه، تهران «نسبت به هر اقدام غیرمسئولانه، از جمله ارجاع موضوع به شورای امنیت ملل متحد یا اِعمال تحریم‌های بیشتر، عکس‌العمل قاطع و سریع نشان خواهد داد».
 
همزمان با انتشار بیانیه رسمی شورای امنیت ملی ایران، صبح چهارشنبه، ۱۸ اردیبهشت، سفرای کشورهای عضو برجام شامل آلمان، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه به وزارت امور خارجه دعوت شدند تا نامه حسن روحانی را از عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت خارجه، دریافت کنند.
 
وزیر خارجه هم در نامه‌ای رسمی فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، را در جریان اقدام تازه ایران گذاشت.
 
به نظر می‌رسد دست‌کم یک هدف ایران از اقدام روز چهارشنبه فشار بر همین دریافت‌کنندگان نامه باشد، چرا که آنها در بیانیه شورای امنیت ملی متهم شده‌اند که در یک سال گذشته «غیر از صدور بیانیه‌های سیاسی، هنوز هیچ سازوکار عملیاتی برای جبران تحریم‌های آمریکا مستقر» نکرده‌اند.
 
مقامات اروپایی بارها گفته‌اند که «مصمم» هستند سازوکار مالی تجارت با ایران به نام «اینس‌تکس» را «راه‌اندازی» کنند و «کشورهای دخیل تعهد دارند تمام تلاش خود را برای افزایش هر چه بیشتر حمایت مالی از این کانال تجاری بکنند»، اما عملا راه به جایی نبرده‌اند.
 
«اینس‌تکس»، کوتاه‌شده عبارتی انگلیسی به معنی «ابزار حمایت از مبادلات تجاری»، نهادی‌ است که آلمان و فرانسه و بریتانیا برای حفاظت مبادلات مالی و تجاری با ایران از آثار تحریم‌های آمریکا راه‌اندازی کرده‌اند.