کرجی، دانشمندی که راز مشکل آب ایران را می‌دانست

رادیو فردا ،شهریار صیامی
«پس از این می‌گوییم، زمین با تمام کوه‌ها و دشت‌ها و پستی‌ها و بلندی‌هایش کروی شکل است.»
 

این جمله که امروزه ممکن است در کتاب‌های علوم مدارس ابتدایی تدریس شود چنان بدیهی است که هیچ رمز و رازی در آن نهفته نیست مگر رمز یکی از مشکلات بزرگ ایرانیان امروز.

 
مشکل بزرگی که پارسال عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست ایران آن را چنین توصیف کرده: «با این که امروز ما به ورشکستگی آبی رسیده‌ایم اما در هیچ کجای دنیا دیده نمی‌شود آب تجدیدپذیر ۸۸ میلیارد متر مکعب و مصرف آن ۹۷ میلیارد متر مکعب باشد.»
 
اشاره آقای کلانتری به بحران آب ایران است که پیشتر گفته بود اگر وضع به همین منوال پیش برود تمدن ایران هم از بین خواهد رفت.
 
روز جمعه هم‌زمان با روز جهانی آب در همین سرزمینی که در خطر بحران آب است سیل ترکمن صحرا را غرق آب کرد. هشدارهای هواشناسی نشان می‌دهد احتمال وقوع سیل در استان‌های دیگر کشور هم وجود دارد.
 
این وضعیت نتیجه تحقیقات گروهی از کارشناسان را تایید می‌کند که پیشبینی کرده‌اند در سال‌های آینده ایران با خشکسالی‌های طولانی و هم‌زمان سیل‌های شدید روبه‌رو خواهد شد. این یعنی بحران آب به شدیدترین وضع ممکن. نتیجه این تحقیقات اخیرا در مجله علمی «نیچر» منتشر شده است.
 
اما کروی بودن زمین چطور می‌تواند پاسخی برای مشکلات امروز ایران باشد؟
 
در طول تاریخ دانشمندان ایرانی بهترین راه حل‌ها را برای بحران آب پیدا کرده‌اند. سرآمد همه آنها هم دانشمند سده پنجم هجری قمری ابوبکر محمد بن حسن کرجی بوده است. کسی که هم دوره بوعلی سینا، ابوریحان بیرون و زکریای رازی بوده و نویسنده همان جمله «کروی بودن زمین» است.
 
کرجی پانصد سال قبل از گالیه و کُپلر و ششصد سال قبل از نیوتن با اطمینان و دانش کامل، بدون حضور در دادگاه تفتیش عقاید در اولین جمله فصل اول کتاب «انباط المیاء الخفیه» که ترجمه فارسی آن می‌شود «استخراج آب‌های پنهانی» نوشته بود:
 
«پس از این می‌گوییم، زمین با تمام کوه‌ها و دشت‌ها و پستی‌ها و بلندی‌هایش کروی شکل است»
 
اما کمتر کسی از او چیزی شنیده و جالب است که تخصص اصلیش ریاضیات و مهندسی آب و هیدرولوژی (آبشناسی) بوده.
 
کتاب «استخراج آب‌های پنهانی» مرجع کاملی است که اصول اولیه مهندسی آب را توضیح داده. جریانات آب، منابع آبی و محاسبات مورد نیاز برای ساختن قنات، سطح تراز و بعضی از اصول دیگر نقشه برداری در این کتاب وجود دارد و حتی تقسیم‌بندی منابع آب در آن طوری‌ست که به نوعی منابع تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر آب قابل درک است و در این کتاب می‌توان نتیجه گرفت برداشت بی‌رویه از منابع تجدیدپذیر می‌تواند بحران ایجاد کند، چیزی که آقای کلانتری بعد از سال‌ها تحصیل، کار و تجربه وزارت، ظاهراً تازه به آن رسیده است. بقدری کتاب‌های کرجی حاوی مطالب فنی و پیشرفته است که کارشناسان می‌گویند او سال‌ها از زمان خود جلوتر بوده.
 
باور به کروی بودن زمین به کرجی این امکان را داد که در علوم مهندسی آب سرآمد و بسیار جلوتر از زمان خود باشد.
 
در طول تاریخ ایرانیان کرجی را نمی‌شناختند و از مطالبش هم هیچ بهره‌ای نبردند، برعکس، دانشمندان اروپایی به خوبی از دانش کرجی استفاده کرده‌اند. اما چرا درحالی که دانشمندان عصر او مثل ابن سینا و ابوریحان و رازی چنین شناخته شده هستند، کرجی در ایران شناخته شده نیست؟
 
جواب بسیار مایوس کننده است. کرجی را اولین بار فرانتس وپکه، شرق شناس آلمانی در سال ١٨٥٣ میلادی به دنیا معرفی کرد. البته با نام کرخی، اشاره به محله قدیمی در غرب بغداد، جایی که کرجی سکونت داشت و با حمایت خلیفه عباسی سال‌ها تحقیق و نگارش می‌کرد.کرجی را سال‌ها به عنوان دانشمند عرب می‌شناختند، شاید این دلیلی بود که ایرانیان چندان تمایلی به بهره بردن از دانش او نداشتند. کرجی با ضعف خلافت وقت عباسی به طبرستان مهاجرت کرد اما در مقدمه همان کتاب شاهکارش «استخراج آب‌های پنهانی» نوشته:
 
«چون به سرزمین عراق وارد شدم و مردم آن دیار را از کوچک و بزرگ دوستدار دانش دیدم، دریافتم که دانش و اهل دانش را بزرگ و محترم می‌شمارند. در مدتی که درآنجا بودم تصنیفی در حساب و هندسه پرداختم. سرانجام وقتی به سرزمین جبل (مازندران) بازگشتم مطالبی که از اوضاع عراق تصنیف کرده بودم در جبل گم شد و ناپدید گشت. شعله اشتیاق تصنیف فرونشست و طبع آماده به تالیف فرو افسرد.»
 
معمولا نویسنده در مقدمه کتاب محتوی کلی مطالب را می‌نویسد و اگر این چنین باشد شاید بتوان گفت برای حل بحران آب در ایران باید ابتدا مشکل بزرگ فرهنگی در ایران حل شود. مشکل فرهنگی که باعث می‌شود مدیران ایرانی بحران را نپذیرند و درپی راه حل‌های کوتاه مدت باشند.
 
افسوس که هنوز هم داستان کرجی در ایران تکرار می‌شود و اگر او امروز هم به ایران می‌آمد بعید نبود با همان رفتار روبرو می‌شد. شاهد این مطلب هم رفتاری است که با بسیاری از نخبگان علمی در ایران شده است.
 
اگرچه پدیده گرمایش زمین در عصر حاضر بحران کنونی آب را تشدید می‌کند ولی ظاهرا این مسئله در فلات ایران سابقه طولانی دارد. چرا که داریوش، شاه ایران زمین در کتیبه بیستون از اهورامزدا می‌خواهد سرزمنیش را از سه چیز محافظت کند: دشمن، دروغ و خشکسالی. به این معنی که این بحران در ایران وجود داشته و همیشه راه حل‌هایی هم پیدا شده اما تا زمانی که مسئولان جمهوری اسلامی، بحران آب را پدیده سیاسی و امنیتی می‌دانند هیچ امیدی به رفع آن نیست.
رأی دهید
دیدگاه خوانندگان
۳۵
tonny15152 - بیرمنگام، انگلستان
چندی پیش شایع کردند جورج کلونی اصفهانی الاصل است وپدربزرگش کلون ساز بوده حالا میگن دونالد ترامپ ایرانی الاصل است وپدربزرگش درقم ترومپت وساکسیفون می ساخته حالا هم کرخی شد کرجی ، کی به کیه اینم روش
یکشنبه ۴ فروردین ۱۳۹۸ - ۱۳:۰۳
۵۱
ابن ملجم - مونیخ، آلمان
ر طول تاریخ ایرانیان کرجی را نمی‌شناختند و از مطالبش هم هیچ بهره‌ای نبردند. ولی اندازه ثم الاغ کنیز حسین عرب را میدانند،حتی میدانند علم الهدی یا ابوکرگدن بعد از چند نسل دگردیسی پیدا کرده ولی دانشمند ایرانی را نمیشناسند.
یکشنبه ۴ فروردین ۱۳۹۸ - ۱۹:۲۶
۳۹
scandal - برلین، آلمان
بسیار گزارش تکان دهنده و واقعیت دار، زیرا تا آنجایی که سوادم قد میکند "رمز" شکوفایی و پیروزی یک فرهنگ، نه تنها فرهنگ و پاسخهای ایرانی، بلکه فرهنگ و پاسخهای جهانی را میتوان در اشعار و کتابهای بزرگان ایران مشاهده نمود که شوربختانه بخاطر فقر فرهنگی ما و زیاد به عمق نپرداختن فرهنگ ایران ما از جانب بیگانگان، زیاد معروف نشده و به اسراری که در این اشعار و کتابها نوشته شده، دست نیافتند و و و! از اینکه کرخی و یا کرجی از زمان خود سالهای نوری جلوتر بوده، شکی نیست که طبق درک و مطالعه ام، آنان (فردوسی ها، سینا ها و بیرونی ها) یا با فرازمینی ها در تماس بودند همانند تسلا و یا اینکه روح و سرشتشان فرازمینی بوده که خود در جای دیگر گفتگو جداگانه و ویژه خودش را دارد! اما اینطوری که پژوهشگران تشخیص دادند، کویرهای خشک و بی آب و علف ایران در عصر شکوفایی خود دارای جنگل و گل و بلبل بوده که مردم آن حومه بخاطر استخراج مس و غیره به هیزم احتیاج داشته تا با آتش و حرارت زیاد، شمشیر بسازند و به مسگری که شغل بسیار مهمی در دوران خود بود، درآمد داشته باشند همانند ساکنان جزایر شرق (Easter Island)!
دوشنبه ۵ فروردین ۱۳۹۸ - ۰۵:۰۴
۴۱
amirpalang - لندن، انگلستان
ملت ایران فعلا حججی را میشناسند. تاریخ به یاد ندارد که این ملت به یک میهن پرست روی خوش نشان داده باشد. هرکه کاری برای این ملت کرد دست آخر یا به قتل رسید. یا زندان افتاد. یا شکنجه شد. یا تبعید شد. یا فراموش
دوشنبه ۵ فروردین ۱۳۹۸ - ۱۰:۵۱
نظر شما چیست؟
جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.
  • اجبار شرم‌آور شوهر سوری: بوسیدن پای مادر شوهر متکبر، جنجالی تازه در شبکه‌های اجتماعی! + ویدئو
  • شما حتی یک اسم مسلمانی روی این همه دختربچه نمی‌بینید! آنچه برباد رفته، «اسلام» است
  • اعتراف جنجالی کمال تبریزی: من در اشغال سفارت آمریکا حضور داشتم! + ویدئو
  • تشویق یکصدای رسول خادم توسط تماشاچیان بعد از اعلام نام علیرضا دبیر!
  • راز «زشت‌ترین حیوان جهان»؛ چه توضیحی پشت پرده دماغ میمون بینی‌دراز پنهان است؟
  • حضور معنادار مسیح علینژاد در کنار حامیان رهبر اپوزیسیون ونزوئلا + ویدیو
  • مهران غفوریان: فحاشی به دختر خردسالم دور از انسانیت است. با دختر ۷ ساله من چه کار دارید؟
  • تصویری کمتر دیده شده: بوسه محمد مصدق بر دستان ثریا اسفندیاری
  • «کوچر بیرکار»، پناهنده کُرد ایرانی که استاد ریاضی دانشگاه کمبریج شد، دومین ایرانی برنده مدال «فیلدز» پس از مریم میرزاخانی
  • جایزه فحاشی؟ کادوی آیفون ۱۷ پرومکس برای مداحی که اردستانی را حرام زاده نامید! + ویدئو
  • +190شیرین سعیدی، استاد دانشگاه آرکانزاس، به دلیل «تمجید از خامنه‌ای و مواضع ضداسرائیلی» اخراج شد
  • +136مهری طالبی دارستانی، از مدافعان حجاب اجباری، پس از بازجویی توسط نیروهای امنیتی سکته کرد!
  • +136شاهزاده رضا پهلوی: هم‌صدایی و همبستگی‌ را حفظ کنید و خواستار آزادی همه بازداشت‌شدگان باشید
  • +127حمایت مردم از شاهزاده رضا پهلوی در مراسم خسرو علی‌کردی؛ بازداشت نرگس محمدی و چند فعال دیگر
  • +121نماینده ویژه آمریکا: فقط پادشاهی در خاورمیانه کار می کند
  • +120اتریش حجاب را برای دختران زیر ۱۴ سال در مدارس ممنوع کرد
  • +108چرا یک نفر این آقای ابوالفضل اقبالی را از برق نمی‌کشد؟: پدیده شوهرکُشی در ایران از زن‌کُشی بیشتر است
  • +104تشویق یکصدای رسول خادم توسط تماشاچیان بعد از اعلام نام علیرضا دبیر!
  • +100برادر خسرو علی‌کردی: فریاد خون‌خواهی برادرم را در مجامع بین‌المللی مطرح می‌کنم
  • +100یک دانشجو خطاب به سعید جلیلی: دست‌ها و نفستان آغشته به خون است + ویدیو