ان‌بی‌سی: مسئولان آمریکایی فروپاشی حکومت ایران را نزدیک می‌دانند

مسئولان بلند پایه در دولت دونالد ترامپ بر این باورند که رژیم ایران در برابر تحریم‌های سخت اقتصادی تحمیل شده از سوی آمریکا تاب نخواهد آورد و به سقوط خود نزدیک‌ خواهد شد.
 
این موضوع را پایگاه خبری شبکه ان‌بی‌سی نیوز امریکا از قول چند مقام پیشین دولت آمریکا و چند دیپلمات غیر آمریکایی نوشته است. شبکه ان‌بی‌سی روز شنبه ۱۹ آبان همچنین نوشت که شخص دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا نیز تردید دارد که رژیم ایران بتواند یارای مقاومت در برابر تحریم‌های تازه را داشته باشد و به زانو درنیاید.
 
ترامپ در ماه اوت گذشته در مصاحبه‌ای با شبکه بلومبرگ گفته بود: «زمانی که من به اینجا (کاخ سفید) رسیدم، مسئله این بود که ایران چه زمانی تمام خاورمیانه را می‌گیرد، اما حالا کار ایران به مبارزه برای بقا کشیده. در فاصله یک سال و نیم وضعیت بسیار متفاوت شده است.»
 
با این همه متحدان اروپایی آمریکا و کارشناسان امنیتی با این نظر موافق نیستند و این امید آمریکایی‌ها را یک آرزو می‌دانند. ان‌بی‌سی از قول برخی دیپلمات‌ها می‌نویسد دولت‌های اروپایی با آن که به تمام مشکلات سیاسی و اقتصادی حال حاضر ایران واقفند، اما بر این باورند که این حکومت ریشه‌دار است و براندازی آن مشکلات بدتری را به دنبال خواهد داشت.
 
نه دیپلمات خارجی همچنین گفته‌اند که مایک پمپئو، وزیر امور خارجه و جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا در دیدار با برخی مقام‌های خارجی بر شکنندگی رژیم ایران در برابر مشکلات اقتصادی و جامعه ناامید خود تأکید کرده‌اند. آنها از تورم رو به رشد، اعتصاب‌ها و اعتراض‌های خیابانی گسترده به عنوان تهدیدهای فزاینده برای ایران یاد کرده و گفته‌اند تحریم نفتی ایران که چند روز پیش آغاز شده، می‌تواند ضربه نهایی را بر پیکر جمهوری اسلامی وارد کند. به باور آنها این ضربه به حدی است که می‌تواند جمهوری اسلامی را از ماجراجویی نظامی در خاور میانه منصرف کرده یا حتی به سقوط آن منجر شود.
 
با این حال یک دیپلمات اروپایی که نخواست نامش فاش شود در مورد این باور مسئولان آمریکایی به ان‌بی‌سی گفته است که این استدلال آمریکایی‌هاست و معلوم نیست با «منطق» آنها رژیم ایران سقوط کند.
 
سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا نیز هنوز نشانه‌ای از فروپاشی رژیم ایران دریافت نکرده‌اند. به نوشته ان‌بی‌سی، آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا اذعان دارند که ایران همان گونه که در سال‌های پیش کنترل اوضاع را در دست داشته، هنوز هم به شدت همه چیز را کنترل می‌کند. با این حال همه در این نکته متفق‌القولند که تحریم با هدف کاهش درآمد نفتی ایران دردسر جدی و بزرگی برای این کشور به وجود آورده است.
یک مقام پیشین در تشکیلات اطلاعاتی آمریکا در این زمینه به ان‌بی‌سی می‌گوید: «سیاست‌های دولت ترامپ در واقع به این هدف ترسیم شده‌اند که فشار سیاسی را که از قبل روی ایران وجود داشت بیشتر کنند.»
تغییر رژیم
پمپئو، بولتون و دیگر مسئولان بلند پایه آمریکا تاکنون آشکارا بر این نکته تأکید کرده‌اند که دولت این کشور به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست و هدف سیاست‌های آنها تنها تغییر رفتار جمهوری اسلامی است.
 
یک مقام وزارت خارجه آمریکا می‌گوید: «طبعا ما این رژیم را دوست نداریم زیرا یک دیکتاتوری مذهبی و شدیدا دوروست که از مردم خود دزدی می‌کند. اما در نهایت به عهده خود مردم ایران است که تصمیم بگیرند تحت چه حاکمیتی می‌خواهند زندگی کنند.»
 
بولتون تا پیش از رسیدن به منصب مشاور امنیت ملی امریکا نیز مواضع سرسختانه‌ای علیه ایران داشت و هشت ماه پیش از ورود به کابینه ترامپ در اجتماع سازمان مجاهدین خلق ایران شرکت کرد. او در جریان سخنرانی در آن همایش گفت که سیاست آمریکا باید مبتنی بر «براندازی» حکومت کنونی تهران باشد.
 
مایک پمپئو در بحبوحه «جنگ سرد» موجود میان آمریکا و ایران، به نوعی همبستگی خود را با مردم ایران اعلام کرده است اما او هم از مردم این کشور می‌خواهد رهبران خود را سرنگون کنند.
 
او در ژوئیه ۲۰۱۸ در جمع گروهی از ایرانیان آمریکا در لوس‌آنجلس گفت: «پیام من پس از ۴۰ سال ظلم حکومت به مردم ایران آن است که آمریکا صدای شما را می‌شنود، آمریکا از شما پشتیبانی می‌کند، آمریکا با شماست.»
 
فرد دیگری که در آمریکا در مورد تغییر رژیم ایران اظهار نظر کرده، مارک دوبویتز، رئیس بنیاد دفاع از دموکراسی است که از ابتدا مدافع خروج آمریکا از برجام بود. وی در این زمینه گفته است: «ما نمی‌دانیم آیا حکومت ایران سقوط می‌کند یا نه، و اگر می‌کند، چه زمانی. ولی به نظر می‌رسد این حکومت بیش از آنچه مردم فکر می‌کنند تضعیف شده است. چیزی در بطن جمهوری اسلامی پوسیده است، به همان شکل که چیزی در بطن اتحاد شوروی پیش از فروپاشی پوسیده بود.»
 
با این همه برخی دیگر از تحلیل‌گران مقایسه ایران با نظام شوروی پیشین را دقیق نمی‌دانند و بر این باورند که حکومت ایران دست کم تا چند سال دیگر دوام خواهد آورد.
 
اقتصاد ایران در سال جاری به شدت دچار بحران شده که کارشناسان بخشی از آن را به دلیل تحریم‌های آمریکا و بخشی دیگر را ناشی از سوء مدیریت در ساختار خود این کشور می‌دانند. سقوط بهای ریال ایران رکورد زده و پول ملی این کشور ۷۰ درصد از ارزش خود را از دست داده است.
 
بنا بر پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول، در سال آینده میلادی تورم در ایران از مرز ۳۴ درصد خواهد گذشت. شرکت‌های بزرگ خارجی یکی یکی از ایران رفته و ترس از کمبود کالاهای ضروری جامعه را فرا گرفته است. معلمان و کامیون‌داران اعتصاب کردند و در دی ماه ۱۳۹۶ هزاران نفر در شهرهای مختلف کشور برای اعتراض به بالا رفتن قیمت‌ها و فساد مالی و اختلاس در دولت تظاهرات کردند.
اعتراض‌ها در نبود اپوزیسیون یکپارچه
بنا به گفته دیپلمات‌ها و کارشناسان مورد استناد ان‌بی‌سی، اعتراض و اعتصاب در ایران به صورت موردی انجام می‌شود و هنوز به شکل یک جنبش سراسری با ابعاد سیاسی گسترده درنیامده است.
 
یک دیپلمات اروپایی به این شبکه گفته است: «برای براندازی حکومت ایران به تحرکات بسیار بیشتر از این نیاز است.»
 
مأمور پیشین اطلاعات آمریکا نیز به این پایگاه خبری گفته است: «جمهوری اسلامی حتی اگر از فشار کنونی واشنگتن هم جان سالم به در ببرد، به نظر می‌رسد که وارد دوره انحطاط دراز مدتی شده است. توان انقلابی جمهوری اسلامی در طول سال‌ها تحلیل رفته و جوانان کشور از وجود زندگی آزاد و سعادتمندانه در جاهای دیگر دنیا آگاه شده‌اند.»
او با این حال می‌افزاید که پایان این حکومت هم چندان نزدیک نیست زیرا سپاه پاسداران همچنان قدرتمند است و توان سرکوب اعتراض‌ها و حفظ حکومت را دارد. وی می‌افزاید: «با این که ایران روز به روز شکننده‌تر می‌شود، اما هنوز به نظر نمی‌رسد که در آستانه سقوط باشد. سپاه پاسداران هنوز به منابع مالی کافی دسترسی دارد، هنوز دارای توان سازمان‌دهی است و یگان‌هایش در سراسر کشور حضور دارند.»
 
جان مک‌لالین که زمانی سرپرست و زمان دیگری معاون سیا، سازمان اطلاعات و امنیت آمریکا بوده به ان‌بی‌سی گفته است: «رژیم ایران تا کنون با هیچ اپوزیسیون یکپارچه و سازمان‌یافته‌ای مواجه نبوده است.»
 
وی می‌افزاید: «در اعتراض‌های سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸) و حتی پیش از آن رژیم ایران از شکاف و چند دستگی به وجود آمده در درون خود حکومت به دردسر بزرگی افتاده بود. اما نبود رهبری واحد برای اعتراض‌ها به نیروهای امنیتی رژیم فرصت داد تا به راحتی مخالفان را سرکوب و خاموش کنند. من هنوز هیچ تغییری در آن وضعیت نمی‌بینم. بنا بر این هنوز باید منتظر بمانیم تا خیزش پیروزمندانه‌ای به مانند آن چه ۳۰ سال پیش در اروپای شرقی شاهد بودیم، روی دهد.»
 
برخی از مسئولان پیشین و دیپلمات‌های اروپایی معتقدند که در غیاب یک اپوزیسیون توانمند، بی‌ثبات ساختن رژیم شاید حتی رفتار حکومت را تهاجمی‌تر کند، زیرا این حکومت هنوز از پشتوانه سپاه پاسداران که پول و سلاح در اختیار دارد برخوردار است.
 
آنها انتقال قدرت به اپوزیسیون در چنین شرایطی را محتمل نمی‌دانند.