زنان ایرانی سکوت را در بلغارستان شکستند
رأی دهید
مروری بر کتاب بلغاری «ایران: زنانی که ساکت نیستند» به قلم لودمیلا یانوا
یورونیوز ، فائقه اشکوری
یورونیوز ، فائقه اشکوری
لودمیلا یانوا، استاد فرهنگ و ادب فارسی دانشگاه صوفیای بلغارستان تاکنون چندین کتاب از فارسی به بلغاری ترجمه کرده است.
آخرین کتاب وی، «ایران، زنانی که ساکت نیستند» روایت تلاش‌های معاصر زنان ایرانی، به ویژه زنان نویسنده است: کتاب ۲۷۰ صفحه‌ای با شمار محدود که عمدتا برای دانشجویان ایران‌شناسی نوشته شده، در بیرون از دانشکده زبان‌ها و فرهنگ‌های شرقی هم با استقبال و شگفتی خوانندگان بلغاری روبرو شده است.
به غیر از نام‌های دشوار ناآشنا که در اوایل کتاب مخاطب عام را با کمی دردسر روبرو می‌کند، تمامی خوانندگانی که با یورونیوز گفت‌وگو کردند، کتاب را اثری جذاب، خواندنی و ماندگار و منبعی قابل اتکا برای مطالعه تاریخ معاصر ایران می‌دانند. بیشتر افراد اعلام کردند که با وجود تلخی و تکان‌دهنده بودن سرگذشت‌ها، شاید این کتاب جزو معدود کتب تاریخی است که خواننده نمی‌تواند تا تمام شدن یک فصل، آن را به زمین بگذارد.
کتاب چهار فصل دارد و از دوران قاجار و نقش زنان در تحریم تنباکو، روایت کنش‌گری‌های زنان در جنبش مشروطه بیرون آمدن زنان از خانه و گشایش اولین مدرسه‌های دخترانه شروع می‌شود؛ خواننده با اولین نشریات نسوان و کتاب‌هایی چون «معایب‌الرجال» بی‌بی استرآبادی و کتاب خاطرات تاج‌السلطنه آشنا می‌شود و سرگذشت طاهره قره‌العین را مرور می‌کند- که به گفته‌ی خانم یانوا، الگوی زنان اروپایی بود.
سه فصل بعدی آثار نویسندگان زن دوره پهلوی و پس از انقلاب مورد بررسی قرار می‌گیرد که از شمار محدود ۱۰-۱۵ نفر نویسنده شاخص قبل از انقلاب ناگهان شمارشان به صدها زن قلم به دست امروز رسیده است: قلم کسانی چون گلی ترقی، شهرنوش پارسی‌پور، مهری یلفانی و مهشید امیرشاهی و سپس سیمین دانشور، غزاله علیزاده، منیرو روانی‌پور و پرچم‌داران دیگری که مشوق حرکت‌های بعدی بودند طی جریان‌های نویسندگی زنان پس از انقلاب به سرعت تکثیر شدند.
کتاب با مرور تناقض‌های زندگی زنان در دوران انقلاب و تلاش‌های سیاسی اجتماعی فائزه هاشمی و اعظم طالقانی از نقاط عطف عمده‌ای از تاریخچه‌ی چانه‌زنی‌های سیاسی-اجتماعی زنان برای سهم برابر در سیاست ایران رونمایی می‌کند.
نام کتاب از اعتراض معروف اعظم طالقانی به تفسیر «رجل سیاسی» گرفته شده است؛ او که در سال ۱۳۷۶به عنوان اولین زن پس از انقلاب برای نامزدی ریاست جمهوری پیشقدم و سپس رد صلاحیت شده بود، در مصاحبه‌ای حذف زنان را از صحنه‌ی سیاست غیر قابل قبول خواند و در رد تفسیر صرفا مردانه از «رجل سیاسی واجد شرایط نامزدی ریاست جمهوری» -قید شده در «اصل ۱۱۵ قانون اساسی»- چنین جمله‌ای بر زبان راند:
«...)من ساکت نمی‌مانم، {در چهارچوب قانون اعتراض خواهم کرد} اگر من هم ساکت بمانم، زنان ایران ساکت نمی‌مانند. مردم از من تشکر می‌کنند که ساکت نماندم تا زنان حق داشته باشند نامزد ریاست جمهوری شوند (...) نهضت ما ادامه خواهد داشت.»
لودمیلا یانوا می‌گوید: «با تمام موانعی که زنان داشتند، آن‌ها به تنهایی، خودشان از حقوق خود دفاع کردند؛ از زمانی که پشت پرده بودند تا زمانی که حضور خود را در خیابان‌ها نشان دادند. زنان ایرانی کاری می‌کنند که می‌توان شیفته‌شان شد. پیش از این استقبال خوانندگان بلغاری از کتاب «سهم من» اثر پرینوش صنیعی، انگیزه‌ای شد که نوشتن این کتاب را آغاز کنم. اما این فقط خوانندگان بلغاری‌ها نیستند که شیفته‌ی قلم زنانی ایرانی شده‌اند؛ مثلا خانم شیرین نظام مافی که به زبان ژاپنی کتاب نوشته، آن‌جا جایزه برده و ژاپنی‌ها را شیفته کرده است!»
لودمیلا یانوا به طنز می‌گوید: «شنیدم که کسانی از روی طرح روی جلد قضاوت کرده‌اند که این کتاب «ضد ایران» است! خواستم بگویم که این طور نیست! ایده‌ی طرح روی جلد را با اجازه‌ی خانم شهلا شرکت، سردبیر مجله زنان- از طرح روی جلد یکی از شماره‌ها اقتباس کردیم، دخترم هم مثل دیگر کتاب‌هایم بر روی آن کار کرد تا با تغییرات جزیی به این صورت در آمد. چند سال پیش، روزنامه‌نگاری در عنوان مقاله‌اش مرا «شهرزاد بلغاری» خطاب کرده بود که شرق و غرب را به هم پیوند می‌دهد.» البته عادت روزنامه‌نگارهاست که همه‌چیز را کمی بزرگ کنند، ولی هدف من از نوشتن این کتاب، در جایگاه کسی چون شهرزاد، روایت داستان سرگذشت زنان ایرانی بوده است.»
آخرین کتاب وی، «ایران، زنانی که ساکت نیستند» روایت تلاش‌های معاصر زنان ایرانی، به ویژه زنان نویسنده است: کتاب ۲۷۰ صفحه‌ای با شمار محدود که عمدتا برای دانشجویان ایران‌شناسی نوشته شده، در بیرون از دانشکده زبان‌ها و فرهنگ‌های شرقی هم با استقبال و شگفتی خوانندگان بلغاری روبرو شده است.
به غیر از نام‌های دشوار ناآشنا که در اوایل کتاب مخاطب عام را با کمی دردسر روبرو می‌کند، تمامی خوانندگانی که با یورونیوز گفت‌وگو کردند، کتاب را اثری جذاب، خواندنی و ماندگار و منبعی قابل اتکا برای مطالعه تاریخ معاصر ایران می‌دانند. بیشتر افراد اعلام کردند که با وجود تلخی و تکان‌دهنده بودن سرگذشت‌ها، شاید این کتاب جزو معدود کتب تاریخی است که خواننده نمی‌تواند تا تمام شدن یک فصل، آن را به زمین بگذارد.
کتاب چهار فصل دارد و از دوران قاجار و نقش زنان در تحریم تنباکو، روایت کنش‌گری‌های زنان در جنبش مشروطه بیرون آمدن زنان از خانه و گشایش اولین مدرسه‌های دخترانه شروع می‌شود؛ خواننده با اولین نشریات نسوان و کتاب‌هایی چون «معایب‌الرجال» بی‌بی استرآبادی و کتاب خاطرات تاج‌السلطنه آشنا می‌شود و سرگذشت طاهره قره‌العین را مرور می‌کند- که به گفته‌ی خانم یانوا، الگوی زنان اروپایی بود.
سه فصل بعدی آثار نویسندگان زن دوره پهلوی و پس از انقلاب مورد بررسی قرار می‌گیرد که از شمار محدود ۱۰-۱۵ نفر نویسنده شاخص قبل از انقلاب ناگهان شمارشان به صدها زن قلم به دست امروز رسیده است: قلم کسانی چون گلی ترقی، شهرنوش پارسی‌پور، مهری یلفانی و مهشید امیرشاهی و سپس سیمین دانشور، غزاله علیزاده، منیرو روانی‌پور و پرچم‌داران دیگری که مشوق حرکت‌های بعدی بودند طی جریان‌های نویسندگی زنان پس از انقلاب به سرعت تکثیر شدند.
کتاب با مرور تناقض‌های زندگی زنان در دوران انقلاب و تلاش‌های سیاسی اجتماعی فائزه هاشمی و اعظم طالقانی از نقاط عطف عمده‌ای از تاریخچه‌ی چانه‌زنی‌های سیاسی-اجتماعی زنان برای سهم برابر در سیاست ایران رونمایی می‌کند.
نام کتاب از اعتراض معروف اعظم طالقانی به تفسیر «رجل سیاسی» گرفته شده است؛ او که در سال ۱۳۷۶به عنوان اولین زن پس از انقلاب برای نامزدی ریاست جمهوری پیشقدم و سپس رد صلاحیت شده بود، در مصاحبه‌ای حذف زنان را از صحنه‌ی سیاست غیر قابل قبول خواند و در رد تفسیر صرفا مردانه از «رجل سیاسی واجد شرایط نامزدی ریاست جمهوری» -قید شده در «اصل ۱۱۵ قانون اساسی»- چنین جمله‌ای بر زبان راند:
«...)من ساکت نمی‌مانم، {در چهارچوب قانون اعتراض خواهم کرد} اگر من هم ساکت بمانم، زنان ایران ساکت نمی‌مانند. مردم از من تشکر می‌کنند که ساکت نماندم تا زنان حق داشته باشند نامزد ریاست جمهوری شوند (...) نهضت ما ادامه خواهد داشت.»
لودمیلا یانوا می‌گوید: «با تمام موانعی که زنان داشتند، آن‌ها به تنهایی، خودشان از حقوق خود دفاع کردند؛ از زمانی که پشت پرده بودند تا زمانی که حضور خود را در خیابان‌ها نشان دادند. زنان ایرانی کاری می‌کنند که می‌توان شیفته‌شان شد. پیش از این استقبال خوانندگان بلغاری از کتاب «سهم من» اثر پرینوش صنیعی، انگیزه‌ای شد که نوشتن این کتاب را آغاز کنم. اما این فقط خوانندگان بلغاری‌ها نیستند که شیفته‌ی قلم زنانی ایرانی شده‌اند؛ مثلا خانم شیرین نظام مافی که به زبان ژاپنی کتاب نوشته، آن‌جا جایزه برده و ژاپنی‌ها را شیفته کرده است!»
لودمیلا یانوا به طنز می‌گوید: «شنیدم که کسانی از روی طرح روی جلد قضاوت کرده‌اند که این کتاب «ضد ایران» است! خواستم بگویم که این طور نیست! ایده‌ی طرح روی جلد را با اجازه‌ی خانم شهلا شرکت، سردبیر مجله زنان- از طرح روی جلد یکی از شماره‌ها اقتباس کردیم، دخترم هم مثل دیگر کتاب‌هایم بر روی آن کار کرد تا با تغییرات جزیی به این صورت در آمد. چند سال پیش، روزنامه‌نگاری در عنوان مقاله‌اش مرا «شهرزاد بلغاری» خطاب کرده بود که شرق و غرب را به هم پیوند می‌دهد.» البته عادت روزنامه‌نگارهاست که همه‌چیز را کمی بزرگ کنند، ولی هدف من از نوشتن این کتاب، در جایگاه کسی چون شهرزاد، روایت داستان سرگذشت زنان ایرانی بوده است.»
دیدگاه خوانندگان
۵۴
rezanl - امستردام، هلند
درسته موضوع کتاب راجع به زن ایرانه ولی نویسنده بلغاری زحمتش رو کشیده و حداقل میشد با انتخاب تیتری بهتر از او و زحماتش تشکر کرد. بهر حال جالب بود و اونم اینکه این کتاب تو بلغارستان نوشته شده.
شنبه ۱۷ شهریور ۱۳۹۷ - ۰۹:۱۸
۵۴
rezanl - امستردام، هلند
درسته موضوع کتاب راجع به زن ایرانه ولی نویسنده بلغاری زحمتش رو کشیده و حداقل میشد با انتخاب تیتری بهتر از او و زحماتش تشکر کرد. بهر حال جالب بود و اونم اینکه این کتاب تو بلغارستان نوشته شده.
شنبه ۱۷ شهریور ۱۳۹۷ - ۰۹:۱۸
۵۴
rezanl - امستردام، هلند
درسته موضوع کتاب راجع به زن ایرانه ولی نویسنده بلغاری زحمتش رو کشیده و حداقل میشد با انتخاب تیتری بهتر از او و زحماتش تشکر کرد. بهر حال جالب بود و اونم اینکه این کتاب تو بلغارستان نوشته شده.
شنبه ۱۷ شهریور ۱۳۹۷ - ۰۹:۱۸
۵۴
rezanl - امستردام، هلند
درسته موضوع کتاب راجع به زن ایرانه ولی نویسنده بلغاری زحمتش رو کشیده و حداقل میشد با انتخاب تیتری بهتر از او و زحماتش تشکر کرد. بهر حال جالب بود و اونم اینکه این کتاب تو بلغارستان نوشته شده.
شنبه ۱۷ شهریور ۱۳۹۷ - ۰۹:۱۸
۵۴
rezanl - امستردام، هلند
درسته موضوع کتاب راجع به زن ایرانه ولی نویسنده بلغاری زحمتش رو کشیده و حداقل میشد با انتخاب تیتری بهتر از او و زحماتش تشکر کرد. بهر حال جالب بود و اونم اینکه این کتاب تو بلغارستان نوشته شده.
شنبه ۱۷ شهریور ۱۳۹۷ - ۰۹:۱۸