رد پای ایرانیان در حیدرآباد هند

"وقتی از حیدرآباد حرف می‌زنیم، اولین چیزی که به خاطر می‌آید عادت نوشیدن چای ایرانی و خوردن بریانی است. این بخشی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره من است."
 
مرد ۵۰ ساله کفاش در حالی که چای را از فنجان سفید ۹۰ میلی‌لیتری داخل نعلبکی می‌ریزد، می‌گوید: "باید هر روز سه تا فنجان چای بخورم تا بتوانم سر پا باشم."
 
رستوران رز قرمز، یکی از جاهایی است که چای ایرانی و خوراکی‌های خوشمزه مثل لقمه می‌فروشند. لقمه نوعی سمبوسه است که در طبخ آن از آشپزی ایرانی الهام گرفته شده است.
 
محمد رزاک، ۱۸ ساله پشت پیشخوان ایستاده و از مشتریانی که برای نوشیدن چای عصر جمع شده اند، پذیرایی می‌کند.
 
پدربزرگ او، سید علی اکبر بلوکی، در سال‌های ۱۹۷۰ به حیدرآباد مهاجرت کرده بود تا یک کافه به سبک ایرانی تاسیس کند، کافه روشنایی‌های شهر.
محمد از یک خانواده ایرانی است و از مشتری‌های رستوران موروثی‌اش با چای پذیرایی می‌کند او می‌گوید: "پدرم سید رزاک بلوکی، ۲۸ سال پیش رستوران رز قرمز را تاسیس کرد. با وجود اینکه من از یک خانواده ایرانی هستم اما بیشتر خودم را هندی میدانم و به خصوص به فرهنگ حیدرآباد احساس نزدیکی بیشتر می‌کنم. اینجا کافه‌های زیادی نیستند که چای ایرانی را به این شکل که ما درست می‌کنیم ارائه دهند. از اینکه غذاهای ما اینچنین با عشق مقبول مشتری‌هاست احساس غرور می‌کنم."
 
تنها چای ایرانی نیست که حیدرآباد را به ایران پیوند می‌دهد. قلی قطب شاه، سرسلسله قطب شاهیان در قرن شانزدهم از ایران به دهلی و از آنجا به منطقه دکن در جنوب هند رفته است.
 
در آن زمان، حیدرآباد تاثیر عمیقی از فرهنگ، معماری، غذا و خوراکی‌ها و زبان ایران گرفت. پادشاهان سلسله نظام در حیدرآباد به ایرانیان با عنوان "آقا صاحب" احترام می‌گذاشتند.
 
محمد صفی الله، رئیس هیات امنای میراث فرهنگی دکن که تحقیقات زیادی درباره تاریخ این منطقه انجام داده، می‌گوید: "بررسی تاریخ نشان می‌دهد که بنیان شهر حیدرآباد را ایرانیان گذاشته‌اند. بر اساس مستندات تاریخی، دکن در جنوب هند، به عنوان سرزمین فرصت‌های طلایی مشهور بوده است. تجارت میان سلاطین مختلف، اقتصاد این منطقه را رونق بخشید. این یکی از دلایلی‌ بود که ایرانی‌ها به این منطقه علاقه‌مند شدند."
 
در زمان دوران قلی قطب شاه، سر سلسله قطب شاهیان و بر اساس قوانین معماری پادشاهان سلسله نظام، علمای مذهبی، معماران و مهندسان از ایران به حیدرآباد دعوت شدند.
 
سیدنصیر حسین حیدرآقا، رئیس مجلس العلما و ذاکرین، از موسسات بزرگ شیعیان هند می‌گوید: "معماری حیدرآباد به شدت تحت تاثیر شهرهای شیراز و اصفهان در ایران بوده است. پیوندی که با ازدواج ساکنان حیدرآباد و ایران محکم‌تر شده و همچنان تا امروز ادامه دارد."
 
مهاجرت از ایران به حیدرآباد هند از حدود ۴۰۰ سال پیش آغاز شده است. از آن زمان خانواده های بسیاری بودند که حیدرآباد را به عنوان شهر خود انتخاب کردند. درویشی‌ها یکی از این خانواده‌ها بودند.
 
جمال درویش، معمار و نسل سوم از یک خانواده ایرانی مهاجر است. پدر بزرگ او در سال ۱۹۱۹ میلادی از یزد به بندر مومبای (بمبئی) هند مهاجرت کرده بود.
 
جمال درویش می‌گوید: "در آن روزها خانواده‌های زرتشتی زیادی در بندر مومبای (بمبئی) زندگی می‌کردند که بعضی از آنها از روستاهای خانواده من بودند. پدربزرگم احساس کرد بمبئی جای امنی برای خانواده‌اش است. اما در سال ۱۹۶۰ میلادی بعد از اینکه دیدند حیدرآباد بیشتر تحت تاثیر ایرانیان است، به این شهر آمدند.
 
او با امید به اینکه صلح و دوستی همسایگان در این شهر تداوم داشته باشد می‌گوید: "فضای گرم و سکولار این شهر ما را به حیدرآباد کشاند و ما در این شهر خانه کردیم." محمد صفی‌الله به طنز می‌گوید: "شاید حیدرآباد تنها جایی در سراسر جهان است که مسلمانان شیعه و سنی در کنار هم با صلح و آرامش زندگی می‌کنند."
 
با وجود اینکه نسل سوم یا چهارم این مهاجران خود را اهل حیدرآباد می‌دانند اما ریشه‌های خود را فراموش نمی‌کنند.
 
حیدر جوکار، ۲۳ ساله که نسل سوم یک خانواده مهاجر مالک رستوران ایرانی "سروی" در حیدرآباد است می‌گوید: "در خانه فارسی حرف می‌زنیم. زبان فارسی را در هیچ دوره تحصیل نیاموختم اما در حین بزرگ شدن که فارسی می‌شنیدم، این زبان را آموختم. غذاهای ایرانی در بین ما خیلی متداول است و حتی چیدمان داخلی خانه‌های ما از فرهنگ ایرانی تاثیر گرفته است."
 
او می‌گوید : "ما به میراث گذشتگان مان که به ما یاد دادند که فروتن باشیم و با مهمانان با عشق و گرمی رفتار کنیم، افتخار می‌کنیم."
 
حیدر اضافه می‌کند که رستوران سروی یکی از دو رستوران در هند است که محبوبترین غذای ایرانی، چلوکباب را سرو می‌کند.
 
او می‌گوید: "غذاهای ایرانی تغییر شکل دادند به حلیم. چای ایرانی تغییر شکل داد و بریانی به معادلی برای حیدرآباد تبدیل شد. غذاهای ایرانی تغییر شکل دادند و حیدرآباد را به آنچه که اکنون است تبدیل کردند." و به دستیارش به زبان اردو و با لهجه دکنی می‌گوید: "چراغ‌ها را روشن کن!".