طاق کسری؛ مغضوب حکومت‌ها در تاریخ معاصر


اولین نمایش مستندی درباره طاق کسری
بی بی سی : فیلم مستند "طاق کسری: شگفتی معماری" برای نخستین بار در دانشگاه سواس به نمایش درآمد. طاق کسری، بلندترین طاق خشتی جهان و تنها بنای قابل مشاهده از شهر باستانی تیسفون است. این بنا با حدود دو هزار سال قدمت، نماد شکوه تمدن ساسانیان است. این مستند نیم ساعته، با حضور پژمان اکبرزاده، سازنده مستند نمایش داده شد. پس از فیلم، کارگردان و دکتر وستا سرخوش کرتیس از موزه‌ بریتانیا به پرسش‌های شرکت کنندگان پاسخ دادند.

 

طاق سهمی شکل کسری با بلندای ۳۷ متر، دهانه‌ی ۲۵ متر و عمقی ۴۸ متری نه تنها در زمانه‌ خودش مظهر شگفتی بوده که در تمام این سالیان مسافران را نیز حیرت زده کرده و در زمانه ما هم منبع الهام بوده است. به گفته‌ تورج دریایی، تاریخدان "طاق کسری سمبلیسمی دارد برای تاریخ و تمدن ایرانی: شاهنشاهی پر عظمتی که از دست رفته است. دوره‌ای که ایران در شکوه و عظمت بود و از جیحون تا فرات را در دست داشت."
طاق کسری بلندترین طاق خشتی جهان و تنها بنای قابل مشاهده از شهر باستانی تیسفون است. این بنا با حدود دو هزار سال قدمت، نماد شکوه تمدن ساسانیان است. پژمان اکبرزاده در توضیح توجه دوباره به این اثر در دوران معاصر می گوید: "از دوران رضاشاه بود که توجه به نمادهای تاریخ ایران باستان مانند طاق کسری به شکل جدی آغاز شد. در جامعه‌ای که به شدت تحت تسلط مذهب بود، این حرکات تلاشی بود برای آشنا کردن دوباره‌ مردم با گذشته‌ خودشان. "
 
آندره گدار، معمار فرانسوی نیز با الهام از این طاق به طور خاص و به طور کلی معماری پیش از اسلام ایران و ترکیب آن با المان‌های معماری نئوکلاسیک فرانسه، موزه ایران باستان را طراحی کرد و محسن مقدم، هنرمند ایرانی با ایده گرفتن از یک نشان گچی ساسانی آرم دانشگاه تهران را طراحی کرد.
 
نماهایی از طاق کسری به ویژه زمانی که دوربین اوج می‌گیرد، برای مخاطبی که معمولا این بنا را با طرح های قدیمی سده نوزدهمی به یاد می‌آورد بسیار تأثیرگذار است. اما فیلم تنها به گذشته طاق اکتفا نکرده و به کشمکش‌های تاریخ معاصر که این بنا را در وضعیتی منحصر به فرد و بدی قرار داده نیز می‌پردازد. بنایی که نماد دوران شکوه تمدن و فرهنگ ایران باستان است، مدت‌هاست در خاک کشوری قرار دارد که در دهه‌های اخیر رابطه پرتنشی با ایران داشته است.
 
اکبرزاده روایتی از این تاریخ پر فراز و نشیب نشان می دهد که بر دوام و ماندگاری این بنا با وجود جنگ‌ها و درگیری‌های منطقه از جنگ هشت ساله‌ عراق با ایران تا هجوم امریکا و داعش به عراق را شامل می شود: "این بنا به این دلیل که چندین سده است که دیگر درون مرزهای ایران قرار ندارد بسیار مورد بی‌توجهی قرار گرفته و ناامنی در عراق در چند دهه گذشته هم مزید بر علت شده است."
 
همین امر باعث شده که بنایی با این درجه از اهمیت هنوز به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت نشده و شاید در شرایطی که انسان‌ها به سادگی از بین می‌روند، رسیدگی به میراث تاریخی و فرهنگی در اولویت نباشد.
مستند طاق کسری با حضور پژمان اکبرزاده، سازنده مستند در دانشگاه سواز لندن نمایش داده شد. پس از فیلم، او و دکتر وستا سرخوش کرتیس از موزه‌ بریتانیا به پرسش‌های شرکت کنندگان پاسخ دادند. از شهر تیسفون که طاق در آن قرار داشته نیز اثر چندانی باقی نمانده است. از حفاری‌ها در منطقه‌ تیسفون، که بارها به ویژه در دهه‌های بیست و سی میلادی مورد کاوش‌های باستان شناسی قرار گرفته‌ موزه‌های عراق سهم چندانی نبرده ا‌ند. بیشتر آثار پیدا شده از عراق برده شده و امروزه در موزه پرگامون برلین و مجموعه کوچک‌تری در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می شوند.
 
این موقعیت جغرافیایی،‌ بر بهره‌کشی سیاسی از این نماد تاریخی آخرین شاهنشاهی پیش از اسلام نیز بی‌اثر نبوده است. پژمان اکبرزاده توضیح می‌دهد که چه‌طور در تاریخ معاصر دو حرکت برای استفاده ابزاری از طاق کسری انجام شده است: "صدام از آن به عنوان نماد شکست ارتش ایران در خاک عراق استفاده می‌کرده، و در ایران که تازه انقلاب شده بود و دولتمردان ایرانی سعی داشتند بگویند در ایران باستان ستم و فساد بسیار بوده و اسلام عدالت را به میان ایرانیان آورده، یک روایت قدیمی نیز تبلیغ می‌شد که با به دنیا آمدن پیامبر اسلام طاق ترک برداشته. اما این نقل قول هیچ سندیت تاریخی ندارد".
 
کارگردان فیلم برای رسیدن به منطقه با مشکلات فراوانی روبرو بوده است. او متوجه می‌شود که فاصله‌ کوتاه بین طاق کسری و بغداد را نمی‌تواند به آسانی طی کند و ۵ ایست بازرسی در بین راه قرار دارد. به او توصیه می‌شود که از راه بصره خودش را به این بنا برساند. جالب این است که آرامگاه سلمان فارسی چسبیده به این بناست و مردم زیادی برای بازدید آنجا می‌روند. به گفته‌ اکبرزاده شاید امن‌ترین راه برای مسافری که بخواهد خود را به طاق کسری برساند، همراه شدن با این مسافران در اتوبوس‌های زیارتی است.
 
آخرین تهدید جدی برای این اثر تاریخی، در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ و با گسترش حضور داعش در عراق شکل گرفت که تا فاصله‌ ۶۰ کیلومتری این بنا پیشروی کرده ‌بود ند و امکان تخریب آن توسط آنها وجود داشت.
 
به نظر می رسد پس از این سال ها اکنون طاق کسری می‌تواند به نمادی تبدیل شود که مردم دو کشور ایران و عراق را به یکدیگر نزدیک‌تر کند و به خود طاق هم توجه بیشتری شود.
به نظر می رسد پس از این سال ها اکنون طاق کسری می‌تواند به نمادی تبدیل شود که مردم دو کشور ایران و عراق را به یکدیگر نزدیک‌تر کند و به خود طاق هم توجه بیشتری شود
رأی دهید
دیدگاه خوانندگان
۵۳
Pezhman - وین، اتریش

خاقانی شروانی شاعر بزرگ آذربایجانی میفرماید: ما بارگه دادیم، این رفت ستم بر ما بر قصر ستم‌کاران تا خود چه رسد خذلان ، قصیده ایوان مدائن خاقانی از نظر من بهترین قصیده زبان فارسی است. خاقانی بادیدن ویرانه های کاخ و بارگاه کسری غمگین شده و سفر حاج را فراموش و یاد عظمت باستان ایرانزمین در او زنده میشود و واژاه. ما بارگه دادیم، این رفت ستم بر ما. را بر زبان میآورد. واژه ، ما ، در این قصیده پشت دستی و تودهنی به دشمنان تجزیه طلب ایران است. هر بار که این قصیده را میخوانم برای روح خاقانی طلب آمرزش میکنم که بما آموخت بجای من، بگوئیم: ما
‌چهارشنبه ۱۸ بهمن ۱۳۹۶ - ۱۹:۲۵
۴۵
Herzl - امستردام، هلند

لعنت تو روح سلمان فارسى که ما رو با این فتنه بنام اسلام و أعراب وحشى گرفتارکرد
‌چهارشنبه ۱۸ بهمن ۱۳۹۶ - ۲۰:۱۸
۳۶
پشم علی بی نیاز - مکسیکو سیتی، مکزیک

هان ای دل عبرت بین از دیده نظر کن هان. ایوان مدائن را آیینه عبرت دان. یک ره ز ره دجله منزل به مدائن کن. وز دیده دوم دجله بر خاک مدائن ران. خود دجله چنان گرید صد دجله خون گویی. کز گرمی خونابش آتش چکد از مژگان. بینی که لب دجله کف چون به دهان آرد. گوئی ز تف آهش لب آبله زد چندان. از آتش حسرت بین بریان جگر دجله. خود آب شنیدستی کاتش کندش بریان
‌چهارشنبه ۱۸ بهمن ۱۳۹۶ - ۲۰:۵۲
۱۰۷
Kefli Iskender - مریخ، وانواتو

طاق کسری قسمتی از تمدن بین النهرین است و ربطی به اصطلاح موهوم و مضحک ٬٬تمدن ایران٬٬ و این خودبافته ها ندارد. ربط تمدن بین النهرین به آنچه که در این اواخر زبان فارسی و یا مردمان فارس زبان که خود مهاجرانی از سمت پاکستان و افغانستان هستند و به این فلات سرازیر شده اند مهمل تز جعل تاریخ است. آنگاه که کفگیر به ته دیگ خورد، و نفت تمام شد، این کولی ها بار خود را خواهند بست و بساط تکدی را جلوی خانه دیگری باز خواهند کرد. آنوقت گند این تئوریها نیز در خواهد آمد. برای فحش و ناسزا و منفی باران هم زیاد عجله نکنید. تاریخ از این آکادمیسین ها ی تئوری باف زیاد بخود دیده است. آخرینشان هیتلر بود که با تئوری نژاد برتر آریا، دست آریامهر را در حنا گذاشت. با شکست هیتلر و نوشیدن جام زهر، رضا پالانی را هم فکر می کرد به کانادا خواهند فرستاد صدایش از آفریقا آمد، جنگ دوم بسر رسید، استالین چرچیل و روزولت سر تقسیم غنایم نشستند و محل سگ هم به شاه نگذاشتند. با و جودیکه پشت سر هم در مدح چرچیل نامه( بخوانید مالش آنجای چرچیل) می نوشت، برای هم آوردن سر کیسه، و دلجویی از یهودیان، آریا را هم به ریش کورش بستند
‌چهارشنبه ۱۸ بهمن ۱۳۹۶ - ۲۱:۴۱
۴۵
تو خوبی بابا - ویاندن، بلژیک

[::Pezhman - وین، اتریش: ممنون پژمان عزیز. نگاه نافذ و کامنت جانداری بود. بیشتر از شما بخوانیم.
‌چهارشنبه ۱۸ بهمن ۱۳۹۶ - ۲۱:۵۸
۴۷
مرکوری - سیدنی، استرالیا

[::Kefli Iskender - مریخ، وانواتو::]. من خودم ترکم و خودم رو یه ایرانی میدونم. به همین خیال خام باش که با آیدی ترکی بیای اینجا بتونی تفرقه افکنی کنی. به قول خواجه شیراز :. ای مگس حضرت سیمرغ نه جولانگه توست عرض خود می‌بری و زحمت ما می‌داری. آدمهایی مثل تو , توی ایران که هیچی تو زمین هم جایی ندارند , واسه همین تبعید شدی به مریخ ؟. اطلاعات ناقص و بی پایه و اساست هم تو دوران اینترنت دیگه جایی نداره . اینبار بهت چیزی نمیگم ولی دفعه دیگه درست حسابی می شورمت میذارمت کنار.
‌پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ - ۰۱:۳۲
۴۷
مرکوری - سیدنی، استرالیا
[::پشم علی بی نیاز - مکسیکو سیتی، مکزیک::]. جالب ترین بیت این شعر این یکیه: . از اسب پیاده شو، بر نطع زمین رخ نه زیر پی پیلش بین شه مات شده نعمان. نطع یاینی صفحه شطرنج و خاغنی تو یک بیت اسم همه مهره های شطرنج به جز وزیر رو آورده .
‌پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ - ۰۱:۳۶
۴۲
paksan - ایران، ایران
قابل توجه کسایی که میگن ایران قبل از اسلام هیچی نبوده. یعنی واقعا با چه رویی این حرف رو میزنند واقعا حیرت انگیزه. یکیشون دکتر و نماینده مجلس هم هست و در برنامه زنده تلویزیون ادعا میکرد و یادمه کارشناس و استاد دانشگاهی که مقابلش بود با خاک یکسانش کرد. ایران قبل از اسلام بسیار مترقی و بسیار پیشرفته و شک نکنید مردم هم در آسایش و رفاه بسیار بیشتری بودند البته همه این تعاریف با توجه به زمان و مکان آن زمان هستش و مقایسه زندگی مردمان آن زمان. اون موقع عرب و عثمانی و روس وجود نداشت و ببینید مرز و قلمرو ایران کجاها بوده و واقعا این مناطق تا خود بغداد مرزهای فرهنگی ایران هستند
‌پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ - ۰۱:۳۸
۴۲
paksan - ایران، ایران
[::Kefli Iskender - مریخ، وانواتو::]این طرز حرف زدن بیشتر از سر ناامیدی و درماندگی هستش تا اتکا به مدارک و شواهد واقعی. شما چین و هند هم برید تا بلغارستان و لهستان هم برید از فرهنگ و سنن ایرانیان حرف میزنند در هرصورت تو بجایی اینکه دیگران رو انکار کنی اگر چیزی از خودت داری بگو. من ریشه آذری دارم و به ایرانی بودن خودم مغرور و می بالم و اینو بدون کسایی که تاریخ می نویسند و می بافند همین عربها و عثمانی ها هستند که واقعا هیچی تو تاریخشون ندارند و بی هویت ترین مردمان زمین هستند ولی با کشتار و تخریب و جنگ سعی درنابود کردن گذشته طلایی دیگران دارند که نمونه اش داعش هستش و روی دیگه سکه آنها هم با تبلیغات و فیلم و داستان نویسی و هزینه های سنگین سعی میکنند برای خودشون تاریخ نداشته بسازند. تو اگر از تاریخ قبل از اسلام ایران شک داری برو ژاپن برو شمال چین برو هند برو یونان و تاریخ و آثار آنها رو درباره ایرانیان و حکومتهای امپراطوری ایران بخون تا بفهمی مردمانی بسیار زیرک و باهوش و قدرتمند بودیم و هستیم هر چقدر هم با سایر اقوام آمیزش کرده باشیم باز هم در این خاک به دنیا آمدیم و ایرانی هستیم.
‌پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ - ۰۱:۵۱
۴۲
paksan - ایران، ایران

[::Pezhman - وین، اتریش::]خیلی ممنون از این کامنت زیبا و خلاصه و این همه منش زیبایی که در این سه خط نشون دادی. شخصا به افرادی مثل شما افتخار میکنیم. همیشه موفق باشی .
‌پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ - ۰۱:۵۴
۴۲
rahjoo - فریدونکنار، ایران
کفلی سکندر.ینی تو منتظری نفت ته بکشه ما بریم یه جای دیگه؟!!ینی الآن از سهم نفت بمنِ ملت چیز ی می ماسه؟ آرزوی بدبختی اکثریت ایران رو داری؟کسیکه هر روز در ذهن و زبانش تنفر و خون و هلاکت بقیه موج میزنه نمیتونه ادم سالم و شادی باشه!برات متاسفم که از این عمر دو روزه ات بهره نبردی و همه رو صرف لگدمال کردن دیگران بجهت اثبات خود کردی!و بدتر اینکه به هیچی هم نرسیدی.و نکته آخر یکم تاریخ بخون شاید سال و سده دستت بیاد بفهمی همینجور یلخی نمیشه پاکستانی شد و مملکت رو پر و خالی کرد مگه داری راجع به یه واحد آپارتمان حرف میزنی ؟!!.
‌پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ - ۰۶:۳۰
۴۵
تو خوبی بابا - ویاندن، بلژیک

[::Kefli Iskender - مریخ، وانواتو: متاسفانه از انسانهای ایدئولوژیک انتظار شفقت، منطق و وسعت نظر نمیشود داشت. گیریم هر آنچه که گفتید درست است. بعدش چه؟! مرد حسابی با این نگاه که اصلا هیچ جایی کشور نیست و هیچ آدمی نام و نشانی ندارد. غلط هم نیست. من خودم بر این نگاه هستم که ما فقط و فقط نوع انسانیم. اما شما در دام قبیله گرایی هستی. عمر بر باد میدهی. باور کن.
‌پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ - ۰۹:۰۷
۱۰۷
Kefli Iskender - مریخ، وانواتو
قبل از هر چیز شایسته است بدانید ایران میراث دولتمداری حکومت های ترک در این سرزمین است. بعبارت درست تر آنچه اکنون ایران(جغرافیا) نامیده می شود قسمتی از بازمانده حدود و ثغور سیاسی و دولت های ترک است که این ملک را با تساهل زبانی و هرهنگی اداره می کردند. این سیاست را دولت فخیمه خوش نیامد. نوشته های ما افشاگری دروغهایی است که در این هشتاد سال به خورد نسل از تاریخ بیخبر خورانده اند. جماعتی که بدنبال استقرار امنیت و اقتدار دولت های ترک به این سرزمین مهاجرت کردند، و حالا دست گذاشته اند روی تمدنهای بین النهرین و میراثی که این مردم برای نسل ما گذاشته و گذشته اند و حال دستشان از این دنیا کوتاه است. این جماعت دزد تاریخ هر چه روی زمین و زیر زمین می بیند و می یابند می گویند این مال ما بود!‌ از طاق موسوم به «کسری» گرفته تا موسلئوم و خرابه های موسوم به «تخت جمشید» را ادعا می کنند که اینها اجداد ما بودند. کولیانی بی ریشه ای که در این همین اواخرنام خود و زبان خود را به فارسی تغییر دادند که با تاریخنگاری یونانی «پارسی» مطابقت دهند و حالا شروع به ادعای مالکیت دار و ندار این سرزمین را نیز می کنند.
‌پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ - ۱۱:۰۳
۳۶
پشم علی بی نیاز - مکسیکو سیتی، مکزیک
[::مرکوری - سیدنی، استرالیا::]. درود بر شما کاملا درسته ولی مشکل این شعر اینه که با لفظ کنایه سروده شده و ترجمه و معنای واقعیش برای عموم بسیار سخته
‌پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ - ۱۱:۵۰
۳۶
پشم علی بی نیاز - مکسیکو سیتی، مکزیک
[::Kefli Iskender - مریخ، وانواتو::]. دوست من تمدن بین النهرین یا عراق امروزی بسیار متاثر از تمدن فارس یا همان ایرانه و شهر تیسفون که همین طاق کسری یا ایوان مداین در اون قرار داره پایتخت زمستانی امپراطوری ساسانیان در 30 کیلومتری بغداد امروزیه، تمدن ایران سهم بسیار بزرگی در شکوه تمدن بین النهرین داره.
‌پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ - ۱۱:۵۵
۳۶
پشم علی بی نیاز - مکسیکو سیتی، مکزیک
[::Kefli Iskender - مریخ، وانواتو::]. دوست من تمدن بین النهرین یا عراق امروزی بسیار متاثر از تمدن فارس یا همان ایرانه و شهر تیسفون که همین طاق کسری یا ایوان مداین در اون قرار داره پایتخت زمستانی امپراطوری ساسانیان در 30 کیلومتری بغداد امروزیه، تمدن ایران سهم بسیار بزرگی در شکوه تمدن بین النهرین داره.
‌پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ - ۱۱:۵۵
۱۰۷
Kefli Iskender - مریخ، وانواتو
[::پشم علی بی نیاز - مکسیکو سیتی، مکزیک::] جناب بی نیاز، با این همه فرهنگ بسیار غنی و تاثیر وتأثر تمدن ، چه نیازی به الفبای عربی وجود داشت که استفاده می کنید؟ جدا از مقوله حرف و کلمه و جمله و حساب و کتاب و اعداد، جنابعالی فقط از ۴۶ کلمه ای که در همین سطور فوق مرقوم فرموده اید فقط یک کلمه که ممکن است احتمالا از میراث تمدن مورد ادعای شما «فارسی» یا بقول شما «ایرانی» ارث برده باشید  نام ببرید تا ما هم یاد بگیریم.
‌پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ - ۱۴:۳۱
۱۰۷
Kefli Iskender - مریخ، وانواتو
[::مرکوری - سیدنی، استرالیا::]. شما همین افاضاتی را که در بالا مرقوم فرموده اید به زبان مادری مورد ادعای خودتان «زبان ترکی» بنویسید، و ببنید در همین صفحه که عنوان ایرانیان( اسم جمع - بمعنای مجموع تمام ملت های ساکن ایران) است را یدک می کشد، اجازه نشر خواهند داد یا نه! اگر جواب منفی است، خوب بیایند راست و پوست کنده گردانندگان این سایت اسم این سایت را بگذارند فارسیان. چه احتیاجی به گروگانگیری از اسم جمع ایرانیان دارند! بنام ایران بکام فارس اینست.
‌پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ - ۱۴:۳۹
۵۳
Pezhman - وین، اتریش
تاریخ بدست اروپائیان و یونانیان قدیم نوشته شده و هیچ نام و اثری از ترک و مغول نیست‌ دلیلش ساده است.زیرا ترکها وحود نداشتند‌.زور که نیست آقا جان، حالا تو اسمت را اسکندر گذاشتی! 🤡 دلیل نمیشه اسکندر ترک بوده. این توهستی که در خشتک اسکندر گجستک همجنسباز(طبق نوشته های یونانی)خزیدی. اگر در تخت جمشید ترکی وجود داشت حتماً اسمش را ترکپولیس میگذاشتند. در مورد خط عربی، این خط که به عربی معرف شده خط آشوری و کلدانی و بابلی وسومری و بسیار قدیمیتر از قوم و فارس و ترک و عرب است زبانی آمیخته به فرهنگهای قدیم که عبرانی و یا عربی نام گرفته و بسباری لغاتش فارسی است. و متعلق به تمدنهای قبل از عرب و فارس بوده. نگفتم ترک چون آنها آن موقع در صحرای گوبی و مغولستان دنبال مارمولک میدویدند.و در منطقه وجود نداشتند. از گرسنگی وقحطی وبدبختی بطرف مغرب سرازیر و نژادشان زرد و شببه چینیها هستند. ما آذری داریم ولی نژادشان زرد و مغول ترک نیست. در اثر هجوم و تسلت مغولها در چند قرن زبان پهلوی آدزیها قاطی پاتی شد و الان معجونی از فارسی و عربی ومغولی و تعدادی واژههای اروپایی است . اصلان زنان آدزی با ترکی استانبولی فرق میکند
‌پنجشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ - ۱۸:۰۵
نظر شما چیست؟
جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.