حسن روحانی: ایران هرگز آغازگر نقض توافق برجام نخواهد بود

حسن روحانی دولت آمریکا را متهم کرده که به تعهداتش در توافق اتمی وین «به طور کامل عمل نکرده» است.  در حالی که ریس‌جمهوری ایران بار دیگر تاکید کرده که تهران «هرگز آغازگر نقض توافق برجام نخواهد بود»، وزیر خارجه ایران مدعی شده که «تداوم برجام بدون آمریکا غیرممکن نیست» و«تمام گزینه‌ها از جمله بازگشت به مرحله قبل روی میز است».
 
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، حسن روحانی روز چهارشنبه ۱۵ شهریور در دیدار با فرستاده ویژه نخست‌وزیر ژاپن بار دیگر اعلام کرد که دولت آمریکا به تعهدات خود در توافق اتمی وین «به طور کامل عمل نکرده» و مقامات این کشور «با برخی حرف‌ها و تصویب مقررات و قوانین فضای همکاری بین‌المللی را تخریب می‌کنند».
 
وی اضافه کرد: «جمهوری اسلامی ایران هرگز آغازگر نقض توافق برجام نخواهد بود اما در برابر عدم پایبندی طرف مقابل به تعهدات و نقض آنها، عکس‌العمل لازم را نشان خواهد داد».
 
سخنان آقای روحانی و گفته‌های مشابه مقامات جمهوری اسلامی درباره عمل نکردن آمریکا به تعهدات خود در حالی بیان شده است که پیشتر عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که مشکلات بانک‌ها و بیمه‌های ایران برای همکاری‌های اقتصادی با کشورهای خارجی «حل شده» و در این باره «بن‌بست وجود ندارد»، اما مشکلاتی وجود دارد که بخشی از آنها مربوط به کشورهای خارجی و بخشی نیز به دلیل «به‌روز» نبودن بانک‌های ایران است.
 
وزارت خارجه ایران در گزارش‌های خود به مجلس درباره اجرای توافق اتمی وین نیز تأکید کرده که یکی از مهم‌ترین موانع بر سر بهره‌برداری از این توافق، تداوم تحریم‌های موسوم به «اولیه» است که در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی از سوی ایالات متحده آمریکا در ارتباط با مسائلی چون حقوق بشر، تروریسم و پولشویی علیه جمهوری اسلامی به اجرا گذاشته شده‌اند.
 
دولت دونالد ترامپ که از ژانویه گذشته سر کار آمده است، تاکنون دو بار در گزارش به کنگره آمریکا پایبندی ایران به توافق وین را تایید کرده است هرچند گفته که تهران به «روح برجام» پایبند نبوده است.
 
منظور واشینگتن از نقض روح برجام توسط ایران، انجام آزمایش‌های موشکی بالستیک از سوی سپاه پاسداران و همچنین آنچه که نقش ایران در برهم زدن صلح و ثبات در خاورمیانه با دخالت در امور سوریه، عراق، یمن و لبنان خوانده شده، است.
 
در همین حال نیکی هیلی سفیر ایالات متحده در سازمان ملل روز ۱۴ شهریور گفته بود که اگر دونالد ترامپ در ماه اکتبر به کنگره این کشور گزارش دهد که ایران به توافق هسته‌ای با قدرت‌های بزرگ پایبند نبوده است، این به معنی خروج واشینگتن از برجام نیست.
 
در مقابل محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران روز سه‌شنبه گفته بود آمریکا نمی‌تواند «هزینه توقف» توافق اتمی وین را به جمهوری اسلامی ایران «تحمیل کند» و اگر مقامات این کشور می‌خواهند این توافق را «متوقف کنند» باید «هزینه آن را بپردازند».
 
با این حال آقای ظریف در مصاحبه با شبکه المیادین لبنان که متن آن روز چهارشنبه در رسانه‌های ایران منتشر شد، گفت: «تداوم توافق هسته‌ای بدون آمریکا امر غیرممکنی نیست اما ما خواستار آن نیستیم».
 
وی اضافه کرد: «همچنین تمام گزینه‌ها از جمله بازگشت به مرحله قبل روی میز است و گزینه‌های دیگر به جز عقب کشیدن از این توافق نیز وجود دارد که در زمان مناسب مشخص خواهند شد».
 
آقای ظریف در این مصاحبه اشاره نکرده که چگونه ادامه توافق اتمی وین بدون حضور آمریکا به عنوان یکی از اعضای گروه ۱+۵ ممکن است. این سخنان همچنین در تناقض با گفته‌های پیشین وزیر خارجه و دیگر مقامات جمهوری اسلامی است که توافق اتمی وین را توافقی بین چند کشور خوانده بودند.
 
وزیر خارجه ایران روز جمعه سوم شهریور نیز گفته بود که «برجام تنها انتخاب ایران نیست»، گزینه‌های مقام‌های آمریکا «بی‌نهایت نیست و انتخاب‌های ایران هم محدود نیست».
 
خبرگزاری آسوشیتدپرس روز پنجم مرداد به نقل از مقام‌های ارشد آمریکا خبر داده بود که دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، به دنبال گفت‌وگو با کشورهای اروپایی برای تنظیم توافقی جدید است که بتواند پس از انقضای تاریخ برجام نیز مانع توسعه برنامه هسته‌ای ایران شود.
 
بر اساس این گزارش، رییس‌جمهوری آمریکا همچنین در تلاش است که از محوطه‌های نظامی «مشکوک» ایران بازرسی انجام شود.
 
در مقابل مقامات جمهوری اسلامی به دیدار سفیر آمریکا در سازمان ملل با مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و انتقاد او از این موضوع که آژانس از مراکز و پایگاه‌های نظامی ایران بازرسی نمی‌کند، واکنش شدیدی نشان دادند.