گزارش رویترز از جریان تغییر ولیعهد و جابه‌جایی قدرت در عربستان

از راست: محمد بن نائف و محمد بن سلمان رویترز با استناد به گفته‌های شماری از مقام‌های عربستان و منابع نزدیک به ولیعهد پیشین آن کشور، گزارشی در مورد نحوه جابه‌جایی قدرت در ریاض منتشر کرده و در عین حال می‌گوید پادشاه فعلی، آماده واگذاری سلطنت به فرزند جوان خود، محمد بن سلمان، می‌شود.
 
در ۳۱ خرداد ماه سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان، پسر خود محمد بن سلمان را به جای محمد بن نائف، که تا آن روز ولیعهد عربستان بود، به عنوان ولیعهد منصوب کرد. در جریان این جابه‌جایی، محمد بن نائف، که چهره شناخته‌شده خاندان سعود در میان مقام‌های غربی به‌خاطر اقداماتش علیه القاعده است، تمامی سمت‌های دولتی خود را نیز از دست داد.
 
به گزارش رویترز و به نقل از منبعی نزدیک به بن نائف، پادشاه از او خواسته کناره‌گیری کند چون «معتاد است».
 
این منبع خبری گفته در ۲۰ ژوئن (۳۰ خرداد) «محمد بن‌ نائف به دیدار پادشاه فراخوانده شده‌است». او به طبقه چهارم کاخ رفته و پادشاه برای دیدارش وارد شده: «آن‌ها در اتاق تنها بودند. پادشاه گفته: من از تو خواستم از قدرت کناره‌گیری کنی، تو برای درمان اعتیادت که بر تصمیم‌گیری‌هایت تاثیرات خطرناکی گذاشته، به نصیحت من گوش ندادی».
 
خبرگزاری رویترز می‌گوید، در همین ساعت‌ها، برای توضیح دلیل برکناری محمد بن نائف به شورای موسوم به «هیئت بیعت»، نامه‌ای آماده شده و در تماسی تلفنی به اطلاع اعضا رسید. این شورا وظیفه انتخاب پادشاه و ولیعهد را برعهده دارد.
 
طبق این گزارش، در زمانی که این نامه برای اعضای «هیئت بعیت» خوانده می‌شود، محمد بن نائف تمام شب را در اتاقی در تنهایی، بدون دسترسی به مشاوران خود، بدون دسترسی به تلفن و در حضور محافظانی، به‌جز محافظان همیشگی خود گذرانده‌است.
 
در نامه تغییر ولیعهد، آن‌طور که یک منبع سعودی به رویترز گفته، دلیل تغییرات وضعیت سلامت و «اعتیاد» محمد بن نائف عنوان شده‌است. در این نامه گفته شده خاندان سلطنت در تلاش بوده تا او اعتیاد خود را ترک کند، اما این اتفاق نیفتاده و در نتیجه «به‌خاطر شرایط خطرناک او، از جانشینی پادشاه کنار گذاشته شده و محمد بن سلمان به‌عنوان جانشین او انتخاب می‌شود».
 
بنا بر این گزارش، به جز سه نفر، مابقی اعضای شورای ۳۴ نفره «هیئت بعیت»، توافق خود را اعلام کرده‌اند. آن‌طور که رویترز می‌گوید «کودتا موفق بود».
 
رویترز می‌گوید قادر نیست جریان «اعتیاد» محمد بن نائف را تائید کند. یک مقام ارشد خاندان سعود در ایمیلی به این خبرگزاری، گزارش‌ها و گفته‌های منتشرشده را «تخیلی» و «هالیوودی» عنوان کرده و گفته جابه‌جایی قدرت از بن نائف به بن سلمان، «تحت فشار یا بی‌احترامی» صورت نگرفته و فقط به‌خاطر منافع ملی انجام شده‌است.
 
سه منبع خاندان سعود، چهار مقام عرب که با خاندان سعود رابطه دارند، و برخی دیپلمات‌ها در منطقه، به رویترز گفته‌اند محمد بن نائف از دستور به کناره‌گیری‌اش از قدرت شگفت‌زده و متحیر شده‌است.
 «محمد بن نائف از اقامت‌گاه خارج می‌شود»
 در جریان اعلام جابه‌جایی ولیعهد در عربستان، فیلم کوتاهی نیز از دیدار محمد بن نائف (ولیعهد پیشین) و محمد بن سلمان (منصوب)، منتشر شده که برای مدتی از طریق رسانه‌های دولتی عربستان پخش شده‌است.
 
در این فیلم بن نائف از دری وارد اتاقی می‌شود که بن سلمان و دوربین یا دوربین‌های تلویزیونی در آن حضور داشتند. بن سلمان ناگهان، بن نائف را می‌بوسد. بن نائف نیز اعلام وفادارای می‌کند و تعارفاتی بین آن‌ها رد و بدل می‌شود. به گفته رویترز پیش از ضبط این فیلم است که روند گرفتن توافق «هیئت بیعت» جریان داشته؛ و درخواست‌ها برای کناره‌گیری بن نائف از قدرت ثبت و ضبط شده و به اطلاع او رسیده‌است.
 
به گفته دو منبع سعودی که با خاندان سعود رابطه دارند، تنها سه نفر: نماینده خانواده ملک عبدالله، شاهزاده محمد بن سعد و وزیر پیشین کشور، با جابه‌جایی مخالفت کرده‌اند. رویترز موفق نشده با هیچ یک از این سه نفر، تماس بگیرد.
 
بن نائف در نهایت تسلیم شرایط شده و به یکی از مشاوران دربار پادشاهی آن کشور می‌گوید می‌خواهد با ملک سلمان دیدار کند. دیدار، کوتاه بود. محمد بن نائف پذیرفت که از ولیعهدی کناره‌گیری کند.
 
در این جاست که او هنگام خروج از اقامت‌گاه پادشاه، با تعجب می‌بیند که محمد بن سلمان، و دوربین‌های تلویزیونی در انتظار او هستند.
 
اندکی بعد، در ۳۱ خرداد ماه، بیانیه‌ ضبط‌شده ملک سلمان در مورد انتخاب پسرش به جای برادرزاده‌اش منتشر می‌شود.
 «حصر خانگی» و «جابه‌جایی قدرت»
 موضوع دیگری که در گزارش خبرگزاری رویترز بازتاب پیدا کرده، «حصر خانگی» بن نائف است. بنا بر این گزارش، با استناد به منابع خبری طرف گفت‌وگو با رویترز، محمد بن نائف طی هفته‌های گذشته اجازه داشته با مادر سالخورده‌اش دیدار کند. محافظان او نیز عوض شده‌اند.
 
با این همه یک مقام ارشد خاندان سعود گفته او میهمانانی داشته، از جمله آن‌ها پادشاه و ولیعهد جدید.
 
منبع خبری نزدیک به محمد بن نائف می‌گوید او تمایل داشته خانواده‌اش را به سوئیس یا لندن ببرد، اما پادشاه و ولیعهد تصمیم گرفته‌اند که او باید در کشور بماند: «به او انتخاب دیگری داده نشده‌است».
 
به گزارش رویترز سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و کاخ سفید، از واکنش به گزارش و جزئیات منتشر شده خودداری کرده‌اند، اما یک مقام ارشد دولتی در واشینگتن گفته ایالات متحده در جریان بوده که محمد بن سلمان مورد علاقه پادشاه بوده هرچند «فرای آن، دیگر، خیلی مبهم است».
 
البته طی سال‌های گذشته، و با پیشرفت قابل توجهی که محمد بن سلمان در دربار داشته، رسانه‌ها بارها از او به‌عنوان چهره‌ پرنفوذ تازه در خاندان سعود نام برده بودند.
 
بن سلمان در سال ۱۳۹۴ به عنوان وزیر دفاع انتخاب شده بود؛ همان زمانی که بن نائف ولعیهد شد.
 
بن سلمان، جوان‌ترین وزیر دفاع عربستان است و برخی ناظران او را معمار مداخله نظامی در یمن توصیف می‌کنند.
 
او در عین حال همان کسی‌ست که در اردیبهشت ماه گذشته گفته بود: ریاض منتظر ورود جنگ به درون عربستان نخواهد ماند و برای کشیده‌شدن نبرد به ایران تلاش می‌کند.
 
با وجود این‌ها رویترز می‌گوید سرعت پیشرفت این شاهزاده جوان، خلاف پیش‌بینی‌ها بود و همین خبرگزاری در عین حال از احتمال پادشاهی قریب‌الوقوع او خبر داده‌است.
 
رویترز به نقل از یکی از منابع سعودی می‌گوید ملک سلمان اخیرا بیانیه‌ای ضبط کرده که در آن واگذاری قدرت به پسرش اعلام شده‌است. این بیانیه هر زمانی ممکن است پخش شود، و احتمال آن وجود دارد که تا ماه سپتامبر اعلام شود.
 
هیچ یک از مقام‌های رسمی سعودی یا دیگر کشورهای متحد عربستان، از جمله ایالات متحده، چنین چیزی را تائید نکرده‌اند.