امارات: قطر اعتراضات سوریه را به افراط و تسلط گروه‌های جهادی کشاند

انور قرقاش وزیر مشاور در امور خارجی امارات متحده عربی، قطر و ترکیه را متهم کرده‌است که به دنبال کنترل اپوزیسیون سوریه به‌وسیله «اخوان‌المسلمین» بودند و وقتی این اتفاق نیفتاد، دوحه اعتراضات را به‌سوی افراط و تسلط گروه‌هایی مانند جبهه‌النصره کشاند. او در عین‌حال می‌گوید واکنش ایران به بحران پیش‌آمده بر سر قطر، خلاف تصور آن‌ها بوده‌است.
 
سخنان وزیر اماراتی در اندیشکده چتم‌هاوس، ۲۶ تیر ماه و در حالی انجام شده که روزنامه واشینگتن‌پست در گزارشی به نقل از مقام‌های امنیتی آمریکا می‌گوید: امارات، خود، پشت جریان حملات سایبری و هک خبرگزاری دولتی قطر و قرار دادن نقل‌قول‌های منسوب به امیر آن کشور است.
 
انور قرقاش، وزیر مشاور در امور خارجی امارات متحده عربی، در جریان پرسش‌وپاسخ‌ها پس از سخنرانی خود در اندیشکده «چتم‌هاوس» در لندن، گفته است «آن‌چه قطر در سوریه انجام داده، عملا به ضرر اپوزیسیون آن کشور بوده‌است».
 
به گفته آقای قرقاش «انقلاب سوریه در واقع با یک بسیج مسالمت‌آمیز علیه یک حکومت بی‌رحم آغاز شد. و به دو دلیل به افراط رفت: چون قطر و ترکیه به‌دنبال این بودند که اخوان‌المسلمین کنترل اپوزیسیون سوریه را در دست گیرد. وقتی این اتفاق نیافتاد ما شاهد این موضوع بودیم که قطر به رادیکالیزه‌کردن گروه‌های مخالف روی آورد، از طریق گروه‌هایی مانند [جبهه] النصره (شاخه القاعده در سوریه)».
 
سخنان این وزیر اماراتی حاکی‌ست، قطر دیگر کشورهای عربی را نیز در جریان اقدامات خود قرار داده است. انور قرقاش می‌گوید «دلیلی که برای ما آورده شد این بود که این‌ها بهترین جنگجویان فعلی در محل هستند و مسئله افراطی‌گری آن‌ها را بعدا حل خواهیم کرد. در نتیجه عمده صداهای میانه‌روی اسلامی و گروه‌های سکولار به حاشیه رانده شد». به گفته این مقام امارات «نتیجه آن شد که در سایه فرازگرفتن گروه‌هایی مانند داعش و دیگران، بسیاری در غرب بر این عقیده شدند که اپوزیسیون سوریه و رژیم سوریه ورشکسته است... به نظرم سوریه نمونه کاملا مشخصی‌ست که نمی‌شود هیولا را پرورش داد و بعدا آن را کنترل کرد. آنچه نقش مخرب قطر در وقایعی که بر اپوزیسون سوریه گذشت را نشان می‌دهد».
 
پیش از این وزیر خارجه قطر، رفتار حکومت سوریه را عامل اصلی در «قدرت گرفتن افراطی‌گری» در آن کشور توصیف کرده و گفته بود «نیروهای بشار اسد با کشتن غیرنظامیان به قدرت‌گرفتن گروه‌های افراطی یاری می‌رسانند». البته همین مقام قطری در آذر ماه گذشته تاکید کرده بود سیاست دولت دونالد ترامپ هرچه باشد، دوحه همچنان به مسلح‌کردن مخالفان در نبردها علیه حکومت اسد، ادامه خواهد داد.
 
در عین حال یک گروه تحقیقاتی در بریتانیا، جایی که انور قرقاش در آن سخنرانی کرده، به تازگی در گزارشی گفته عربستان سعودی -از مهم‌ترین متحدان امارات- «اصلی‌ترین» اشاعه‌دهنده اسلام‌گرایی افراطی در بریتانیا است.
 «واکنش نه‌چندان روشن ایران»
 انور قرقاش در بخشی از جلسه پرسش‌وپاسخ می‌گوید ایران در قلب بحران پیش‌آمده بر سر قطر نیست، اما از این وضعیت بهره و سود خواهد برد.
 
با این حال این مقام دولت امارات گفته «ما در حال حاضر واکنش‌های گیج‌کننده‌ای از طرف ایران می‌بینیم که اساسا از مشخصه‌های [سیاسی] این کشور نیستند».
 
به گفته قرقاش دلیل این موضوع این است «که در حال حاضر در ایران یک رویارویی داخلی جدی شکل گرفته؛ در مورد رئیس‌جمهوری که رای اکثریتی دارد، می‌خواهد کارآیی خود را ثابت کند و در مورد سپاه پاسداران که تلاش می‌کند نشان دهد اصلا انتخاباتی صورت نگرفته‌است. در نتیجه ایران به‌وضوح در مقابل این بحران گارد گرفته و آن‌طور که ما انتظار داشتیم واکنش نشان نداده‌است».
 
قرقاش با این حال افزوده است از منظر دولت او و متحدانش زمانی که منازعات پایان گیرد تهران «علیه عربستان سعودی موضع خواهد گرفت؛ حکومتی که آن را بزرگ‌ترین دشمن خود در منطقه‌ای شدیدا قطبی‌شده، می‌داند».
 
دولت ایران از زمان آغاز بحران قطر در مواردی، اقدام به انتقال مایحتاجی مانند مواد غذایی به قطر کرد. حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، و تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، در میانه خرداد ماه گفت‌وگوی تلفنی نیز داشته‌اند که در جریان آن آقای روحانی تأکید کرده بود «کشورهای منطقه نیاز به همفکری و رایزنی بیشتر برای حل و فصل و مهار بحران‌های منطقه‌ای» دارند. وزیر خارجه ایران نیز خواستار «حضور پررنگ‌تر اروپا» برای حل بحران شده‌است.
 
هرچند به نظر می‌رسد حمایت ترکیه از دوحه شکل واضح‌تری داشته، به‌ویژه که آنکارا در پیوند با توافق‌های صورت‌گرفته، اقدام به ارسال نیروی نظامی به قطر کرده‌است.
 
برچیدن پایگاه ترکیه و کاهش شدید روابط با تهران، از جمله شروط چهار کشور عربی برای ازسرگیری روابط با قطر بود. دوحه این شروط را رد کرده‌است.
 قطع روابط؛ چرا اکنون؟
 وزیر مشاور در امور خارجی امارات در سخنرانی خود در چتم‌هاوس تاکید کرده آن کشور و دیگر کشورهای عربی، قصد زیر سوال بردن حق حاکمیت قطر را ندارند. این در حالی‌ست که دوحه، امارات و عربستان، را دلیل اصلی مشکلات پیش‌آمده نامیده و در عین حال آن‌ها را متهم کرده‌است به دنبال نادیده گرفتن حاکمیت ملی قطر هستند.
 
در پرسش‌وپاسخ‌های پس از سخنرانی، خبرنگاران به‌طور مشخص در مورد دلیل قطع رابطه با قطر در مقطع کنونی، و نه طی سال‌های گذشته، سوال کرده‌اند. به ویژه که خود امارات متهم شده پشت جریان هک خبرگزاری دولتی قطر است؛ حملاتی سایبری که به انتشار نقل‌قول‌هایی از امیر قطر در انتقاد از کشورهای عربی، حمایت از ایران و گروه‌هایی مانند حماس انجامید. انتشار این نقل‌قول‌ها تنها چند روز پیش از قطع رابطه‌ی چهار کشور انجام شد. قطر در همان زمان گفته بود این نقل‌قول‌ها جعلی‌ست. از سوی دیگر وزیر اماراتی گزارش واشینگتن‌پست را رد کرده و گفته «ما به زودی شاهد مرگ این گزارش خواهیم بود».
 
انور قرقاش می‌گوید از دلایلی که باعث شد چهار کشور در مقطع کنونی روابط خود را قطع کنند یکی موضوع پرداخت باج در جریان گروگان‌گیری شهروندان قطری در عراق بود.
 
گروگان‌گیری که آقای قرقاش از آن سخن می‌گوید ظاهرا در جنوب عراق و در زمانی نامشخص انجام شده‌است. پس از آن محموله‌ای پول در یک جت خصوصی قطری در عراق پیدا شد.
 
وزیر اماراتی گفته است این پول مبلغی نزدیک به یک میلیارد دلار بود که «۷۰۰ میلیون دلار از مبلغ پرداخت‌‌شده به سپاه پاسداران و شبه‌نظامیان شیعه عراقی رسیده‌است».
 
۲۱ خرداد ماه خبرگزاری رویترز گزارش داده بود مشخص نیست آزادی گروگان‌ها چگونه صورت گرفته اما این که ممکن است قسمتی از آن پول به ایران فرستاده شده باشد، احتمالا خشم شماری از کشورهای عربی هم‌جوار قطر، از جمله عربستان سعودی و امارات، را برانگیخته است.
 
نخست‌وزیر عراق انتقال پول به ایران را رد کرده و تاکید کرده این پول «مطلقا خرج نشده‌است».
 
آقای قرقاش در عین حال تائید کرده‌است که نشست ریاض همراه رئیس‌جمهوری ایالات متحده که وزیر خارجه امارات آن را «اجلاس خیلی خیلی موفق» توصیف کرده، در قطع روابط با دوحه موثر بوده‌است.
 
چهار کشور عربی یک ماه و نیم پیش روابط خود را با قطر قطع کردند. تلاش‌های بین‌الملی از جمله از طرف وزارت خارجه ایالات متحده، برای حل مشکلات، تا کنون نتیجه‌ای در برنداشته‌است.