'آمریکای جنوبی و خفاش'، محتمل‌ترین منشا عفونت ویروسی بعدی

ابولا به احتمال زیاد از خفاش میوه‌خوار به انسان منتقل شده است بسیاری از عفونت‌های ناشناخته یا کمتر شناخته‌شده‌ای که در چند دهه اخیر ناگهان شایع شده و جان بسیاری را گرفته است عفونت‌های ویروسی بوده‌اند که از پستانداران به انسان منتقل شده بودند: ایدز از نوعی میمون به نام "رزوس"، سارز از "گربه زباد" و ابولا از خفاش.
 
اما چگونه می‌توان فهمید کدام پستانداران احتمال دارد به انسان ویروس‌ منتقل کنند و کدام ویروس‌ها این قابلیت را دارند که از یک پستاندار به انسان منتقل شوند.
 
گروهی از دانشمندان برای پاسخ دادن به این پرسش‌ها و برای پیش‌بینی اینکه چنین عفونت‌هایی دفعه دیگر در کدام نقطه دنیا و از طریق کدام پستاندار ممکن است شایع شود سعی کردند نقشه جهانی ویروس‌های پستانداران را تهیه کنند.
 
آنها سعی کردند اطلاعات موجود درباره پستانداران و ویروس های شناخته شده آنان را جمع‌آوری کنند؛ کاری بسیار دشوار. درباره برخی گونه‌ها تحقیقات مفصل و بسیار دقیقی انجام شده اما برخی گونه‌ها تقریبا نادیده گرفته شده‌اند. در مناطق وسیعی در دنیا مثل بخش بزرگی از آفریقا، اطلاعات کافی درباره گونه‌های پستانداران و ویروس‌ها وجود ندارد و بنابراین دانشمندان مجبور بودند با مدل‌سازی، داده‌های این مناطق را تخمین بزنند.
نقشه دنیا از نظر احتمال انتقال ویروس از پستانداران به انسان؛ ۱-تمام پستانداران، ۲ - گوشتخواران، ۳ - جفت‌سم‌سانان، ۴ - خفاش‌ها، ۵ - میمون‌ها و ۶ - جوندگان. بیشتر نقاط زرد و قرمز یا در آفریقا هستند یا در آمریکای جنوبی
 
به این ترتیب آنها ۷۵۴ گونه پستاندار (۱۴ درصد پستانداران دنیا) و ۵۸۶ ویروس پستانداران (کل ویروس‌های شناخته‌شده پستانداران) را در نظر گرفتند. از این ۵۸۶ ویروس ۲۶۳ ویروس انسان هستند، ۷۵ ویروس فقط مختص انسان است و ۱۸۸ ویروس هم بین انسان و حداقل یک پستاندار دیگر مشترک است.
 
نتیجه این تحقیق که در نشریه نیچر منتشر شده نشان داد که مستعدترین نقطه دنیا برای اینکه ویروسی از یک پستاندار به انسان منتقل شود و در جامعه انسانی شیوع پیدا کند آمریکای جنوبی است.
 
و در بین پستانداران خفاش از هر پستانداری دیگری بیشتر احتمال دارد که ویروسی را به انسان منتقل کند که نمونه آخر آن هم ابولا است.
 
این تحقیق پیش‌بینی کرده که در هر گونه خفاش ۱۷ و در هر گونه جونده یا میمون ده نوع عفونت وجود دارد.
فروش گونه‌های گربه، میمون و خفاش که در بوته‌زارهای گینه استوایی شکار شده‌اند. این یکی از راه‌های انتقال ویروس از پستانداران به انسان است در نقشه جهانی که این محققان تهیه کرده‌اند، احتمال انتقال ویروس به انسان از پنج گروه بزرگ پستانداران، گوشتخواران، جفت‌سم‌سانان، خفاش‌ها، نخستی‌ها (میمون‌ها) و جوندگان در نقاط مختلف دنیا مشخص شده است.
 
بر اساس این نقشه در شرق و جنوب آفریقا گوشتخواران و جفت‌سم‌سانان، خفاش‌ها در آمریکای مرکزی و جنوبی و بخش‌هایی از آسیا، میمون‌ها در مناطق حاره آمریکای مرکزی، آفریقا و جنوب آسیا و جوندگان در بخش‌هایی از آمریکای شمالی و جنوبی و مرکز آفریقا بیشتر از دیگر گونه‌ها ممکن است ناقل ویروس به انسان باشند.
 
با این که جوندگان، خفاش‌ها و گوشتخواران تقریبا گسترشی جهانی دارند اما ایران در بین کشورهای دنیا جزو مناطقی است که احتمال انتقال ویروس از تمام این پنج گروه پستانداران به انسان کم است.
گربه زباد به احتمال زیاد عامل انتقال بیماری سارز به انسان بود. در مناطقی در چین این حیوان را می‌خورند. در تصویر گربه زباد را با میوه قهوه می‌بینید. یکی از گرانترین قهوه دنیا از قهوه‌ای تولید می‌شود که از دستگاه گوارش این حیوان گذشته و دفع شده باشد شاید این که مجموعه عوامل جغرافیایی، اقلیمی، زیست‌محیطی، اجتماعی و فرهنگی احتمال گذر ویروس را از میزبان همیشگی به میزبانی جدید کم کند یک امتیاز تلقی شود اما در دنیای امروز با گستردگی ارتباطات بشری نمی‌توان به آن اکتفا کرد و هر بیماری عفونی می‌تواند به سرعت در آن سوی دنیا شایع شود.
 
دکتر کوین اولیوال یکی از محققان این تحقیق به بی‌بی‌سی گفت: "پیام این تحقیق این است که این بیماری‌های نوظهور به دلیل تاثیر آنسان بر طبیعت پیدا می‌شوند. پاسخ ما این است که باید تاثیر انسان بر طبیعت به حداقل برسد، با پرهیز از شکار و تخریب زیستگاه جانوران."
 
پروژه بعدی این محققان بررسی ویروس‌هایی است که از پرندگان به انسان منتقل می‌شوند مثل آنفلوآنزای پرندگان.