رهایی از قصاص

پسر جوان که در 16سالگی دست به جنایت زده و قبلا به قصاص محکوم شده بود، پس از کش‌وقوس فراوان قضایی و در راستای اعمال ماده 91 قانون مجازات اسلامی جدید با حکم قطعی پنج سال زندان و پرداخت دیه روبه‌رو شد.
در این پرونده پزشکی‌قانونی اعلام کرده بود نمی‌تواند درباره اینکه این متهم سه سال قبل، حرمت عملی را که مرتکب شده درک می‌کرده یا نه، اظهارنظر کند.
 
 جنایت در آستانه تولد 17‌سالگی
جعفر 20ساله بیست‌وچهارم خرداد‌92، وقتی که یک ماه به تولد 17سالگی‌اش مانده بود در یک درگیری خیابانی و به هواخواهی از دو برادر، پسر 18ساله‌ای به نام رامین را با ضربه شیشه ‌شکسته نوشابه به گردنش مجروح کرد و گریخت. رامین که با آمبولانس اورژانس به بیمارستان منتقل شده بود به خاطر خونریزی شدید و فقط نیم‌ساعت بعد از انتقال به بیمارستان جان سپرد. با مرگ پسر جوان جعفر با پای خودش به کلانتری 111 هفت‌چنار رفت و تسلیم پلیس شد.
این پسر که در کانون اصلاح و تربیت نگهداری می‌شد، خرداد 93 در شعبه 74 دادگاه کیفری سابق استان تهران پای میز محاکمه ایستاد.
 
 ادعای جنایت غیرعمدی در دادگاه
جعفر در دادگاه گفت: «باور کنید قصد کشتن رامین را نداشتم. وقتی از سرکار به خانه برمی‌گشتم دو دوستم را دیدم که با رامین درگیر بودند. برای پایان دادن به دعوا وارد ماجرا شدم. من برای اینکه طرفین درگیری را بترسانم شیشه نوشابه را شکستم و آن را در هوا چرخاندم اما یک‌باره ناخواسته به گردن رامین برخورد کرد. من از ترسم فرار کردم و وقتی فهمیدم رامین جان سپرده خودم را تسلیم کردم. من هیچ دشمنی و ‌انگیزه‌ای برای کشتن رامین نداشتم.»
 
 آغاز کش‌و‌قوس‌های قضایی
وقتی قضات دادگاه با توجه به درخواست اولیای‌دم جعفر را به قصاص محکوم کردند، وکیل‌مدافع متهم به حکم صادره اعتراض کرد. وی اعلام کرد که موکلش در سن نوجوانی بدون قصد و نیت دست به جنایت زده است. این حکم با اعتراض وکیل‌مدافع متهم به دیوان‌عالی کشور فرستاده شد و قضات شعبه 24 دیوان‌عالی کشور برای بررسی موشکافانه این حکم اعتراض وکیل‌مدافع متهم را پذیرفتند و رای به بررسی دوباره پرونده دادند.
در آن بین ماده نجات‌بخش 91 که امتیازی ویژه برای محکومان زیر 18سال قائل شده است، تصویب و لازم‌الاجرا شد. به این ترتیب روزنه امیدی برای رهایی پسر نوجوان از قصاص ایجاد و وی این‌بار در شعبه چهارم دادگاه کیفری یک استان تهران پای میز محاکمه ایستاد. در دومین جلسه رسیدگی به این پرونده که این‌بار در شعبه چهارم دادگاه کیفری یک استان تهران برگزار شد، قضات جعفر را به کمیسیون پزشکی‌قانونی معرفی کردند تا سن عقلی وی هنگام ارتکاب جرم مشخص و همچنین روشن شود. این پسر هنگام ارتکاب جرم حرمت عملی را که مرتکب شده درک می‌کرده یا نه.
 
 ناکامی کارشناسان پزشکی‌قانونی برای اظهارنظر
کارشناسان پزشکی‌قانونی پس از انجام معاینات و آزمایش‌ها اعلام کردند با توجه به اینکه سه‌سال از ارتکاب جرم گذشته و جعفر در آن زمان 16 سال و 11ماه داشته است، امکان مشخص کردن سن عقلی وی را ندارند. به این ترتیب نظر کارشناسان پزشکی‌قانونی گره این پرونده را باز نکرد.
 
 نظر مشورتی کارشناسان
رهایی‌بخش متهم نوجوان
در سومین جلسه رسیدگی به این پرونده حضور مشاوران به کمک این متهم آمد. از آنجا که طبق قانون مجازات اسلامی جدید در محاکمه افراد زیر 18سال حضور مشاوران کانون اصلاح و تربیت الزامی است، جعفر بار دیگر پای میز محاکمه ایستاد و گفت که فقط برای ترساندن طرفین دعوا شیشه شکسته نوشابه را در هوا چرخانده است.
در جلسه دادگاه مشاوران کانون اصلاح و تربیت اعلام کردند این پسر وقتی که به کانون اصلاح و تربیت منتقل شده حرمت عمل ارتکابی را نمی‌دانسته و در کانون با مجازات قصاص برای قتل آشنا شده است. با این نظر مشورتی، سرانجام قضات شعبه چهارم دادگاه یک کیفری استان تهران جعفر را از قصاص معاف کردند و حکم به پرداخت دیه و پنج‌سال زندان دادند. دیروز این حکم پس از کش‌و‌قوس فراوان قضایی در دیوان‌عالی کشور مهر تایید خورد و قطعی شد و این پسر از قصاص رهایی یافت.