ایران در تلاش برای رسیدن به جایگاهی جهانی در تولید نانودارو
رأی دهید
"سفر شگفت انگیز" نام فیلمی است که در سال ۱۹۶۶ بر پرده سینماها رفت. این فیلم، برگرفته از کتاب ایزاک آسیموف، داستان یک تیم جراحی را به تصویر میکشد که با زیردریایی خود آنقدر کوچک میشوند که میتوانند وارد رگ بیمار شده و با رسیدن به مغز وی یک لخته خون را جراحی کنند.
کمتر از پنجاه سال بعد ساخت داروها بر مبنای نانوتکنولوژی، داستان تخیلی آیزاک آسیموف را به واقعیت بدل کرده است. یک نانومتر، یک میلیاردم متراست. داروهایی که با این فناوری ساخته میشوند حاملهایی هستند که مانند اسب تروآ، ذرات دارویی را تا حد ممکن به اندام هدف نزدیک کرده و بعد دارو را آزاد میکنند. این ذرات پس از آزاد شدن، تنها همان اندام را هدف قرار میدهند و دیگر اعضا تحت تاثیر قرار نمیگیرند.
در سالهای اخیر تحقیق در زمینه نانوداروها پیشرفت چشمگیری کرده و از این تکنولوژی برای رساندن هوشمند دارو به اندام هدف، در بیماریهایی چون ایدز، پارکینسون، سرطان یا پیشگیری از تولد پیش از موعد نوزادان استفاده میشود.
بسیاری از این داروها تولید شدهاند و بسیاری بیشتر در مراحل تحقیقاتی قرار دارند. در ایران نیز محققان با حمایت ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، تحقیقات بسیاری را به انجام رسانیدهاند. این ستاد که وابسته به معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری است، با هدف دستیابی به سهم مناسبی از تجارت جهانی نانو و قرار گرفتن در میان کشورهای برتر در این تکنولوژی، به حمایت از مقالات و پژوهشها، ثبت اختراع محققان در کانون پتنت ایران و همچنین حمایت از تجاریسازی محصولات میپردازد.
باوجود تلاش فراوان، در حال حاضر تعداد محدودی از این داروها آزمونهای بالینی را گذرانده و پس از اخذ مجوزهای لازم، به تولید انبوه رسیدهاند که از آن جمله میتوان به نانوداروی بیماریهای روده و نانوداروی درمان همزمان سرطان کبد و هپاتیت اشاره نمود.
"سینادوکسوزوم" یکی دیگر از نانوداروهای تولیدشده در ایران است که برای درمان سرطانهای متاستاتیک (گسترش یافته به اعضای دیگر) نظیر سرطان پستان و تخمدان تجویز میشود. به گفته کمیته نانوی سازمان غذا و داروی ایران، تاکنون ۱۵ هزار ویال از این دارو به فروش رسیده است. سینادوکسوزوم که اولین نانوداروی ضدسرطان در خاورمیانه است در حال حاضر به سوریه صادر میشود.
سیناکورکومین دیگر نانوداروی ایران است که به مرحله تولید رسیده است. این نانودارو به دلیل داشتن ماده موثر کورکومین (زردچوبه) برای درمان دیابت، آلزایمر، بیماریهای قلبی، بهبود عملکرد کبد و دستگاه گوارش و همچنین کاهش عوارض شیمی درمانی تجویز میشود.
دستمال کاغذی آنتی باکتریال، محلول ضدعفونی کننده سیلوسپت و انواع گازهای آنتی باکتریال از جمله محصولات بهداشتی هستند که با نانوتکنولوژی در ایران تولید میشوند. همچنین محققان دانشگاه مازندران موفق به تولید نانودارویی شده و آن را به بازار داخلی عرضه کردهاند. داروی دیگر با نام تجاری سیناآمفولیش نیز برای درمان سالک، در انتظار مجوزهای لازم برای عرضه به بازار است.
باوجود آنکه نانوداروها توانایی رساندن دارو را در زمان معین به بافت و اندام هدف دارند و اثربخشیشان بیشتر از داروهای شیمیایی است ولی بسیاری از فعالان این صنعت معتقدند، شرکتهای بزرگ داروسازی دنیا حاضر به همکاری کافی با محققان برای تولید نانوداروها نیستند چرا که نانوداروها طول درمان و میزان مصرف را کم میکنند و این فروش دارو را پایین میآورد.
اما کارشناسان و محققان امیدوارند که تولید انبوه نانوداروها، درمان بیماریها بخصوص بیماریهای صعبالعلاجی مثل سرطان را در مدتی کوتاهتر و با عوارض کمتر میسر کند.
کمتر از پنجاه سال بعد ساخت داروها بر مبنای نانوتکنولوژی، داستان تخیلی آیزاک آسیموف را به واقعیت بدل کرده است. یک نانومتر، یک میلیاردم متراست. داروهایی که با این فناوری ساخته میشوند حاملهایی هستند که مانند اسب تروآ، ذرات دارویی را تا حد ممکن به اندام هدف نزدیک کرده و بعد دارو را آزاد میکنند. این ذرات پس از آزاد شدن، تنها همان اندام را هدف قرار میدهند و دیگر اعضا تحت تاثیر قرار نمیگیرند.
در سالهای اخیر تحقیق در زمینه نانوداروها پیشرفت چشمگیری کرده و از این تکنولوژی برای رساندن هوشمند دارو به اندام هدف، در بیماریهایی چون ایدز، پارکینسون، سرطان یا پیشگیری از تولد پیش از موعد نوزادان استفاده میشود.
بسیاری از این داروها تولید شدهاند و بسیاری بیشتر در مراحل تحقیقاتی قرار دارند.
باوجود تلاش فراوان، در حال حاضر تعداد محدودی از این داروها آزمونهای بالینی را گذرانده و پس از اخذ مجوزهای لازم، به تولید انبوه رسیدهاند که از آن جمله میتوان به نانوداروی بیماریهای روده و نانوداروی درمان همزمان سرطان کبد و هپاتیت اشاره نمود.
"سینادوکسوزوم" یکی دیگر از نانوداروهای تولیدشده در ایران است که برای درمان سرطانهای متاستاتیک (گسترش یافته به اعضای دیگر) نظیر سرطان پستان و تخمدان تجویز میشود. به گفته کمیته نانوی سازمان غذا و داروی ایران، تاکنون ۱۵ هزار ویال از این دارو به فروش رسیده است. سینادوکسوزوم که اولین نانوداروی ضدسرطان در خاورمیانه است در حال حاضر به سوریه صادر میشود.
سیناکورکومین دیگر نانوداروی ایران است که به مرحله تولید رسیده است. این نانودارو به دلیل داشتن ماده موثر کورکومین (زردچوبه) برای درمان دیابت، آلزایمر، بیماریهای قلبی، بهبود عملکرد کبد و دستگاه گوارش و همچنین کاهش عوارض شیمی درمانی تجویز میشود.
باوجود آنکه نانوداروها توانایی رساندن دارو را در زمان معین به بافت و اندام هدف دارند و اثربخشیشان بیشتر از داروهای شیمیایی است ولی بسیاری از فعالان این صنعت معتقدند، شرکتهای بزرگ داروسازی دنیا حاضر به همکاری کافی با محققان برای تولید نانوداروها نیستند چرا که نانوداروها طول درمان و میزان مصرف را کم میکنند و این فروش دارو را پایین میآورد.
اما کارشناسان و محققان امیدوارند که تولید انبوه نانوداروها، درمان بیماریها بخصوص بیماریهای صعبالعلاجی مثل سرطان را در مدتی کوتاهتر و با عوارض کمتر میسر کند.