عراق بین ایران و عربستان سعودی میانجیگری می‌کند

نشست وزیران عضو اوپک در حاشیه اجلاس بین‌المللی انرژی برگزار می‌شود عراق در نظر دارد برای افزایش بهای نفت خام بین ایران و عربستان سعودی میانجیگری کند.
 
امروز چهارشنبه، ۷ مهرماه (۲۸ سپتامبر) نشست غیررسمی وزیران نفت کشورهای عضو اوپک در الجزیره، پایتخت الجزایر، تشکیل می‌شود و تلاش برای افزایش بهای نفت خام در بازارهای جهانی محور اصلی مذاکرات را تشکیل خواهد داد.
 
وزیران عضو اوپک برای شرکت در پانزدهمین اجلاس بین‌المللی انرژی، با حضور تشکل‌ها و کشورهای عمده تولید کننده و مصرف کننده نفت، به الجزیره سفر کرده‌اند و راه‌های سامان دادن به بازار نفتی از طریق کاهش تولید از جمله موضوعات عمده در دستور کار اجلاس است.
 
شامگاه گذشته، سخنگوی وزیر نفت عراق که به الجزیره سفر کرده، گفت که این کشور رهبری تلاش برای میانجیگری بین ایران و عربستان سعودی را در دست گرفته و امیدوار است بتواند دیدگاه‌های دو طرف را به هم نزدیک کند به نحوی که اوپک بتواند در راه رفع بحران کنونی در بازار نفت جهان اقدامی موثر انجام دهد. او گفت تا کنون در این زمینه پیشرفت‌هایی حاصل آمده اما "هنوز هم موانعی بر سر راه دستیابی به توافق بین دو طرف باقی است."
 
در ماه‌های اخیر، تعدادی از صادرکنندگان اصلی نفت خام در صدد بوده‌اند با کاهش تولید و عرضه نفت به بازارهای جهانی، بهای نفت خام را افزایش دهند. شماری از اعضای اوپک و چند کشور غیرعضو، به ویژه روسیه، کوشیده‌اند موافقت سایر تولید کنندگان عمده را با کاهش تولید به دست آورند.
بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران - جمهوری اسلامی خواستار مستثنی شدن از تصمیم به کاهش تولید است در نشست مشترک شماری از تولیدکنندگان عمده اوپک و غیر اوپک که در ماه آوریل در دوحه، پایتخت قطر برگزار شد، عربستان سعودی، که بزرگترین تولید کننده نفت در سازمان اوپک است، با کاهش تولید نفت خود موافقت کرد به شرطی که این کاهش شامل تمامی کشورهای عضو، از جمله ایران نیز بشود. ایران ضمن تاکید بر لزوم کاهش تولید نفت در سطح جهانی، با کاهش تولید خود مخالفت ورزیده است.
 
مقامات جمهوری اسلامی گفته‌اند که از آنجا که به خاطر تحریم‌های هسته‌ای، ایران در سال‌های گذشته قادر به استفاده کامل از سهمیه خود در اوپک نبود و سهم خود از بازار را به دیگران واگذار کرد، باید اجازه داشته باشد به سطح تولید قبل از تحریم باز گردد و خواستار مستثنی شدن از تصمیم به کاهش تولید شده است. عربستان این نظر را نپذیرفته و در نتیجه، اوپک قادر به تصمیم گیری در مورد کاهش تولید نفت نبوده است.
 
مقامات نفتی ایران گفته‌اند که تولید نفت این کشور در حال حاضر به سه میلیون و ششصد هزار بشکه در روز بالع می‌شود و افزایش تولید تا چهار میلیون بشکه در روز ادامه خواهد یافت.
خالد الفالح، وزیر نفت عربستان سعودی - دولت سعودی برای موافقت با طرح کاهش تولید در انتظار قبول این طرح از سوی ایران است با وجود اظهارات مقامات نفتی عراق در مورد میانجیگری بین دو کشور، بازارهای نفتی توافق اوپک با کاهش تولید را محتمل ندانسته‌اند و در نتیجه، بهای نفت خام در معاملات ساعات اولیه روز چهارشنبه نسبت به روز گذشته کاهش یافت و از بیش از ۴۵ دلار در هر بشکه به زیر ۴۴ دلار و شصت سنت تنزل کرد هر چند بعدا، اندکی بهبود یافت.
 
مقامات عربستان سعودی در توجیه مخالفت خود با خواست ایران گفته‌اند که مستثنی کردن یک عضو اوپک باعث تضعیف تعهد سایر اعضا به کاهش تولید می‌شود و در نتیجه، تلاش در این زمینه را با شکست مواجه خواهد ساخت. در مقابل، مقامات ایرانی تاکید دارند که سایر کشورهای عضو اوپک موضع آنان را درک می‌کنند و عربستان سعودی که بیشترین سهمیه نفتی اوپک را دارد، می تواند با کاهش بیشتری در تولید خود، کاهشی را که برای ایران منظور شده برعهده بگیرد. در شرایط سیاسی منطقه، بعید است که عربستان سعودی چنین کمکی به ایران را قابل قبول بداند ولو اینکه اقدام به کاهش تولید نفت اوپک واقعا به افزایش بهای نفت در بازارهای جهانی هم منجر شود.
اختلاف سیاسی بین ایران و عربستان به تضعیف اوپک و نقش آن در تاثیرگذاری بر بازار نفت منجر شده است از زمان انقلاب و استقرار جمهوری اسلامی در ایران، روابط بین حکومت به رهبری روحانیون شیعه در این کشور و حکومت خاندان سلطنتی وهابی در عربستان سعودی معمولا سرد و در مواردی تیره بوده است. در چند سال اخیر، روابط دو کشور بر سر جنگ داخلی سوریه، شرایط سیاسی بحرین، وضعیت داخلی عراق و جنگ در یمن به شدت تیره شده و به قطع روابط سیاسی و توقف اعزام زائران ایرانی به حج منجر گردیده است.
 
در یمن، عربستان سعودی در راس یک ائتلاف از کشورهای مختلف از دولت این کشور حمایت سیاسی، مالی و نظامی به عمل می‌آورد در حالیکه جمهوری اسلامی حامی حوثی‌هایی است که قدرت را در دست گرفته‌اند. اگرچه مقامات ایرانی کمک نظامی به این گروه را تایید نکرده‌اند، اما دولت های یمن و عربستان سعودی ایران را به دخالت مستقیم در این جنگ متهم می‌کنند.
 
ایران همچنین از حامیان اصلی حکومت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه است و اگرچه فقط اعزام مستشار نظامی به آن کشور را رسما تایید کرده، اما گفته می‌شود که بخشی مهم از منابع مالی مورد نیاز حکومت سوریه را تامین می‌کند. عربستان سعودی و بحرین حکومت جمهوری اسلامی را به حمایت و کمک به مخالفان دولت بحرین نیز متهم کرده‌اند.
 
به این ترتیب، عربستان سعودی دسترسی ایران به عواید نفتی بالاتر را به معنی توانایی بیشتر جمهوری اسلامی برای حمایت از مخالفان منطقه‌ای خود می‌داند.
 
تاثیر منفی اختلاف سیاسی بین حکومت‌های ایران و عربستان سعودی بر تصمیم‌گیری اوپک یادآور سال‌های دهه ۱۹۸۰ میلادی است که شکاف درونی سازمان و تضعیف این سازمان از جمله عواملی بود که باعث شد بهای نفت خام برای نزدیک به دو دهه در سطحی نازل باقی بماند. این وضعیت با شرایط اوپک در دهه‌ 1970 میلادی، و زمان افزایش چشمگیر بهای نفت در بازارهای جهان تفاوتی اساسی داشت. در آن دوره، کشورهای عضو براساس "توافقی نانوشته" خود را ملزم می‌دانستند که از درگیر کردن سازمان در اختلافات سیاسی بین کشورهای عضو، که در آن زمان نیز گاه شدت می‌گرفت، خودداری ورزند.