عامل خاکستری شدن رنگ مو شناخته شد

سفید یا خاکستری شدن موی سر همیشه نشانه‌ای از سن و سال زیاد صاحب مو نیست زیرا موهای سر بسیاری از جوانان نیز به این دو رنگ درمی‌آید. اما چه عاملی باعث این تغییر رنگ می‌شود موضوعی بوده که تا هفته گذشته کشف نشده باقی مانده بود. حالا یک گروه پژوهشی از چندین دانشگاه در جهان با انتشار نتایج مطالعات خود نشان داده‌اند که عامل ژنتیکی سفید شدن موی سر را یافته‌اند.

 

گروهی که در اینباره مطالعه را آغاز کردند شامل پژوهشگرانی از بریتانیا، اسپانیا، پرو، شیلی، آرژانتین، مکزیک، امریکا و استرالیا بودند و جمعیت مورد مطالعه شش هزار نفر از ساکنان امریکای لاتین بودند.اجداد افراد مطالعه شده از اروپا به منطقه امریکای جنوبی مهاجرت کرده بودند.

 

گزارش این گروه که در نشریه نیچر کامیونیکیشن منتشر شده نشان می‌دهد ژن IRF4 مسئول تغییر رنگ موهای سر به خاکستری و سفید است. این ژن که نام آن "عامل 4 تنظیم کننده اینترفرون" است پروتئینی‌ست که سه سال پیش مشخص شد شکل تغییر یافته آن می‌تواند منجر به سرطان خون شود در کودکان شود. ژن IRF4 به نام MUM1 نیز شناخته می‌شود.

 

در مطالعه جدید نه تنها موضوع خاکستری شدن موها بلکه موضوعاتی نظیر ضخامت و حالت موهای سر و ابرو، علت پیوستگی ابروها در زنان و مردان و نیز سازوکار ژنتیکی طاسی سر مردان مورد توجه قرار گرفته بود. پژوهشگران در گزارش خود می‌نویسند شناخت سازوکار تغییر رنگ موها می‌تواند به تولید داروهای تازه برای مقابله با چنین تغییراتی بنا به شرایط فردی کمک کند. در واقع می‌توان با اثرگذاری بر ژن‌ها و تولیدات شیمیایی آن‌ها مسیر تغییرات ظاهری موی سر افراد را تغییر داد.

کار ژن IRF4 کمک به تولید و ذخیره کردن رنگدانه ملانین است اما هنوز این نکته که آیا توقف این ژن یا پرکاری آن باعث از دست رفتن ملانین می‌شود نامعلوم مانده است. اما دانسته‌های فعلی درباره رنگدانه ملانین این است که این رنگدانه باعث ایجاد تفاوت در رنگ پوست و مو و چشم انسان می‌شود و فقدان آن در موی سر رنگ مو را به خاکستری و سفید عوض می‌کند. تولید رنگدانه ملانین نیز محصول فرآیند اکسید شدن اسید آمینه تیروزین و ایجاد زنجیره‌ای از این اسید آمینه است. نام ملانین نیز از واژه یونانی ملاس (Melas) به معنای سیاه گرفته شده.

 

از جمله یافته‌های دیگر این مطالعه شناسایی ژن  PRSS53بعنوان عامل مجعد شدن موهاست. پروتئین‌هایی که این ژن در ریشه مو تولید می‌کند باعث می‌شود شکل مو در جریان رشد تعیین شود. این پروتئین‌ها جنس مو را تغییر می‌دهند و در نتیجه شکستگی‌های بدنه مو بصورت تاشدگی ظاهر می‌شوند. نکته جالب این است که همین ژن که در خزانه ژنی ساکنان اروپایی تبار امریکای لاتین باعث مجعد شدن موها می‌شود در ساکنان کشورهای شرق آسیا یا در میان سرخپوستان امریکا موهای صاف تولید می‌کند. بنابراین اگرچه شکل موها با ژن PRSS53 تعیین می‌شود ولی اثر متقابل ژن‌های دیگر یا تفاوت در انواع جهش یافته همین ژن می‌تواند اشکال دیگری از مو را خلق کند.

 

پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا که بخشی از این مطالعه را انجام داده‌اند از کشف اثر ژنی به نام PAX3 خبر می‌دهند که باعث تولید ابروی پیوسته در افراد می‌شود. پیش از این در مطالعات پژوهشگران استرالیایی نشان داده شده بود که فعالیت این ژن در دوران بارداری منجر به رشد گوش، چشم و شکل گرفتن صورت در جنین می‌شود.

 

مطالعه تازه با بررسی نمونه‌های DNA از 6630 زن و مرد برزیلی، کلمبیایی، شیلیایی، مکزیکی و پرویی انجام شده بود.