آدم‌ربایی برای ترک : مضرات انتقال اجباری معتادان به کمپ‌های ترک اعتیاد

فرهیختگان : خانواده درجه یک فرد معتاد با کمپ مورد نظر تماس می‌گیرند، کارمند این کمپ برای انجام کار ابتدا شماره کارتی می‌دهد تا مبلغ را که 200 تا 300 هزار تومان است واریز کنند؛ با هماهنگی خانواده معتاد، چند مرد که جثه بزرگی دارند با یک آمبولانس و بعضا خودروی شخصی به خانه فرد معتاد می‌روند و او را به کمپ می‌برند؛ انتقالی که در صورت مقاومت سوژه، با ضرب و شتم نیز همراه است. اما در بالای 90 درصد مواقع نیز فرد معتاد پس از این ترک اجباری در کمپ‌ها، به اعتیاد بازمی‌گردد؛ کمپی که در خیلی از موارد غیرمجاز بوده و استانداردهای یک کمپ ترک اعتیاد را ندارد.

روندی که در بالا گفته شد همه آن اتفاقی است که این روزها در کمپ‌های غیرمجاز و حتی مجاز در حال وقوع است و همچنان به کار خود ادامه می‌دهند. روندی که نه‌تنها باعث پاک شدن همیشگی فرد معتاد نمی‌شود، بلکه به جز بازگشتن به اعتیاد، تبعات دیگری نیز دارد که از آن جمله آسیب رساندن فرد معتاد به کسی است که باعث انتقال او به کمپ شده است.

 مثل بیمار سرطانی که به زور جراحی‌اش می‌کنند
«مثل این است که فردی در شکمش غده‌ای دارد و به دکتر نمی‌رود، ولی عده‌ای بیایند او را بدزدند و به بیمارستان ببرند تا درمان شود.» این را آذرخش مکری روانپزشک حوزه اعتیاد به «فرهیختگان» گفت و ادامه داد: «این روال از دو لحاظ ایراد دارد؛ اول آنکه فردی که قرار است ترک کند باید به لحاظ روانی یک ‌انگیزه درونش ایجاد شود که بخواهد برای این کار اقدام کند.» او همچنین گفت: «این نیاز به تغییر کردن باید درون فرد معتاد بجوشد، در غیر این صورت پرواضح است که شخص به اعتیاد باز خواهد گشت.»

این روانپزشک همچنین گفت: «ایراد دوم به لحاظ ارزشی و حقوقی است که اصولا هیچ‌کسی صلاحیت این را ندارد که بخواهد برای کسی تصمیم بگیرد، آن فرد درجه یک شخص معتاد، ابتدا باید بداند اعتیاد فرد به‌عنوان بیماری آزار‌دهنده است یا به‌عنوان جرمی که دارد اتفاق می‌افتد. اگر از نظر او اعتیاد بیماری است باید فرد معتاد را مجاب کند که برای ترک به کمپ برود و اجبار نباید در کار باشد، اگر هم از نظرش جرم است و اعتیاد آن فرد باعث سلب آرامش یا امنیت اطرافیان او شده، وظیفه پلیس و سیستم قضایی است که برای این کار بروند نه پرسنل کمپ ترک اعتیاد.» آذرخش مکری در توضیح گفت: «اگر مثلا فردی که اعتیاد به شیشه دارد به اطرافیان آسیب می‌رساند آنان می‌توانند از طریق پلیس و سیستم قضایی پیگیر باشند تا او را با دستور دادستان بازداشت کنند و از خانه ببرند، ولی اینکه کسی بخواهد برای بیماری کسی حتی نسبت درجه یک خود تصمیمی بگیرد، کاملا اقدامی غیرعقلانی است. همان‌طور که پیشتر گفتم مثل این است که کسی غده‌ای دارد و بخواهیم با تماس با پزشک بگوییم فردی بیمار است بیایید این فرد را از منزل به‌اجبار ببرید و جراحی کنید، زیرا خود حاضر به این کار نیست.»

 این کمپ‌ها مشخصا مجرم هستند
عبدالصمد خرمشاهی، وکیل پایه یک دادگستری درباره این اقدام که از سوی برخی افراد اتفاق می‌افتد به «فرهیختگان» توضیح داد: «در این موضوع که اعتیاد بزرگ‌ترین مشکل و بلای خانمان‌سوز است شکی نیست، ولی طبق قانون هیچ‌کس حق ندارد فرد معتاد را از منزل برباید و او را برای ترک ببرد.» او همچنین گفت: «از یک نگاه اگرچه اعتیاد جرم است، معتاد بیمار است و مطابق قانون فرد معتاد اگر خطرناک باشد باعث سلب امنیت می‌شود و باید در جای خاصی نگهداری شود تا ترک کند.» خرمشاهی ادامه داد: «وقتی حکمی از سوی قاضی صادر شد می‌توانند فرد معتاد را جلب کنند و او را به هر جایی که در دستور قاضی آمده انتقال بدهند، اما در صورتی که این درخواست از سوی اطرافیان فرد معتاد صورت گرفته باشد هیچ نهاد و ارگانی حق این اقدام را ندارد و رسما ربودن فرد محسوب می‌شود.» این حقوقدان همچنین توضیح داد: «طبق ماده 621 قانون مجازات اسلامی این اقدام جرم محسوب می‌شود و افرادی که این کار را انجام می‌دهند تحت تعقیب و پیگرد قانونی قرار می‌گیرند. در خیلی از موارد هم گزارش کرده‌اند که هنگام انتقال اجباری فرد به کمپ، او را مورد ضرب و شتم قرار داده‌اند که این اقدام نیز بر جرم‌شان اضافه خواهد شد.» خرمشاهی در پاسخ به اینکه چرا پلیس با اینکه از وجود این مراکز اطلاع دارد با آنها برخورد نمی‌کند، گفت: «اگر در منظر ماموران این اتفاق بیفتد که بدون حکم قضایی قصد دارند فردی را به اجبار با خود ببرند آنان قطعا موظف هستند وارد عمل شوند، ولی تا زمانی که جرم مشهود نباشد پلیس نمی‌تواند مداخله کند مگر آنکه مدعی خصوصی شکایت کند. در صورتی که مدعی خصوصی (مثلا خود معتاد) اعلام جرم کند با مسئولان کمپ برخورد قانونی می‌شود.» به گفته این وکیل پایه یک دادگستری اگر چه مضرات اعتیاد بر کسی پوشیده نیست، کسی که بخواهد به صورت اجباری با این افراد برخورد کند یا او را مورد ضرب و شتم قرار دهد از نظر قانون مجرم خواهد بود، زیرا هر چیزی باید تحت تربیت و روال قانونی خود صورت بگیرد.

به هر حال در خیلی از موارد افرادی که به اجبار به کمپ انتقال داده شده‌اند به جز آنکه دوباره به اعتیاد برگشته‌اند، به اطرافیان خود نیز آسیب رسانده‌اند. حتی در خیلی از موارد باعث قتل نیز شده‌اند؛ مثل پرونده‌ای که کمتر از یک ماه پیش در دادگاه کیفری رسیدگی شد، فردی که به اجبار به کمپ غیرقانونی منتقل شده بود و به دلیل یک موضوع ناچیز، باعث قتل دو نفر از کسانی شد که در کمپ بودند. البته جنایت‌ها و آسیب‌های این اقدام تنها به قتل ختم نمی‌شود.

 اسامی این معتادان وارد سیستم کمپ‌ها نمی‌شود
انتقال اجباری به کمپ می‌تواند باعث شود فرد معتاد بعد از بازگشت به اعتیاد، تا آخر عمر به دلیل خاطره بدی که از این کار در ذهن دارد، اقدام به ترک اعتیاد نکند. فردی که سه سال پیش توسط همسرش و با ضرب و شتم به این کمپ‌ها انتقال پیدا کرد، یکی دیگر از این موارد است. کسی که همسر و خانواده همسرش او را به اجبار به کمپ فرستادند و به خانواده خود فرد نگفتند، خانواده او تا مدت‌ها دنبالش می‌گشتند و با توجه به اینکه کمپ‌ها اسامی افرادی را که به اجبار به کمپ می‌برند وارد سیستم نمی‌کنند، پلیس تا مدت‌ها دنبال این فرد بود. این شخص که بلافاصله بعد از بیرون آمدن از کمپ دوباره شروع به مصرف مواد کرده بود، هنوز هم بعد از سه سال حاضر به ترک کردن و رفتن به کمپ نیست.