یک زوج جوان از تجربه فرزندپذیری می‎گویند: پیشنهاد خرید کودک دریافت کردیم

ایران وایر : حتما گزارش های متعدد در خصوص بازار سیاه تخمک در ایران را خوانده اید یا بیماری هایی که در پی لقاح مصنوعی برای برخی افراد به وجود آمده است.

 

در پرس و جو برای یافتن انگیزه افراد که دنبال بچه دار شدن هستند، با «مسعود» و «آزاده» آشنا شدم؛ زوج جوانی که تلاش می کردند به جای هزینه های هنگفت روش های درمانی و پذیرفتن ریسک و خطرات احتمالی، از راه دیگری فرزند داشته باشند.  آن ها با وجود پروسه طولانی فرزندپذیری در ایران، با استفاده از قوانین موجود، کودکی را به فرزندی پذیرفته اند. از آن ها در مورد این تجربه پرسیدم:

چه شد که تصمیم گرفتید کودکی را به فرزندخواندگی بپذیرید؟من و آزاده پیش از آن که جدی به فکر داشتن یک بچه باشیم، درباره‌ فرزندپذیری با هم گپ زده بودیم. برای همین، وقتی مدتی تلاش‌مان برای بچه‌دار شدن بی‌نتیجه ماند، سراغ فرزندپذیری رفتیم. فرآیند تصمیم‌گیری برای‌ما خیلی طولانی نبود و سریع به نتیجه رسیدیم.

این خواست شما و همسرتان بود؟خواست هر دوی ما بوده است. بدون خواست دو طرف که امکان ندارد بتوان کودکی را به فرزندی گرفت.

چرا روش های پزشکی را انتخاب نکردید؟ ما به مداخله پزشکی برای باردار شدن علاقه‌ای نداشتیم. مداخلات پزشکی معمولا اثر منفی شناخته‌شده بسیاری، به ویژه برای زنان دارد. نامنظمی پریود، پریودهای سخت و پردرد، افزایش احتمال سرطان، آزاد شدن چندین تخمک هم‌زمان و بسیاری پیامدهای دیگر از جمله عوارض مداخله پزشکی برای باروری است. بنابراین، با انجام برخی معالجه‌های مرسوم، از جمله افزایش اندازه تخمک با دارو و یک بار تزریق اسپرم به رحم بعد از بزرگ کردن اندازه تخمک، سراغ فرزندپذیری رفتیم. کل این فرآیند کم تر از یک سال زمان برد. زمان تصمیم‌گیری برای مداخله پزشکی بسیار طولانی‌تر و دشوارتر بود.

روال پذیرفتن سرپرستی یک کودک  از نظر اداری چه طور بود؟روال اداری فرزندپذیری ساده و کار اداری آن اندک است. تشکیل پرونده و معرفی به دادگاه و گرفتن برخی مستندات از دادگاه برای تکمیل پرونده حداکثر ۳۰ تا ۴۵ روز زمان می‌برد. اما بعد از آن، دوره طولانی انتظار شروع می‌شود که دو تا سه سال طول می‌کشد. برخی کارها مثل مراجعه به روان‌شناس در این میان انجام می‌شود. در پایان دوره نیز کارها کمی فشرده‌تر و انتظار سخت‌تر است. شورای فرزندخواندگی برای فرد تشکیل می‌شود. پس از شرکت در این شورا و پرسش و پاسخ اعضا به مدت یک ساعت، شورا درباره صلاحیت زوجین برای گرفتن سرپرستی کودک نظر می‌دهد و دوباره دوره انتظار تازه‌ای تا معرفی کودک آغاز می‌شود. این دوره انتظار دو تا سه ماه طول می‌کشد اما بسیار سخت‌تر می‌گذرد. ما اکنون در این مرحله هستیم. پس از معرفی کودک و انجام مراحل اداری و قانونی که یکی دو روزه انجام می‌شود، کودک با حکم سرپرستی موقت به ما واگذار خواهد شد. پس از شش ماه نیز که طی آن چند بازدید از بهزیستی صورت می‌گیرد، با معرفی مجدد به دادگاه، حکم سرپرستی دایم می‌دهند که با رونوشت آن برای بچه‌مان شناسنامه می‌گیریم.

کسانی که قصد دارند کودکی را سرپرستی کنند، چه شرایطی باید داشته باشند؟طبق قانون، باید یکی از زوجینی که می‌خواهند کودکی را به سرپرستی بگیرند، حداقل ۳۰ سال داشته باشد و هیچ کدام‌شان بالای ۵۰ سال نباشند. از نظر جسمی نیز نباید بیماری صعب‌العلاج داشته باشند. نداشتن سوءپیشینه، اعتیاد به مواد مخدر، الکل و روان‌گردان و داشتن سلامت روحی از جمله شرایط است. مناسب بودن سن کودک به شرایط سرپرست بستگی دارد. از نظر ما، کودک زیر یک سال مناسب بود.

اگر کودک انتخابی دختر باشد، فرق می کند؟طی مراحل برای دختر و پسر فرقی ندارد. فقط به دلیل درخواست کم تر برای پسران، دوره‌ انتظار برای پسر ممکن است اندکی کوتاه‌تر باشد.

نگران این نیستید که بعدها وابستگان کودک پیدا شوند؟این نگرانی وجود دارد چون قانون از سرپرستی ما حمایت کافی نمی‌کند و به محض پیدا شدن پدر، مادر و یا جد پدری، قاضی حکم به سپردن کودک به آن ها می‌کند. اما خوش بختانه احتمال این امر بسیار کم است.

گفتید که به روان شناس مراجعه کردید.بله؛ یکی از کارهایی که در دوره‌ انتظار انجام می‌شود، مشاوره با متقاضی سرپرستی کودک است. این مشاوره توسط روان‌شناس معتمد بهزیستی انجام می‌شود. مشاوره به صورت جداگانه و جلسه دو نفره و حتی ممکن است برای برخی به صورت گروهی باشد. ما جلسه گروهی نداشتیم. تعداد جلسه‌های مشاوره نیز به نظر مشاور بستگی دارد و می‌تواند دو تا شش جلسه باشد. یکی از عواملی که بر تصمیم شورای فرزندخواندگی درباره صلاحیت زوجین تاثیر می‌گذارد، گزارش روان‌شناس است که به صورت محرمانه برای آن ها ارسال می‌شود.

در مجموع فرآیند اداری خوب پیش رفت؟در فرآیند فرزندپذیری با بهزیستی، دادگاه، پلیس+۱۰ برای گواهی عدم سوپیشینه و پزشکی قانونی برای استعلام‌های سلامت جسم و روان، عدم اعتیاد به مواد مخدر و الکل سر و کار داریم. در مورد پلیس+۱۰ و پزشکی قانونی کار تقریبا سریع انجام می‌شود و ارتباط خیلی محدود است. در خصوص دادگاه نیز روال معمول خود را دارد و تا این جای کار خوب بوده است. ارتباط با بهزیستی هم بیش تر صرف این می‌شود که بالاخره کِی نوبت ما می‌شود. مشکل بهزیستی این است که از نظر فیزیکی جای مناسبی ندارد. فضای آن محدود است و اصول اولیه مشاوره و حریم خصوصی متقاضی‌ها به دلیل کمبود فضای فیزیکی رعایت نمی‌شود. مسوولان فرزندخواندگی بهزیستی نیز به دلیل همین مشکلات، بی‌حوصله هستند و فضای پرتنشی در آن جا حاکم است. ما به همین دلیل مراجعه چندانی به بهزیستی نداشتیم و گاهی اوقات تلفنی کارمان را پی گیری می‌کردیم. واقعیت این است که پی گیری حضوری تاثیر چندانی در کاهش دوره انتظار ندارد اما خیلی‌ها این طور فکر نمی‌کنند و مکرر مراجعه می‌کنند.

درباره فرزند فروشی چیزی شنیده اید؟بله بسیار شنیده‌ام. چندین نفر را هم می‌شناسم که از این مسیر، کودکی را به فرزندی گرفته‌اند.

آیا در طول گذراندن روال انتخاب و پذیرش فرزند، این پیشنهاد را به شما هم دادند؟در دوره انتظار، دو بار چنین پیشنهادی به ما شد. یک بار هم تا حدی پی گیر آن شدیم اما بعد از مدت کوتاهی گفتیم نمی‌خواهیم از این طریق کودکی را به فرزندی بگیریم. از نظر من، هر گونه فرزندپذیری خارج از چارچوب قانونی، فرزندفروشی است. در موردی که به ما پیشنهاد شده بود، تنها هزینه زایمان و هزینه زندگی مادر در چند ماه آخر حاملگی پرداخت می‌شد. با این حال، من از نظر اخلاقی نتوانستم با آن کنار بیایم.

روال ثبت شناسنامه برای کودک چه گونه است؟ در شناسنامه توضیحاتی قید نمی شود؟ بعد از حکم سرپرستی دایم، قاضی با ارسال رونوشت حکم به ثبت احوال، اجازه صدور شناسنامه برای کودک به نام ما را صادر می‌کند. طبق قانون جدید، علاوه بر اسناد سجلی، رد حکم فرزندخواندگی در توضیحات شناسنامه می‌آید. در توضیحات، با پی گیری پدرها و مادرهای این کودکان نوشته می‌شود این شناسنامه طبق دادنامه شماره ... صادر شده است.

کودک شما چند سال سن دارد؟هنوز دخترمان پیش ما نیامده اما وقتی پیش ما می‌آید، به احتمال زیاد زیر یک سال است.

اگر بعد از پذیرفتن کودک، خودتان بچه دار شوید، تکلیف او چیست؟ قانون در این باره ممنوعیتی قایل نشده است؟اول این که ما با آمدن کودک، بچه‌دار می‌شویم. اگر بعد از این که دخترمان به خانه‌مان آمد، آزاده حامله شود، از نظر قانون هیچ تاثیری بر وضعیت سرپرستی ندارد؛ حتی اگر حاملگی در دوره سرپرستی موقت اتفاق بیفتد.

کودک پذیرفته شده از نظر وراثت و حضانت با فرزند زیستی تفاوتی دارد یا خیر؟متاسفانه فرزندخوانده ارث نمی‌برد. حضانت به معنای نگه‎داری کودک است و با پذیرش سرپرستی کودک، پدر و مادر وظیفه نگه‎داری او را دارند.

از نظر محرمیت با پدر و مادر چه اقدامی انجام می شود؟ما هیچ اقدامی نمی‌کنیم. اول این که به چیزی به نام محرمیت اعتقاد ندارم. البته این امر را با توجه به روال قانونی نمی‌توانیم به صراحت عنوان کنیم. خوش بختانه یکی دو فقیه به محرمیت فرزندخوانده حکم داده‌اند و به سبب علقه میان فرزندخوانده و پدر و مادرش و این که رابطه والد و فرزند بین آن ها حاکم است، به محرمیت فتوا داده‌اند. آقایان «صادقی تهرانی» که در سال ۱۳۹۰ فوت کرده و «یوسف صانعی» از جمله این فقیهان هستند. ما برای ارایه در شورای فرزندخواندگی که درباره همین موضوع پرسش می‌کنند، فتوای صانعی را از دفترش گرفتیم تا بگوییم از نظر ما، دخترمان به پدرش و بستگان پدر و مادرش مثل فرزندان زیستی دیگر، محرم است.