'ما انقلاب نکردیم که به عقب برگردیم'؛ عکس‎های هنگامه گلستان در لندن

برگ هایی از تاریخ ایران گم شده اند و کمتر کسی درباره آنها حرف می زند؛ از جمله روز پنج شنبه هفدهم اسفند سال ۱۳۵۷ (هشتم مارس- روز زن)، که هزاران زن علیه حجاب اجباری به خیابان ها ریختند و فریاد زدند:"ما انقلاب نکردیم که به عقب برگردیم".
 
این تظاهرات که چند روز ادامه داشت، اتفاق مهمی است که شاید حکومت ایران در راستای منافعش آن را از تاریخ رسمی ایران حذف کرده است، اما عکس های هنگامه گلستان از این واقعه که به تازگی در گالری "شو روم" در لندن به نمایش درآمده، یاد این اتفاق تاریخی را برای مخاطب ایرانی زنده می کند و رودرروی مخاطب خارجی هم چهره دیگری از زن ایرانی قرار می دهد که با غالب عکس های عکاسان ایرانی- که بسیاری شان آنها را با چادر، دست در دست بچه یا در تظاهرات حکومتی و نماز جمعه- نشان می دهد، تفاوت اساسی دارد.
نمایشگاه هنگامه گلستان که با عنوان "هنگامه گلستان: شاهد ۱۹۷۹" عرضه شده، همان طور که از عنوانش برمی آید در واقع عکاس را به عنوان شاهدی در نظر می گیرد که نظاره گر واقعه ای تاریخی است و عجیب این که خود گلستان هم این عکس هایش را از خاطر برده بود و طی این همه سال این عکس ها تنها در گنجه باقی مانده بودند.
هنگامه گلستان در مورد آن روزها و این تظاهرات به بی بی سی فارسی می گوید: "از انقلاب یاد گرفته بودیم که هر درخواستی که داشتیم جمع می شدیم در خیابان و شعار می دادیم. وقتی هم که مساله زنان پیش آمد، عین همین اتفاق افتاد: همه ریختند به خیابان و خواسته شان را برای حق زنان فریاد زدند. آن روزها تب انقلاب همه را گرفته بود و همه می ریختند در خیابان. این هم یکی از آنهاست."
گلستان می گوید نمی داند چطور این واقعه فراموش شده است: "وقتی تازگی ها این عکس ها را دوباره دیدم، به نظرم آمد تاریخی شده اند. خیلی از جوان ها اصلا نمی دانند چنین اتفاقی افتاده. این نسل خیلی از دیگر داستان های انقلاب را هم نمی داند. خود لباس زنان و فضا در این عکس ها جالب است و بخشی از تاریخ را نشان می دهد. فکر کردم نشان دادن آنها، حالا، سی و شش سال بعد جالب خواهد بود."
نمایشگاه گلستان مورد توجه قرار گرفته و بازتاب خوبی در نشریات بریتانیایی داشته است. برخی از آنها از وقوع چنین اتفاقی در ایران پس از انقلاب اظهار تعجب و بی اطلاعی کرده اند.
نمایشگاه گلستان، نمایشگاه کوچکی است و به دلیل کمبود جا شامل چند عکس محدود است (برخی عکس های دیگر به صورت اسلاید به نمایش در می آیند)، اما اهمیت آنها در ثبت - و حالا یادآوری- واقعه ای است که خلاف جریان رایج رسمی در تاریخ نگاری امروز ایران است.
در عکس های گلستان زنان مختلفی را می بینیم که اتفاقا از ظاهر آنها پیداست که از قشرهای مختلفی هستند و تنها قشر مرفه یا تحصیل کرده ایرانی را در برنمی گیرد.
در یکی از این عکس ها زنی بی حجاب با مشتی گره کرده بر روی یک مینی بوس ایستاده است و در کنار او یک روحانی دیده می شود. اینکه این روحانی هم در جهت حق و حقوق زنان حرکت می کند یا علیه آنها، سوالی است که عکس مطرح می کند و البته طبیعتاً بی جواب می گذارد، اما زاویه دید عکاس، که بخش بزرگی از عکس را به فضای آسمان- نماد آزادی- اختصاص داده و فضای پائین آن را به مشت های گره کرده، حالتی روحانی و آسمانی به آن می دهد، در حالی که مردی پشت به دوربین که بالاتر از دیگران ایستاده می تواند نمادی از تهدید هم باشد.
گلستان که ازسال ۱۳۵۳ تا ۱۳۶۳ به ثبت زندگی مردم ایران و به ویژه زنان و کودکان از دریچه دوربین مشغول بوده، می گوید این عکس ها در یک روز گرفته نشده اند و چند روز تظاهرات مختلف را نشان می دهند. تمام عکس های چاپ شده سیاه و سقید هستند، اما چند عکس رنگی هم در اسلایدها دیده می شود.
عکس ها در اندازه های نسبتاً بزرگی چاپ شده اند و این فرصت را به مخاطب می دهند تا در جزئیات عکس دقیق شود. برای مثال در عکسی که حجم انبوهی از تظاهرکنندگان را نشان می دهد، می توان در صورت این زنان و دختران دقت کرد؛ زنانی و دخترانی که به امید "آزادی" انقلاب کردند و حالا رفته رفته رگه های نومیدی را در چهره های آنها می توان تشخیص داد.
این نمایشگاه با کوریتوری آزاده فاتح راد (که درباره فمینیسم در ایران از سال ۱۹۰۹ تا به امروز تحقیق می کند) با همکاری رویال آکادمی هنر در لندن برپا شده، و در کنار آن یک سمینار هم با نام "چه وقت یک انقلاب آغاز می شود؟" برپا شده که بخش اول آن با حضور هنگامه گلستان، پروفسور رینا لوئیس (استاد مطالعات فرهنگی در کالج مد لندن) و سندرا شافر(هنرمند) برگزار شد و بخش دوم با حضور زیبا میرحسینی (دانشگاه مطالعات شرقی و آفریقایی لندن)،شهین نوایی (از بنیانگذاران سازمانی برای زنان) و نوشین فرهاد(هنرمند) روز نوزدهم سپتامبر برگزار می شود.
در کنار این نمایشگاه یک فیلم مستند هم درباره این واقعه به نمایش گذاشته شده که در آن شرکت کنندگان در تظاهرات نظرات خود را درباره حجاب اجباری و حق و حقوق زنان با تماشاگر در میان می گذارند.
رأی دهید
دیدگاه خوانندگان
۴۷
دایره مینا - ورشو، لهستان

"هیچ انقلابی به کمک ستمدیدگان نمی آید بلکه فقط حکومتگران را عوض می کند"-فرانسوا ماری ولتر - !
دوشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۴ - ۰۹:۵۲
۴۸
SydneyWater - سیدنی، استرالیا

همیشه فکر میکنم اسلام باعث و بانی‌ جهل ما ایرانی‌ هست ولی‌ وقتی‌ اظهار نظرها، تفکرات و جبهه گیری هایی بعضی‌ ایرانی‌ هایی که کوچکترین اعتقادی به دین ندارند رو میبینم ایمان می‌آورم که مشکل از خود ما، حماقت و بیشعوری ماست، یک جهان سومی‌ یک جهان سومی‌ است چه ایرانی‌، چه افغان چه کامبوجی یا برزیلی و چه. ..همه در حماقت مشترکیم. واقعا ما مردم جهان سوم چه خدمتی به بشریت، علم و کره زمین کرده ایم؟
دوشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۴ - ۰۹:۵۶
۴۰
نسترن19 - وین، اتریش

[::SydneyWater - سیدنی، استرالیا::]. ممنون هموطن مشگل خودماهستیم که بایک خبر بدون تحقیق هیجانی می شویم و بعد درست عکس آن.مسله بی فرهنگی ما ریشه دردنبال نکردن حقایق است.ما نه کتاب می خوانیم ونه اهل تفکر وتحقیق هستیم.بسیاربه جا گفتید.
دوشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۴ - ۱۱:۲۲
۴۳
pink panther - ابیجان، ساحل عاج

عقب افتاده‌ها .. زدن به مملکت بعد میگن ما اینو نمیخواستیم و این حرفا. ..بابا بیا جواب منو بده جواب دخترامون که کاسب شدن رو بده. .خودت گند زادی به ایران و فرار کردی. .لااقل و میستادی گندی که زدید رو می‌دیدید
دوشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۴ - ۱۱:۲۹
۵۷
parvin55 - مادرید، اسپانیا
چند بار نوشته‌ام -با اینکه موج ترور این دین ننگین آغاز نگشته بود و با پیروزی سوسمار‌های اسلامی ایران شروع شد-من در هیچ گروه سیاسی یک میلیونیم صداقت ندیدم!!!!!.مساله ی آنها نقائص زمان شاه نبود بلکه همه پرچم خونین اسلام را بالا برده و حتی آنقدر کثیف که تعدادی از آنها اولین و آخرین تظاهرات راستی‌‌ها بر ضد حجاب را به روسپیگری‌تعبیر کردند.تظاهرات امجدیه!!
دوشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۴ - ۱۱:۵۸
۴۴
sasan87 - سیاتل، ایالات متحده امریکا

متاسفانه باید عرض کنم تصویر مربوط به اعتراضات قبل از انقلاب نظبت به حکومت پهلوی هست ولی خوب حالا اینا برای پول پله خراب کردن ایران در دنیا برای منافع خودشون این تصاویر رو این طوری تفسیر می کنند. یکی نیست بگه اخه بد بخت برو ایران ببین کسی اصلا حجاب داره ؟! هر کس داره خودش خواسته اونم که نداره نخواسته ، حالا گاهی شماها چهارتا خبر از گشت ارشاد می شنوی فکر کردی ایران دارن همه رو دار می زنن ، برا نمونه پیچ بچه پولدارا که همین سایت بارها تبلیغ عکس ها شو کرده ، فکر کردین اگر بخوان اونا رو بگیرن کاری براشون داره ؟؟ چرا اینکار نمی کنن چون الان 37 سال از انقلاب گذشته سال 57_58 نیست که طرف اگر شاهنامه هم داشت چون اسم کتاب شاه داره باید جواب می داد ، اون دوره گذشته .من خودم سالی چند بار ایران می رم می یام توی ایران ویسکی راحتر از اینجا گیر می یاد.. حالا تو بده فحش ولیییییی حقیقت چیزی که گفتم
دوشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۴ - ۱۲:۰۵
۳۶
ensanam arezoost - خارگ، ایران

به همان اندازه که کشف حجاب رضاشاه فقید در رشد و توسعه زنان و جامعه تاثیر داشت،متاسفانه حجاب اجباری خمینی در عقب ماندگی و پسرفت آنان تاثیرگذار بود.
دوشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۴ - ۱۲:۱۸
۵۷
parvin55 - مادرید، اسپانیا

[::sasan87 - سیاتل، ایالات متحده امریکا::]. بی‌ هیچ تردیدی جز رژیمی‌های ننگین هستی‌ با این کامنت تهوع آورت!!!!!یکی نیست بگه اخه بد بخت برو ایران ببین کسی اصلا حجاب داره ؟! هر کس داره خودش خواسته-----------من خودم سالی چند بار ایران می رم می یام توی ایران ویسکی راحتر از اینجا گیر می یاد. !!
دوشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۴ - ۱۳:۴۱
۴۸
آلونا ازنامنسکایا - اورلاندو، ایالات متحده امریکا
ای خاک بر سر این حزب توده و تاریک فکرهای تحصیلکرده که با این تظاهرات به بهانه طرفداری از سلطنت مخالفت کردند
دوشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۴ - ۱۵:۰۷
۵۷
parvin55 - مادرید، اسپانیا
[::آلونا ازنامنسکایا - مسکو، روسیه::]. اولین آفرین من به تو.
دوشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۴ - ۱۶:۵۰
۵۳
uk.ali - لیورپول، انگلستان
اتفاقا خیلی جور رفتید ولی با این تفاوت که در دنیای رویا و خیال نه حقیقت و عمل .
دوشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۴ - ۱۹:۳۳
۴۰
raha1984 - هامبورگ، آلمان
لعنت و نفرین ابدی به تمامی کسانی که انقلاب کردنند و گند وکثافتی به مملکت زدنند که تا ابد پاک شدنی نیست
‌سه شنبه ۳۱ شهریور ۱۳۹۴ - ۰۵:۵۳
نظر شما چیست؟
جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.