۱۲۰ سال از کشف اشعه ایکس گذشت

 ویلهلم کنراد رونتگن آلمانی ۱۲۰ سال پیش اشعه ایکس را کشف کرد. گرچه تابش این اشعه بر بدن انسان با خطراتی همراه است، اما با این کشف انقلابی بزرگ در علم پزشکی و صنعت در سراسر جهان بوجود آمد.

کنراد رونتگن، پرفسور چهل ساله آلمانی در رشته فیزیک در هشتم نوامبر سال ۱۸۹۵ در آزمایشگاه خود در انستیتوی فیزیک دانشگاه یولیوس ماکزیمیلیان به آزمایش روی پرتوهای مختلف مشغول بود. او می‌خواست درخشش زیبای پرتوهای مختلفی را ببیند که فیزیکدانان مختلف در آزمایش‌های خود به آن رسیده بودند.

رونتگن در جریان آزمایش‌های مختلف متوجه شد که بلورهای نزدیک لوله آزمایشی‌اش می‌درخشند. او می‌دانست اشعه کاتدی که قبلا کشف شده بود، از شیشه عبور نمی کند تا بتواند چنین اثری داشته باشد. پس به این نتیجه رسید که باید نوع دیگری از اشعه فعال شده باشد.

رونتگن چون این اشعه نامرئی که از نور و اشعه کاتدی بسیار متفاوت بود را نمی‌توانست شرح دهد، آن را اشعه ایکس یا اشعه مجهول نامید.

رولاند وایگاند، عضو هیئت امنای موسسه رونتگن در شهر وورتزبورگ آلمان در باره کشف رونتگن می‌گوید: «دستاورد علمی رونتگن در آن است که موضوع ناشناخته‌ای را تشخیص داد و به تحقیق بیشتر در باره آن پرداخت.»

رولاند وایگاند اکنون آزمایشگاه رونتگن و ابزارهای آزمایشگاهی‌ای که در آن زمان استفاده می شدند را به همان صورت گذشته به صورت موزه‌ای نگهداری می‌کند.
ویلهلم کنراد رونتگن جایزه نوبل در رشته فیزیک را در سال ۱۹۰۱ دریافت کرد

کنراد رونتگن پس از کشف این اشعه جدید شش هفته از آزمایشگاه بیرون نیامد و تحقیق‌اش را در این باره ادامه داد. این در حالی بود که خانه رونتگن در طبقه بالای آزمایشگاه قرار داشت. رونتگن در ۲۲ دسامبر سال ۱۸۹۵ با کمک اشعه ایکس عکسی از دست همسرش برداشت و شش روز بعد تحقیق خود را به همراه این عکس با عنوان "در باره نوع جدیدی از اشعه" به مراکز علمی ارائه کرد.

اشعه ایکس رونتگن به همین نام در زبان انگلیسی و بسیاری زبان‌های دیگر دنیا مورد قبول واقع شد. بعدها در آلمان نام این اشعه به خاطر خدمات رونتگن، اشعه رونتگن نام گرفت و اکنون نیز این نام را بسیاری از دانشمندان به کار می‌برند. او به خاطر این کشف در سال ۱۹۰۱ اولین جایزه نوبل فیزیک را به دست آورد.

کشف اشعه ایکس انقلابی در علم پزشکی بوجود آورد. در جنگ جهانی اول پزشکان استفاده از اشعه ایکس را کاملا می‌شناختند. این اشعه نه تنها در ارتباط با استخوان‌ها مورد استفاده دارد، بلکه به طور نمونه برای تشخیص بیماری‌هایی چون سل با منشأ عفونت باکتریایی نیز به کار می‌رود.

امروزه از پرتوشناسی در جریان عمل‌های جراحی نیز استفاده می‌شود. در این شرایط وضعیت بدن بیمار مثلا به هنگام خارج کردن تومورها نیز زیر نظارت پزشکان قرار می‌گیرد.

اشعه ایکس اما تنها در علم پزشکی کاربرد ندارد. این اشعه در صنعت نیز بسیار پراهمیت است. با کمک اشعه ایکس می‌توان از محتوای چمدان‌ها به هنگام سفر آگاه شد. آثار هنری، آثار باستانی و همچنین ناهماهنگی‌های موجود در طرح‌های ساختمانی را نیز می‌توان با کمک اشعه ایکس بررسی و تشخیص داد.

خطرات اشعه ایکستا دهه ۱۹۵۰ میلادی هنوز پزشکان و فیزیکدان‌ها با خطر اشعه ایکس آشنا نبودند. با پایان جنگ جهانی دوم به تدریج مشخص شد که اشعه ایکس می‌تواند امکان ابتلا به بیماری سرطان را در انسان افزایش دهد.

از آن پس تا به امروز پزشکان تنها در موردهای ضروری از این اشعه استفاده می‌کنند. این در حالی است که روش‌های جدیدی نیز در این زمینه به عرصه تحقیقات پزشکی وارد شده‌اند، روش‌هایی چون سی تی اسکن، ام آر آی و آزمایش پزشکی هسته‌ای.

 

کنراد رونتگن در سال ۱۹۲۳ در سن ۷۷ سالگی در پی سرطان روده بزرگ درگذشت. احتمالا این بیماری ربطی به تحقیقات‌اش در رابطه با اشعه ایکس نداشته است، زیرا شدت پرتوهایی که او در آزمایشگاه استفاده می‌کرد بسیار نازل بود.