آشنایی با غذاهای شب عید نوروز
رأی دهید
شب عید سفره تمام خانواده‌های ایرانی پر و پیمان و مملو از غذاهای متنوع و مختلف است. در حقیقت هر روستا، شهر یا شهرستانی براساس سنت و باورهایشان غذاهای رسمی و محلی مربوط به خود را در این شب طبخ می‌کنند.
البته غذای اصلی اغلب خانواده‌های ایرانی سبزی پلو ماهی است که برخی همراه آن، کوکو سبزی هم می‌خورند. بعضی‌ها وقتی ماهی سفید می‌خرند تخم‌های درون شکم این ماهی باردار را می‌گیرند و با آن کوکوی اشپل درست می‌کنند. برخی به جای سبزی پلو، رشته پلو می‌پزند و بر این باورند که با خوردن این غذا، از ابتدای سال سر رشته کارها دستشان می‌آید. تعدادی هم در کنار این غذاها انواعی از آش‌ها را درست می‌کنند. حال اگر می‌خواهید بیشترین نفع را از غذاهای شب عید ببرید حتما این مطلب را بخوانید.
بسیاری از افراد عادت دارند سبزی پلو ماهی را با ماست بخورند یا به توصیه کارشناسان تغذیه برای جذب بهتر آهن ماهی، آن را با چاشنی آبلیمو یا آب نارنج طعم دار کنند، اما باید بدانید از نظر طب سنتی ماهی طبع سردی دارد. البته به گفته حکما ماهی‌های اقیانوسیه و جنوب به دلیل پرورش در آب‌های شور، سردی کمتر و ماهی‌های آب‌های شیرین معتدل‌تر هستند، اما در هر حال ماهی نوعی آبزی است که با مزاج‌های سرد و تر سر ناسازگاری داشته و شمالی و جنوبی آن هم می‌تواند دردسرساز باشد. یعنی ممکن است موجب ناراحتی‌های گوارشی، رخوت، خواب آلودگی، تهوع و استفراغ شود و هضم ثقیلی داشته باشد. حال اگر شما این آبزی سرد مزاج را با آبلیمو، ترشی لیته، سیر ترشی، ماست، دوغ یا تخم‌مرغ بخورید، حتی اگر پرفشاری خون هم داشته باشید عواقب سردی آن دوچندان خواهد شد.
در نتیجه توصیه شده است بویژه افرادی که نوع مزاج خود را نمی‌شناسند یا سرد مزاج هستند سبزی پلو، ماهی، میگو و کوکو سبزی را با سبزی‌ها یا ادویه‌جات گرم همچون نعنا، گشنیز، ترخون، گلپر، زیره، دارچین، زنجبیل یا فلفل سیاه میل کنند تا سردی آن را به اعتدال رسانند. البته حکما گفته‌اند آب نارنج تنها چاشنی ترشی است که طبع گرم دارد و بهترین طعم‌دهنده آبزیان محسوب می‌شود.
جالب است بدانید از آنجا که جنوبی‌ها، ماهی‌خورهای قهاری هستند برای دوری از علائم سرد مزاجی این غذا، همیشه پس از صرف ماهی چند عدد خرما می‌خورند تا طبع گرم این میوه بر سردی ماهی فائق آید و به هضم بهتر غذا نیز کمک کند.
اگر می‌خواهید شب، خواب آرامی داشته باشید بهتر است سبزی پلو ماهی و کوکوی اشپل را در روز عید و هنگام ناهار میل کنید و همراه آن آب ننوشید. زیرا آب سبب رقیق شدن شیره معدی و دیر هضمی و سنگینی بیشتر ماهی و تخم‌هایش می‌شود. سبزی‌های پلویی که حاوی شوید، تره و جعفری بیشتری باشد می‌تواند تا حدود زیادی طبع سرد ماهی و برنج را تعدیل دهد.
این را هم بدانید سیر طبع بسیار گرمی دارد و اگر چند عدد آن را همراه ساقه سبزش روی دمی سبزی پلو بگذارید یا در روغن یا در حین بخار پز کردن ماهی استفاده کنید نه تنها از عطر و طعم اشتهابرانگیز آن سود می‌برید بلکه خوشمزگی آن را دوچندان می‌کنید.
اما این سوال مطرح است اگر از سبزی‌های منجمد و خشک برای تهیه کوکو و سبزی پلو استفاده کنیم تا چه میزان از خواص مغذی این غذاها کاسته می‌شود و چه ترکیباتی سبب خوش‌طعم‌تر شدن کوکو سبزی می‌شود؟
سبزی بر اثر خرد شدن و مجاورت با هوا بلافاصله اکسید و از ارزش آن کاسته می‌شود. حال اگر این سبزی همچون برخی مراکز تره‌بار خرد و کیسه شود و مدتی طول بکشد تا به فروش رسد بدون شک بخش زیادی از ویتامین‌هایش را از دست می‌دهد، اما اگر سبزی پس از خرد شدن بلافاصله منجمد شود در مقایسه با روش قبلی، تخریب مواد مغذی سبزی به کمترین میزان می‌رسد. البته لازم است بدانید اگر سبزی را به صورت تازه بخرید و بلافاصله پس از خرد کردن طبخ کنید باارزش‌ترین سبزی محسوب می‌شود.
درباره سبزی خشک نیز باید بگوییم این سبزی چون برای خشک شدن در مجاورت حرارت یا نور خورشید قرار می‌گیرد و ماندگاری بالای آن سبب می‌شود با تاخیر مورد استفاده قرار گیرد کمترین ارزش غذایی را دارد. بخصوص انواعی که به صورت فله‌ای و غیربهداشتی عرضه می‌شود و تاریخ مصرف آن معلوم نیست.
این را هم بدانید کوکوسبزی یکی از کوکوهایی است که معمولا میزان زیادی روغن به خود جذب می‌کند بنابراین بهتر است سبزی آن را قبلا نیم‌پز کنید تا جذب روغن به حداقل برسد. برای ایجاد طعم خوشایند و افزایش ارزش تغذیه‌ای کوکو سبزی بویژه برای کودک و نوجوان می‌توانید از مغز گردو و زرشک استفاده کنید. مصرف سبزی پلو و کوکو در ایام عید که مصرف تنقلات یبوست‌آور زیاد است از خشکی مزاج جلوگیری می‌کند.
رشته‌پلو یکی از غذاهایی است که شب عید خورده می‌شود و معمولا باب میل نسل قدیم است. رشته، فرآورده‌ای خمیری است که از آرد گندم، آب و نمک تهیه می‌شود و ارزش و کالری آن همانند نان و غلات است. در نتیجه مثل پلو چاق می‌کند و برای مبتلایان به دیابت و سیلیاک باید با نظر پزشک مصرف شود. برخلاف تصور عامه، رشته پلویی با رشته آشی ترکیبات یکسانی دارد با این تفاوت که آرد به کار رفته در رشته پلویی سبوس بیشتری دارد و آن را کمی تفت می‌دهند تا قهوه‌ای روشن شود، اما رشته آشی خام و سفید رنگ است. رشته آشی به دلیل آن که از آرد ستاره بدون سبوس تهیه می‌شود نسبت به رشته پلویی ویتامین‌های گروه B کمتری دارد و برخی املاح معدنی را ندارد.
شاید تا به حال نام اشپل را نشنیده باشید. اشپل به تخم ماهی‌های ماده‌ای چون ماهی سفید، کولی، کولمه و کپور می‌گویند که مرغوب‌ترین و خوشمزه‌ترین آن مربوط به تخم ماهی سفید است. همان ماهی‌های سفیدی که شب عید از ماهی‌فروشان تهیه می‌کنید و آنها هم از ناآگاهی شما سوءاستفاده کرده و اشپلش را به شما نمی‌دهند و آن را همچون سایر مواد زاید داخل شکم ماهی سریع از نظرتان دور می‌کنند و پس از رفتن شما آن را می‌فروشند.
اشپل بسیار نیروبخش است و شمالی‌ها با آن کوکوی لذیذی تهیه می‌کنند و معمولا برای معطر شدن، در آن اندکی سیر و سبزی پلویی می‌ریزند و همراه نان یا سبزی پلو و با مخلفاتی چون زیتون پرورده و گردو می‌خورند. به گفته متخصصان تغذیه، یک قاشق غذاخوری اشپل معادل یک سهم روغن و دو قاشق آن معادل یک سهم گوشت و بسیار پرکالری است. اشپل به دلیل داشتن ویتامین‌های A، E، D، B و املاح معدنی ید، فسفر و همچنین پروتئین و اسیدهای چرب مفید امگا ـ 3 یک وعده غذایی اصلی محسوب می‌شود و مقوی سیستم ایمنی بدن است و با تقویت اعصاب از بروز علائم افسردگی جلوگیری می‌کند.
اشپل همچون برخی کنسروهای تن می‌تواند آلوده به میکروب خطرناک بوتولیسم باشد. در نتیجه هنگام طبخ حتما از مغز پخت شدن کوکوی آن مطمئن شوید و بدانید بارزترین ملاک تازگی اشپل وجود بادکنک متصل به آن است که باید پر باد و سفت باشد.
از آنجا که در ایام عید مصرف آجیل و تنقلات با طبع گرم زیاد است برخی گرم و سرد چشیدگان روزگار بر این باورند که مصرف انواع آش با طبع سرد همچون آش آلو، آش گوجه، آش انار، آش تمر هندی، آش قره قروت، آش جو، آش ماش و آش دوغ می‌تواند علاوه بر ارزش غذایی بالا با لینت مزاج و رفع یبوست، دستگاه گوارش را جلا دهد و با دفع سموم و زواید، کبد را پاک و از تنبلی نجات دهد. در نتیجه بهتر است از همین روزهای پایانی سال که آجیل‌خوری شروع و تا سیزده بدر ادامه پیدا می‌کند یک وعده در روز آش بخورید.
