محمود دولت آبادی: برای آخرین بار به وزارت ارشاد می روم

محمود دولت‌آبادی، نویسنده ایرانی، که چند سال است رمان‌ "زوال کلنل" را برای دریافت مجوز چاپ به وزارت ارشاد فرستاده است،‌ گفته است که برای آخرین بار به این وزارتخانه خواهد رفت.

آقای دولت آبادی در گفت و گو با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) درباره آخرین وضعیت انتشار رمان "زوال کلنل" گفته است: "هنور هیچ خبر قطعی به من نداده‌اند؛ نه درباره این کتاب و نه درباره رمان "طریق بسمل شدن" که آن هم تقریبا هم‌زمان با "کلنل" به ارشاد رفته است."

"زوال کلنل" داستان زندگی یک افسر ارتش شاهنشاهی است که زنش را به دلیل روابط نامشروع می‌کشد و به زندان می‌افتد و در زندان با پسرش که یک دانشجوی چپ‌گراست هم سلول می‌شود.

در آشوب‌های انقلاب او و پسرش از زندان زندان آزاد می‌شوند. چهار فرزند از پنج فرزند کلنل کشته می‌شوند، سه نفر در فعالیت‌های سیاسی کشته می‌شوند و یک نفر در جنگ ایران و عراق.

محمود دولت‌آبادی این کتاب را در سال‌های ۶۲ تا ۶۴ نوشت و نشر چشمه در سال ۱۳۸۷ آن را برای صدور مجوز انتشار به وزارت ارشاد فرستاد.

اما کتاب مجوز نگرفت تا اینکه ترجمه های آلمانی در آلمان، ترجمه انگلیسی در آمریکا و ترجمه عبری آن در اسرائیل منتشر شد. این کتاب تاکنون به زبان های فرانسوی و ایتالیایی هم ترجمه شده است.

وزارت ارشاد طی چند سال اخیر این کتاب را چندین بار به نویسنده بازگردانده و چنان که از مصاحبه‌های آقای دولت‌آبادی بر می‌آید، وی تاکنون حاضر شده دست کم چهار بار به اعمال اصلاحاتی در این کتاب تن دهد تا کتاب در ایران منتشر شود اما هنوز مجوز این کتاب صادر نشده است.

کلنل تقلبی

مرداد امسال نسخه ای از ترجمه فارسی کتاب که محمود دولت آبادی آن را "جعلی" می خواند روانه بازار کتاب در ایران شد.

نویسنده "زوال کلنل" این کتاب را "قربانی یک بازی کثیف" خواند و کتاب چاپ شده را "ترجمه جعلی و تحریف‌شده" اثر خود خواند و از مخاطبان آثار خود خواست آن را نخوانند.

آقای دولت آبادی در آن زمان به بی بی سی فارسی گفته بود که همچنان از طریق ناشر پیگیر ماجراست و مسئولان نشر چشمه موفق شده‌اند ناشر جعلی را بیابند اما از دادن توضیحات بیشتر در این باب خودداری کرد.

قابل چاپ هست یا نیست؟

بهمن دری، معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد دولت دوم محمود احمدی نژاد، در دی ماه سال ۹۰ به خبرگزاری ایلنا گفته بود که رمان دولت آبادی را خوانده است و فکر می کند که "قابل چاپ نیست"، نه به دلیل کلمات یا جملات موجود در آن، بلکه به خاطر"ساختار محتوایی " کل رمان: "معتقدم قرائت تازه ای که ایشان از برخی رویدادها و اتفاق ها داشته اند، می‌تواند تاثیرگذاری نامطلوب و منفی برمخاطب داشته باشد".

پس از وعده های امید بخشی که مسئولان فرهنگی دولت حسن روحانی در باب سامان دادن به وضعیت نشر مطرح کرده بودند، عباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد از کسب مجوز قریب‌الوقوع این کتاب پس از اعمال اصلاحات سخن گفت اما اندکی بعد این موضوع تکذیب شد.

همزمان با مذاکرات و اخبار ضد و نقیض در مورد چاپ این کتاب، حمیدرضا مقدم‌فر، معاون فرهنگی ـ اجتماعی سپاه پاسداران نیز درباره انتشار این اثر هشدار داد و آن را "ضدانقلابی‌ترین" رمان پس از انقلاب سال ۵۷ توصیف کرد که به چاپ رسیدن آن "انحرافی بزرگ" خواهد بود.

آقای دولت آبادی گفته است: "با توجه به شایعاتی که درباره انتشار "کلنل" در این‌جا و آن‌جا به گوش می رسد، قصد دارم برای آخرین‌بار وقتی بگیرم و به ارشاد بروم و با وزیر یا معاون وزیر صحبت کنم و بپرسم چرا این آسیب‌ها به من وارد می‌شود؟"

این کتاب در آبان‌ماه سال ۹۲ برنده جایزه‌ یان میخالسکی ۲۰۱۳ سوییس شد. دولت‌آبادی همچنین با نسخه ترجمه‌ این رمان نامزد جایزه‌ ادبی آمریکا برای بهترین کتاب ترجمه به زبان انگلیسی بود و نامش در فهرست نامزدهای اولیه‌ جایزه‌ بوکر آسیا نیز قرار گرفت.

رمان "طریق بسمل شدن"، دیگر کتاب آقای دولت آبادی که هنوز مجوز انتشار نگرفته، درباره جنگ هشت‌ساله ایران و عراق است.

نگاه نزدیکتر

امیر حکاک، بی بی سی

در هفته های اخیر انتقاد شماری از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس ایران به عملکرد وزارت ارشاد در حوزه های مختلف بالا گرفته است و همزمان رسانه های منتقد دولت حسن روحانی با انتشار گزارش هایی علیه محصولات فرهنگی هنری در فضای ایران - اعم از فیلم و موسیقی و کتاب- تلویحا یا تصریحا به احتمال استیضاح علی جنتی اشاره کرده اند.

علی جنتی به تازگی گفته که اطلاعی از استیضاح خود ندارد و مقام های وزارت ارشاد تاکنون چندین بار تاکید کرده اند که در حوزه کتاب و دیگر حوزه ها تسلیم فشار نخواهند شد و صرفا به قانون عمل خواهند کرد. با این حال برخی ناظران بر این باورند که وزارت ارشاد اکنون محتاطانه تر و محافظه کارتر از گذشته عمل می کند.

جز حوزه سینما که وزارت ارشاد هنوز مجوز اکران تعدادی از فیلم های حاشیه برانگیز مثل "عصبانی نیستم" را صادر نکرده، در حوزه کتاب هم شماری از ناشران ایرانی از سخت تر شدن دوباره روند سانسور کتاب ها سخن می گویند. در این میان به نظر می رسد چاپ شدن یا چاپ نشدن کتاب "زوال کلنل" هم صدای اعتراض اصولگرایان تندرو را بالاتر ببرد.