باورهای نادرست درباره سرماخوردگی و آنفلوآنزا

استراحت، مایعات گرم و داروهایی که شدت علائم را کم می کنند اساس درمان سرماخوردگی هستند

فصل سرما برای ما یادآور خاطرات بسیاری است؛ روزهای خوش مدرسه، نشستن دور کرسی، بوی لبوی داغ و تازه، حافظ خوانی در شب های طولانی زمستان، آش رشته خوش طعم مادر بزرگ و البته سرماخوردگی و آنفلوآنزا.

سرما خوردگی و آنفلوآنزا در فصول سرد بیشتر اتفاق می افتد و هرساله مطالب بسیاری در مورد شیوه های پیشگیری از آن ها می شنویم و می خوانیم. اما آیا به تفاوت های این دو بیماری واقف هستید؟

سرما خوردگی معمولا با درد و سوزش گلو شروع می شود و با آبریزش بینی، سرفه و گاهی دفع خلط ادامه می یابد. تب ممکن است در کودکان ایجاد شود، اما معمولا در بزرگسالان رخ نمی دهد.

علائم دو تا سه روز بعد از شروع شدیدتر هستند و بعد بتدریج خفیف تر می شوند. بیماری معمولا بین پنج تا هفت روز طول می کشد اما سرفه ممکن است بیشتر ادامه پیدا کند. عامل سرماخوردگی اغلب راینوویروس (از خانواده پیکورناویروس ها) است اما ویروس های دیگر مثل کوروناویورس، آدنوویروس، ویروس پاراآنفلوآنزا و ویروس سین‌سیشیال تنفسی هم ممکن است باعث سرماخوردگی شوند.

به سرماخوردگی ممکن است عفونت های باکتریایی اضافه شود که در این صورت علائم شدیدتر و دوره آن طولانی تر خواهد بود، در این صورت ممکن است عفونت سینوس ها (سینوزیت)، عفونت گلو (فارنژیت) یا عفونت گوش (اُتیت) ایجاد شود.

تفاوت سرماخوردگی ویروسی و میکروبی را تنها افراد متخصص مثل پزشکان می توانند تشخیص دهند و در صورتی که سرماخوردگی باکتریایی باشد، با نظر و تجویز پزشک ممکن است به آنتی بیوتیک نیاز باشد.
حدود دویست نوع ویروس سرماخوردگی ایجاد می کنند اما سه نوع ویروس باعث آنفلونزا می شوند.

اما آنفلوآنزا بیماری دیگری است و علائم متفاوتی دارد، چرا که ویروس هایی که باعث آن می شوند از خانواده متفاوتی هستند و نباید با سرماخوردگی اشتباه گرفته شوند. آنفلوآنزا معمولا توسط ویروس های خانواده ارتومیکسو ویروس ها ایجاد می شود که خود به سه دسته (َA,B,C) تقسیم می شود. تب، تعریق، سردرد، درد عضلات و مفاصل، گلو درد، احتقان بینی، عطسه و سرفه از علائم آنفلوآنزا است و معمولا بین دو تا هفت روز بیماری ادامه پیدا می کند.

برخی از انواع آنفلوآنزا مانند آنفلوآنزای خوکی (نوع خاصی از ویروس آنفلوآنزای A) ممکن است با اسهال و استفراغ همراه باشد.

باید توجه داشت که آنفلوآنزا می تواند در کودکان، سالمندان و کسانی که دچار مشکلات قلبی عروقی یا بیماری های تنفسی هستند، با عفونت ریه (پنومونی یا ذات‌الریه) همراه شود اما چنین حالتی در افراد سالم بندرت اتفاق می افتد. در مورد هر دوی این بیماری ها، بجز مسائلی که در مورد پیشگیری و درمانشان مطرح هست، باورهای نادرستی وجود دارد.

یکی از این باورهای نادرست، درمان آنتی بیوتیکی است که بدون آنکه تاثیری بر ویروس سرماخوردگی یا آنفلوآنزا داشته باشد، منجر به مشکلات بیشتری می شود.

دو نکته در مورد آنتی بیوتیک ها قابل تامل است: نکته اول اینکه آنتی بیوتیک ها برای درمان باکتری ها، برخی عفونت های قارچی و تک یاخته های انگلی موثر هستند و باید نوع و مقدار آنتی بیوتیک را پزشک بر اساس نوع عفونت تعیین کند.

در صورتی که بیماری ویروسی باشد، به هیچ عنوان نباید از آنتی بیوتیک استفاده کرد، چرا که آنتی بیوتیک ها به هیچ عنوان بر عفونت های ویروسی تاثیر ندارند.

سرماخوردگی و آنفلوآنزای ویروسی را نمی توان با آنتی بیوتیک درمان کرد و تنها راه درمان آن استراحت و مراقبت است.

دومین نکته این است که مصرف خودسرانه و بی رویه آنتی بیوتیک ها باعث ظهور پدیده ای به نام "مقاومت به آنتی بیوتیک" شده است. این پدیده بدان معناست که میکروب بعلت تماس زیاد با آنتی بیوتیک ها راه بی اثر کردن آنها را یاد می گیرند و در واقع آنتی بیوتیک ناکارآمد می شود.

سازمان بهداشت جهانی در گزارشی که در سال جاری میلادی منتشر کرد، گفت با وجود هشدارهای این سازمان و سایر متخصصان برای محدود کردن مصرف آنتی بیوتیک، جهان وارد دوران "پسا آنتی بیوتیکی" شده است.

از سویی دیگر بر اساس منابع رسمی، مصرف آنتی بیوتیک در ایران ۱۶ برابر استاندارد جهانی است که خود باید زنگ خطری بسیار جدی تلقی شود.

سرما خوردگی و آنفلونزا عفونت دستگاه تنفسی فوقانی هستند و بیشتر علائم در این ناحیه ظاهر می شود

از دیگر باورهای نادرست در مورد سرماخوردگی و آنفلوآنزا این است که بسیاری گمان می کنند سرمای هوا، یا قرار گرفتن در معرض هوای سرد باعث بروز این بیماری ها می شود. درحالیکه عامل این دو بیماری ویروس است وابتلا به آن ها ارتباطی با هوای سرد ندارد. به عبارتی شما در تابستان هم می توانید دچار سرماخوردگی و آنفلوآنزا شوید. اما شاید پرسش این باشد که دلیل شیوع زیاد این بیماری ها در زمستان چیست؟

در پاییز و زمستان مدارس باز می شوند و کودکان در تماس نزدیک با هم هستند و این باعث افزایش خطر سرماخوردگی و آنفلوآنزا در کودکان و سپس انتقال آن به خانواده و شیوع آن در جامعه می شود.

از سوی دیگر، در فصل های سرد سال، مردم تمایل بیشتری به ماندن در فضاهای سرپوشیده دارند که باعث انتقال ویروس به دیگران می شود. عامل دیگر شیوع این بیماری ها در فصل های سرد، تغییرات فصلی است که باعث تغییر در رطوبت هوا می شود. بسیاری از ویروس هایی که آنفلوآنزا و سرماخوردگی را تولید می کنند، در هنگامی که رطوبت کم است، یعنی در فصل پاییز و زمستان، بهتر و بیشتر زنده می مانند و بیماری زا هستند. همچنین در فصل های سرد، مخاط بینی و دهان خشک تر از فصل های گرم است که می تواند در انتقال ویروس ها به بدن میزبان نقش داشته باشد.

عوامل موثر در بیماری

سن: کودکان و افراد مسن بیشتر در معرض ابتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا هستند. علت این امر ضعیف بودن سیستم ایمنی آن ها نسبت به بزرگسالان است. به علاوه زمانی که کودکان در تماس با سایر افراد مبتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا قرار می گیرند، دانش و توانایی کمتری برای مراقبت از خود در برابر بیماری دارند این خود عاملی برای افزایش شدت بیماری در آن هاست.

کم خوابی و استرس: کم خوابی و استرس باعت ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می شود و فرد را بیشتر در معرض ابتلا به بیماری قرار می دهد.
هر فرد بزرگسال بطور متوسط سالی دو تا چهار بار و هر کودک سالی سه تا هشت بار دچار سرماخوردگی می‌شود.

دخانیات: مصرف دخانیات مانند سیگار و قلیان -چه برای کسانی که مصرف کننده مستقیم هستند و چه برای کسانی که در معرض دود آن هستند- باعث افزایش احتمال ابتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا می شود چون سیگار سیستم ایمنی را ضعیف می کند.

به علاوه مصرف دخانیات در افرادی که دچار سرماخوردگی و آنفلوآنزا هستند، باعث تشدید علائمی مانند گلودرد می شود. این مشکل در مورد قلیان به علت اینکه مصرف آن بیشتر به صورت جمعی است، می تواند شدیدتر باشد.

از طرف دیگر، مصرف کنندگان دخانیات و یا کسانی که در تماس مستقیم با افراد سیگاری هستند، بیشتر در معرض خطر بیماری های ریوی مانند برونشیت و ذات‌الریه هستند.

آلرژی: سرما خوردگی و آلرژی دارای علائم مشترکی مثل سوزش گلو و آبریزش بینی هستند. تاثیری که آلرژی بر روی بینی و گلو می گذارد، آن ها را بیشتر در معرض خطر سرما خوردگی و آنفلوآنزا قرار می دهد.