به کلوپ مشتاقان سزارین خوش آمدید

ایران وایر : «به زایمان طبیعی فکر هم نکردم. نمی‌خواستم درد بکشم، برایم مسلم بود که باید سزارین کنم. اصولا همه زن‌های فامیل ما سزارین می‌کنند. بی‌کلاسی است کسی طبیعی زایمان کند. مادرم هم که سه تا شکم زاییده، درس عبرتم بوده. هزار تا درد و مرض گرفته، افتادگی رحم و مثانه و هموروئید. از همه بدتر خاطراتش از اتاق زایمان است که می‌گوید آنجا هیچ کس به دادت نمی‌رسد و اگر دست‌شان برسد، دادی هم سرت می‌کشند و می‌روند. کثیف و بدبوست و ده تا همزمان داد می‌زنند. دکتر من اصلا غیر از سزارین کسی را قبول نمی‌کند. یک بخشی از پول عمل را هم در مطب می‌گیرد.»

این را سارا می‌گوید؛ زن سی و دو ساله‌ای که یک پسر سه ساله دارد. او آنقدر طرفدار سزارین است که یک کلوپ اینترنتی برای تبلیغ این نوع زایمان راه انداخته. سارا می‌گوید هدفش کمک کردن به زن‌ها و سلامتی شان است: «ما زن‌ها نباید بیش از حد درد بکشیم.»

سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که آمار سزارین نباید بیش از 15 درصد زایمان‌ها باشد، اما تنها در سال ۱۳۹۲خورشیدی، از یک میلیون و ۴۰۰هزار تولد ثبت شده در ایران، ۵۲درصد به روش سزارین بوده است. این رقم چهار برابر بیشتر از استاندارد سازمان بهداشت جهانی است. اکنون 46 نوزاد از هر 100 نوزاد ایرانی با عمل «سزارین» به‌دنیا می‌آیند و ایران که قبلا در رتبه دوم این نوع زایمان ایستاده بود، حالا به مقام اول رسیده است.

بر اساس آماری که معاونت پزشکی برخی دانشگاه‌های کشور ارائه داده‌، سزارین در خراسان شمالی 31 درصد، در لرستان 35 درصد، در خراسان رضوی 43 درصد است و در ایلام با 49 درصد، یشترین سزارین انجام می‌شود.

در مقابل این آمار، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران، در برنامه‌ای که به نام «تحول نظام سلامت» از 15 اردیبهشت در دست اجراست، زایمان طبیعی را رایگان اعلام کرده و می‌خواهد آمار سزارین را کاهش دهد.

«علیرضا زالی»، رییس سازمان نظام پزشکی کل کشور اعلام کرده که از زمان اجرای طرح تحول سلامت، آمار سزارین در کشور ۵ درصد کاهش یافته است. این مقام مسوول اعلام کرده که برای ترویج و تشویق مادران باردار برای زایمان طبیعی باید زمینه‌های مختلفی را ایجاد کرد؛ مثل ایجاد امکان انتخاب در مورد انواع زایمان‌های طبیعی و همراه بودن همسر تا آخرین مرحله زایمان.

با این حال این کاهش از سوی برخی دیگر از منابع تایید نمی‌شود. ناهید کرمی، رئیس انجمن علمی مامایی ایران، تازگی به افزایش سزارین‌های به اصطلاح انتخابی اشاره کرده و گفته است: «تحقیقات علمی نشان می‌دهد که میل به باروری مجدد در مادرانی که سزارین انتخابی داشته‌اند، به خصوص آن دسته از سزارین‌های زودتر از موعد و بدون علائم زایمان، از بین می‌رود.» چیزی که خیلی هم مطابق نظر سیاستگذاران جمعیتی ایران نیست.

به گفته رئیس انجمن علمی مامایی ایران از میان ۸۵ درصد زنان که دارای توانایی زایمان طبیعی هستند، بیشتر آنها ترجیع می‌دهند درد کمتری بکشند.

در حالی که وزارت بهداشت ایران برای افزایش جمعیت، زایمان طبیعی را در بیمارستان‌های دولتی رایگان کرده، سهم ماماها در انجام این نوع زایمان را افزایش داده و می‌خواهد زایمان‌های بدون درد را به‌ صورت برنامه‌ای کشوری اجرا ‌کند، اما اجرای این برنامه‌ها با چالش‌های بزرگی روبه‌روست. مثل اینکه در مرحله اول، قانون رایگان شدن زایمان طبیعی در بیمارستان‌های دولتی با کمبود ماما در کشور مواجه شده است. گفته می‌شود برای رایگان شدن زایمان، 9 هزار ماما لازم است، یعنی به ازای هر هزار تولد 12 ماماٰ؛ رقمی که ایران با آن فاصله دارد.

سزارین برای مادر و نوزاد خطراتی دارد و متخصصان می‌گویند که انجام سزارین احتمال ابتلای کودک به دیابت نوع یک، اسکیزوفرنی، بیماری‌های روانی، ریوی و آلرژی را افزایش می‌دهد. به علاوه اگر سزارین به بار چهارم برسد، زندگی مادر را به طور مستقیم تهدید خواهد کرد. سزارین یک جراحی کامل و با بیهوشی کامل همراه است. احتمال خونریزی، عفونت و نیاز به تزریق خون در مادر وجود دارد. بر اساس برخی تحقیقات، در نوزادانی که به روش سزارین متولد شده‌اند، خطر سندروم مرگ ناگهانی نوزادان در ماه‌های نخست، سه برابر بیشتر است. به این لیست می‌شود دو برابر بودن افسردگی مادران سزارین شده، ایجاد نازایی ثانویه، چسبندگی جفت و از دست رفتن رحم را هم افزود. دکتر «خداکرمی» رئیس انجمن مامایی ایران معتقد است که عوارض سزارین، 20 سال بعد از انجام آن معلوم می‌شود و آسیب‌های آن در میان‌سالی خود را نشان می‌دهد.

اما تمام این احتمالات مشتاقان سزارین را از تصمیم‌شان منصرف نمی‌کند. مهشید، قصد دارد سه ماه دیگر نوزادش را به همین روش به دنیا بیاورد. او می‌گوید: «علم پیشرفت کرده و همراهش جراحی متحول شده. الان همه چیز تحت کنترل است. چرا من باید بچه‌ام را در این بیمارستان‌های درب و داغان که پزشک‌ها و پرستارها هیچ توجهی به آدم نمی‌کنند در خطر قرار بدهم؟ پزشک‌های خوب فقط سزارین می‌کنند و به بیمارستان‌های دولتی نمی‌شود اعتماد کرد.»

همزمان، برخی از پزشکان متخصص زنان و زایمان ادعا می‌کنند که مرگ‌ و میر مادران و نوزادان دلیل گرایش به سزارین است. آنها به گزارشی استناد می‌کنند که بر اساس آن، در ایران از سال 1375 تا 1391، 3500 مورد مرگ مادران باردار و در سال 1391، 350 مورد مرگ مادر گزارش شده که 87.6 درصد این مرگ‌ و میرها در بیمارستان اتفاق افتاده و 60 درصد آن‌ها به علت خطاهای پزشکی، مامایی و پرستاری بوده است.

این آمار در تضاد با آماری است که زمانی کامران باقری لنکرانی، وزیر اسبق بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرده بود. بر اساس آن آمار، در نیمه دوم سال‌های 1383 تا 1386 در 9 دانشگاه علوم پزشکی کشور هیچ گزارشی از مرگ و میر مادران وجود نداشته است.

مادران ایرانی هم نقش بزرگی در بالا رفتن آمار سزارین در ایران دارند. به تعبیر بسیاری از زنان جوان ایرانی، سزارین یک کار مدرن است و «لازم نیست آنها مثل مادران‌شان ساعت‌ها درد بکشند.» به نظر بسیاری از آنها، «زایمان طبیعی واژن را از ریخت می‌اندازد.» آنها البته از وضع رسیدگی در اتاق‌های زایمان گله دارند و حاضر نیستند خودشان را در آن شرایط قرار بدهند. اما رییس اداره سلامت نوزادان وزارت بهداشت ایران، گفته است که سزارین توسط متخصصان زنان و زایمان به زنان ایران تحمیل شده است.

به اعتقاد محمد حیدرزاده، در سال‌های گذشته، متخصصان زنان و زایمان کار ماماها را که انجام زایمان طبیعی است، قاپیده‌اند و تعداد زیادی از ماماها در چند سال اخیر بی‌کار شدند.

علاوه بر این، رییس اداره سلامت نوزادان وزارت بهداشت ایران فکر می‌کند سزارین در کشور به طور غیرعادی رشد کرده و یکی از دلایل آن، انحصاری بودن تخصص زنان و زایمان در دست زنان است، در حالی که باید این تخصص در میان زنان و مردان متناسب باشد.

دستمزد پزشکان متخصص، برای انجام سزارین به مراتب بالاتر از یک زایمان طبیعی است و بیشتر متخصصان زنان و زایمان دوست ندارند از این دستمزدهای چند میلیونی بگذرند. در عین حال زنان ایرانی هم ترجیح می‌دهند زایمان‌شان زیرنظر متخصص باشد نه ماماها.

با این حال طرفداران جنبش‌های ضد سزارین هم دست از تلاش برای تبلیغ بیشتر زایمان طبیعی بر نمی‌دارند. آنها هم برای خود کلوپ و گروه دارند و سعی می‌کنند مزایای زایمان طبیعی را برای زنان در آستانه تولد فرزندشان شرح بدهند.

مسئول یکی از این کلوپ‌های اینترنتی می‌گوید: «دعوت خانم‌ها به زایمان طبیعی کار ساده‌ای نیست. حتی مثال زدن از آمار کشورهای خارجی هم دردی را دوا نمی‌کند چون آنها معتقدند شرایط ما با با آن کشورها یکی نیست. از طرف دیگر حالا سزارین یک مد اجتماعی و عامل سربلندی زن است؛‌ درست مثل عروسی آنچنانی و جهیزیه. بیمارستان‌هایی وجود دارند که با وعده‌های آنچنانی برای ارائه خدمات ویژه برای تولد به شیوه سزارین تبلیغ می‌کنند. هزینه یک زایمان در چنان بیمارستانی همراه با فیلمبرداری و برنامه‌های حاشیه‌ای دیگر، به هفت میلیون تومان می‌رسد. بعضی از خانم‌ها برای ما می‌نویسند که اگر طبیعی زایمان کنند، سرشکسته می‌شوند.»

او معتقد است روش‌های اجباری در چنین شرایطی جواب نمی‌دهد: «همین حالا بعضی‌ها می‌نویسند که کار دولت به جایی رسیده که می‌خواعند نوع زاییدن مردم را هم آنها تعیین کنند. با این حال ما زایمان طبیعی را همراه با روش‌های کاهش یا کنترل درد تبلیغ می‌کنیم و چون دولتی نیستیم و دست مان توی جیب دکترها هم نیست، امیدواریم بقیه به تجربه‌های ما اعتماد کنند.»