چند نفرپشت سر رهبر ایران نماز میخوانند؟
بررسی شواهد موجود نشان میدهد نمازگزارانی که در روز عید فطر پشت سر آیتالله خامنه ای نماز خوانده اند حدود ۱۲۴ هزار نفر - حدود یک درصد جمعیت تهران - بودهاند
سعید برزین
تحلیلگر سیاسی
هنگامی که نماز عید فطر به امامت آیتالله علی خامنهای در مصلای تهران برگزار شد خبرگزاری رسمی ایرنا نوشت جماعت آن "میلیونی" بوده و خبرگزاری فارس هم اصطلاح "چند صد هزار" نفر را به کار برد.
استفاده از این نوع ارقام درمورد تجمعات حکومتی امری عادی است اما بررسی بیطرفانه و دقیق شواهد موجود نشان میدهد که ارقام اخیر بخصوص اغراق آمیزند و نمازگزاران چیزی حدود ۱۲۴ هزار نفر بودهاند.
تخمین رقم ۱۲۴ هزار بر پایه بررسی عکسهای موجود ، تشخیص تجمع نمازگزاران در مصلی و تعیین متراژ این بخشها میباشد. (عکس، اسلوب و استدلال تحقیق در پایان مقاله آمده است.)
اگر این تخمین درست باشد، تعداد نمازگزاران عید فطر حدود یک درصد جمعیت تهران را تشکیل میدهند. جمعیت تهران ۱۱.۵ میلیون نفر است.
اگر تعداد نمازگزاران شهرستانها را نیز در همین حدود فرض کنیم، میتوانیم نتیجه بگیریم که هسته مرکزی جماعتی که پس از ۳۰ روز روزه طاقتفرسا نمازشان را پشت سر آیتالله خامنهای و منصوبین او میخوانند حدود یک درصد جمعیت کشور را تشکیل میدهند.
قدرت یا ضعف حکومت ها
ارزیابی اهمیت سیاسی رقم یک درصد به سادگی امکان پذیر نیست. از یک طرف میتوان این رقم را نشانی از تزلزل حکومت دانست. از طرف دیگر میتوان همین رقم را برای اثبات وجود یک نیروی قدرتمند و موثر سیاسی به کار برد.
در اینجا روش تطبیقی شاید آموزنده باشد. بررسی تعداد اعضای احزاب حاکم در کشورهای مختلف – و مقایسه آن با جمعیت کشور – الگوی مشخصی را نشان میدهد.
اول به اروپا نگاه میکنیم. در آلمان تعداد اعضای حزب حاکم دمکرات مسیحی ۰.۵ درصد جمعیت کشورند و در بریتانیا تعداد اعضای حزب حاکم محافظهکار ۰.۲ درصد جمعیت را تشکیل میدهند.
در فرانسه نیز تعداد اعضای حزب حاکم سوسیالیست ۰.۲ درصد جمعیت است.
این ارقام در کشورهای تک حزبی کمونیستی به شکل عجیبی بالا میرود، درحالیکه میدانیم نظامهای کمونیستی بیثباتتراز نظامهای لیبرال بودهاند.
در شوروی، تعداد اعضای حزب حاکم کمونیست ۶.۶ درصد جمعیت (در سال ۱۹۹۰) بود. در چین، تعداد اعضای حزب حاکم کمونیست ۴.۷ درصد جمعیت است.
در کشورهای استبدادی خاورمیانه، رقم عضویت در حزب حاکم بازهم بالاتر میرود؛ در حالی که میدانیم این کشورها از نظر سیاسی بسیار بیثبات بودهاند.
در عراق، تعداد اعضای حزب حاکم بعث، ۱۶.۵ درصد جمعیت (در سال ۲۰۰۲) بود. در سوریه، اعضای حزب حاکم بعث، ۱۸ درصد جمعیت را (در سال ۲۰۰۳) تشکیل میدادند.
از ارقام فوق میتوان نتیجه گرفت که میزان عضویت در حزب حاکم رابطه مستقیمی با کارایی و ثبات حکومت ندارد.
برعکس، آنچه که اهمیت دارد ماهیت و ساختمان دستگاه سیاسی – مردمسالار و یا غیر مردمسالار – است. یعنی اینکه یک دستگاه سیاسی بتواند منافع متضاد گروههای اجتماعی را سازش دهد و هماهنگ کند.
همان طور که دیده میشود در کشورهای مردمسالار یک گروه محدود و کوچک از نخبگان سیاسی میتوانند نظامی کارا و با ثباتی را اداره کنند.
قدرت و ضعف حزب آیتالله خامنهای
آیتالله خامنهای حزب رسمی و شناسنامهدار ندارد، اما میتوان با قاطعیت گفت بخش مهمی از افرادی که پشت سر وی نماز میخوانند رابطهای پویا و فعال با یکدیگر دارند و عملا مانند یک حزب سیاسی رفتار میکنند.
در واقع همین ارتباط ارگانیک – به معنی گفتگوی چند قطبی داخلی، تقسیم کار و اطاعت از یک رهبر– است که به آنها قدرت میبخشد.
این یک درصد از جمعیت کشور، که در واقع حزب آقای خامنهای است، میتواند برای هر حزب و طبقه سیاسی در کشور دیگری کافی محسوب شود اگر، و تنها اگر، این جماعت با بقیه گروهها و طبقات اجتماعی ارتباط زنده و دو طرفه داشته باشد.
اینجاست که ضعف حزب غیر رسمی حکومت ایران مشخص میشود، چرا که این حزب غیر رسمی منعکس کننده ترکیب واقعی جمعیتی کشور نیست و به عنوان یک طبقه نخبه سیاسی در گفتگوی زنده با دیگر طبقات قرار ندارد.
به عبارت دیگر، مشکل کار در تعداد نفرات حامی رهبر نیست، بلکه مشکل در نحوه ارتباط و گفتگوی این گروه با گروههای دیگر اجتماعی و عدم توجه به نیازها و خواستههای گروههای دیگر است.
با این حال، باید دقت کرد که ماهیت اقلیتی و درونگرای این حزب غیر رسمی ضرورتا به معنای فروپاشی و خروج آن از صحنه سیاسی نیست.
توجه به حزبهای اقلیتی و درونگرای دیگر منطقه، مثل بعثیهای سوریه و عراق – که علی رغم ضربات مهلک دهه گذشته همچنان در صحنه سیاسی حضور دارند – از این لحاظ آموزنده است.
محاسبه نمازگزاران
تصویر مصلای تهران در روز عید فطر از زاویه شمالی
عکس بالا، مصلای تهران و نماز گزاران فطر را از زاویه شمالی نشان میدهد.
عکس پایین، مصلای تهران را از آسمان نشان می دهد. در این عکس بخشهای تجمع نمازگزاران به ترتیب شماره گذاری شده است. محاسبه تعداد نمازگزاران بر اساس متراژ هر بخش و اختصاص یک متر مربع (۱۲۵ سانتیمتر در ۸۰ سانتیمتر) به هر نمازگزار است. در جایی که شک وجود داشته رای به تراکم جمعیت داده شده.
تصویر مرتبط با محاسبه جمعیت حاضر
طبق عکسهای منتشر شده و متراژ نقشه هوایی گوگل میتوان جمعیت هر بخش را مشخص کرد:
بخش ۱ – مربع ( ۲۰۰ در ۲۰۰ متر) ۴۰۰۰۰ متر مربع
تصویر مرتبط با محاسبه جمعیت حاضر
بخش ۲ – مثلث (۱۵۰ قاعده با ارتفاع ۱۰۰) ۷۵۰۰
بخش ۳ – مستطیل (۷۰ در ۴۰) ۲۸۰۰
بخش ۴ – مستطیل (۴۵۰ در ۲۰) ۹۰۰۰
بخش ۵ – مستطیل (۲۰۰ در ۱۵۰) ۳۰۰۰۰
بخش ۶ – مستطیل (۳۵۰ در ۶۰) ۲۱۰۰۰
بخش ۷ – مستطیل (۸۰ در ۳۰) ۲۴۰۰
بخش ۸ – مستطیل (۳۵۰ در ۳۳) ۱۱۵۵۰
جمع کل= ۱۲۴۲۵۰ مترمربع برابر با ۱۲۴۲۵۰ نفرنمازگزار
جمعیت تهران= ۱۱.۵ میلیون
نمازگزاران= ۱.۰۸ درصد جمعیت تهران
