تب تند شبکه های اجتماعی برای روسری 3000 ساله
مجله مهر : اهالی لرستان امسال 26 اردیبهشت ماه را به نام «گُلوَنی» روسری سنتی شان نامگذاری کرده اند و این روزها سخت در تلاشند تا با استفاده از شبکه های اجتماعی، میراث 3هزار ساله شان را به مردم ایران بشناسانند.
مجله مهر: تب شبکه های اجتماعی گاهی خیلی تند می شود. گاهی با سوژه کردن لیونل مسی و هاشم بیک زاده، گاهی با ساختن کمپین دعوت از بازیکن ذخیره تیم شهرداری یاسوج (که به شکلی عجیب به درون زمین پرید و مانع گل خوردن تیمش شد)به تیم ملی برای جام جهانی 2014. گاهی هم با آن خواننده مجالس عروسی در شهرستان سبزوار (که با تیپ خاص و حالات بامزه اش سوژه خوبی برای کاربران شبکه های اجتماعی جور کرده). اما لابلای این سوژه هایی که بیشتر دستمایه طنز و تمسخر می شوند، می شود سوژه هایی فرهنگی هم پیدا کرد. سوژه هایی که یک دغدغه فرهنگی را نشانه گرفته اند و توانسته اند یک موج از همراهی کاربران شبکه های اجتماعی را با خود همراه کنند.
این چند روزه لابلای پست های کاربران شبکه‌های اجتماعی ، حرکتی خودجوش و مردمی برای احیای پوشش و سنت‌های افتخارآمیز محلی به راه افتاده است. انبوه عکس‌ها، پوسترها و گرایش روزافزون به بازنمایی زیبایی‌های سرزمین مادری در قالب پوشش اقوام، اتفاقی است که شبکه های اجتماعی به خود دیده اند.
لُرها که در این حرکت پیشتاز بوده‌اند. آنها سعی کرده اند کارشان را رسمی تر هم کنند و با انتخاب روز ویژه ای در اردیبهشت ماه امسال به نام «روز گُلوَنی» سعی در ترویج پوشش لری و تقویت این فرهنگ پرپیشینه دارند.
روزی به نام گلونی
26 اردیبهشت ماه، به همت جمعی از دختران خرم آبادی، به عنوان روز سربند لُری یعنی « گُلوَنی» نامگذاری شده است تا زنان و مردان لر با استفاده از این پوشش که هم برای زنان و هم برای مردان کاربرد ویژه داشته و دارد، مراسمی نمادین و همایشی برگزار کنند . ضمن این که قرار است هر سال در بهار و تا ۲۶ اردیبهشت، دختران لر با به‌سر کردن روسری لری، این پوشش اصیل و زیبا را را به دیگران معرفی کنند.
گُلوَنی، سربندی باستانی است که زنان لرستانی به‌شکل خاصی به‌سر می‌کنند و بخشی از پوشش زیبای زنان و مردان لر است. نسل جدید، از نوع کوچک آن به‌عنوان روسری استفاده می‌کند. این روسری با طرح زیبای سنتی بین دیگر دختران ایرانی هم طرفدار زیادی دارد و یکی از سوغات‌های لرستان است.
در روز ۲۶ اردیبهشت هم برنامه‌ی ویژه‌ای در خرم‌آباد برگزار می‌شود که اطلاع‌رسانی خواهد شد. بسیاری از دختران لر اعم از معلمان، استادان، روزنامه‌نگاران، دانشجویان و فعالان فرهنگی جزو حامیان این حرکت هستند.
یک روسری به قدمت تاریخ
سرپرست گروه کاوش در لرستان که به تازگی کاوش پرسروصدا و حساس قلعه گوری در منطقه سیمره لرستان را به پایان رسانده است، درباره پیشینه گلونی می‌گوید: آنچه که مشخص است ریشه سربند آن هم سربند لُری بر اساس بیان مورخانی چون هرودت به دوره هخامنشیان و دوره ماد برمی‌گردد.«عطا حسن پور» با اشاره به این که بر اساس شواهد و نوشته های تاریخی، سربند از اجزای لباس‌های ایرانی همه ایرانیان، وابسته به آن و جدایی ناپذیر است می گوید:«دیاکونوف روسی در کتاب تاریخ ماد، پوشش ایرانی را توصیف می‌کند و سربند را در مورد زن و مرد ایرانی، هر دو به کار می‌برد. وجود دستاری به دور سر در نقش برجسته‌های تاریخی تایید می‌شود. در دوران میلادی و حتی پیش از مادها هم زنان و هم مردان دستار یا همان سربند بر سر دارند.»
سرپرست گروه کاوش در لرستان ادامه می‌دهد: در سالنامه‌های آشوریان نیز می‌بینیم که این دستار هم بر سر زنان و هم بر سر مردان وجود دارد و در توصیف اقوام زاگرس، آشوریان، عیلامی‌ها و مادها از این سربند یاد می‌شود و در میان نقش برجسته های به جامانده این سربند به وضوح دیده می‌شود.
حسن پور با بیان اینکه در منطق باباجیلان در غرب شهرستان دلفان، استان لرستان کاوش‌های ویژه ای را انجام داده است و به زودی مقالات علمی و تصاویر مرتبط با آن در مجامع بین المللی منتشر خواهد شد، می‌افزاید: در این خصوص شخصاً مستنداتی را در حفاری گورستان عصر آهن (سه هزار ساله) باباجیلان در غرب شهرستان دلفان، دامنه کوه سرکشتی، در گور شماره دو، به دست آوردم.
او اشاره می‌کند: در گور شماره دو در این گورستان، انگشتر مفرغی‌ای به دست آمد که به جای نگین آن، نقش‌کنده ای وجود داشت. این نقش‌کنده، نقش یک انسان با دو بال است که از دل خورشید بیرون می‌آید. این نماد را در فرهنگ پیش از تاریخ، با عنوان فروَهر یا همان انسان خدای‌گونه می‌شناسیم.این نماد شکلی روحانی دارد و لباس بر تن دارد. با نمادشناسی انجام شده روی اندام این نقش ، کفش مادی، شلوار مادی و باشلوق مادی یعنی سربندی که مانند کلاه دور سر قرار می‌گیرد مشخص شده‌اند. این سربند همچون مقنعه‌های امروزی گوش،گردن و سینه را می‌پوشاند.
آن طور که حسن پور توضیح می‌دهد، روی این باشلوق مادی، کلاهی قرار دارد و دور کلاه دستاری شبیه گلونی های امروزی قرار گرفته است. این نماد یکی از قدیمی‌ترین نمادها در لرستان به شمار می‌آید و در مجموع مرد را با جنبه الوهیت او و دستاری به سر آن هم شبیه گلونی نشان می‌دهد.
او با اشاره به اینکه به غیر از این نمونه چندین نمونه مفرغ‌های دیگر در لرستان به دست آمده است که تصاویر مرد و همچنین زن را با سربند و دستار نشان می‌دهد، اضافه می‌کند: بیشتر مورخان درتوصیف هایشان از پوشش اقوام ایرانی به این دستار یا همان سربند اشاره واضح و مشخص داشته‌اند.
وقتی مردان هم گلونی به سر می کردند
این کارشناس ارشد باستان شناسی که به زودی برای ارائه پژوهشش در خصوص قلعه گوری واقع در منطقه سیمره لرستان در مجامع بین المللی حضور خواهد یافت، اظهار می‌کند: در دوره‌های متاخر نیز کاربرد گُلوَنی شکل رایج‌تری پیدا می‌کند و به عنوان مثال در در دوره قاجار در عکس‌های گرفته شده مردان با پوشش گُلوَنی دیده می‌شوند.
سرپرست گروه کاوش لرستان به برخی ابعاد مردم شناسی « گُلوَنی» نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: مردان گُلوَنی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لریانی مرسوم در منطقه لرستان می‌بستند و به گاه مهمانی یا جنگ ، به منظور تزیین و یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده می‌کرده اند.
او عنوان می‌کند: در دوران ساسانی نمونه ای از سربند دیده می‌شود که بسیار شبیه گُلوَنی امروزی لرستان است.
حسن پور به نقش آناهیتا بر روی یک پلاک گچبری در محوطه برزقباله لرستان اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: در این نقش، آناهیتا درست مانند زنان لُر، سربندی به دور سر بسته است و گیسوان بافته و طناب پیچش از زیر آن هویداست.
گلونی، پدیده می شود؟
حالا اهالی لرستان و لرهای مقیم تهران حسابی دست به کار شده اند تا قبل از 26 اردیبهشت و روزی که به نام سربند تاریخی و سنتی شان نامگذاری کرده اند، گلونی را بیشتر به مردم بشناسانند. باید دید آیا برپایی نمایشگاه عرضه گلونی در شهرکتاب بریانک و موجی که در شبکه های اجتماعی برای معرفی و تبلیغ این سربند و روسری تاریخی به راه افتاده، می تواند گلونی را به عنوان یک پدیده فرهنگی در میان شبکه های اجتماعی معرفی کند؟
