ساعت زمین؛ چراغ‌ها را چه کسی خاموش می‌کند؟
خاموشی یک ساعته برج ایفل در ساعت زمین/ مارس ۲۰۱۳
سازمان بهداشت جهانی می‌گوید، در یک‌سال هفت میلیون تن در سراسر جهان بر اثر آلودگی هوا جان‌شان را از دست می‌دهند. مسئول هماهنگی مرکز سلامت عمومی سازمان بهداشت جهانی در ژنو به رادیو فردا می‌گوید سازمانش تحقیقات مربوط به آلودگی هوای تهران را هم شروع کرده است و در تابستان منتشر می‌شود.
چرا باید شنبه نهم فروردین ماه ساعت ۲۰:۳۰ یک ساعت چراغ‌هایمان را خاموش کنیم؟ یک متخصص در این زمینه دلایل این حرکت تلاشگران زیست محیطی را توضیح می‌دهد.
این دو موضوع این هفته در یک خانه، یک زمین پانزدهم رادیو فرداست.
مرگ هفت میلیون انسان در سال به خاطر آلودگی هوا
سازمان بهداشت جهانی در آخرین گزارش خودش اعلام کرد، سالانه هفت میلیون تن در سراسر جهان بر اثر آلودگی هوا جان‌شان را از دست می‌دهند.
این سازمان، آلودگی هوا را مهمترین عامل محیطی مرگ در دنیا دانسته و اعلام کرده که از هر هشت مورد مرگ در دنیا در سال ۲۰۱۲ میلادی یک مورد به دلیل آلودگی هوا بوده است.
سازمان بهداشت جهانی که یکی از آژانس‌های تخصصی سازمان ملل متحد است، نقش یک مرجع سازمان دهنده را در زمینه بهداشت جامعه جهانی دارد. بر اساس آخرین گزارش این سازمان، با کاهش آلودگی هوا می‌توان جان میلیون‌ها نفر را نجات داد.
کارلوس دورا، مسئول هماهنگی مرکز سلامت عمومی سازمان بهداشت جهانی در ژنو درباره بخش‌های تازه این گزارش می‌گوید: «آنچه در برآورد و گزارش اخیر سازمان بهداشت جهانی تازه است، بالارفتن آمار بیماری‌های قلبی و سکته مغزی در اثر آلودگی هواست. از طرفی آمار مرگ‌و میر در دنیا در اثر آلودگی هوا به خصوص در مناطق روستایی و حاشیه شهرها، افزایش پیدا کرده است.»
به گفته کارلوس دورا براساس شواهد علمی و تحقیقاتی که پیشتر در مورد رابطه آلودگی هوا با بیماری‌ها، انجام شده بود، سازمان بهداشت جهانی، ارزیابی تازه‌ای در مورد تعداد مرگ‌و میر در اثر آلودگی هوا انجام داد. او می‌گوید این شواهد با تازه‌ترین روش‌های نظارتی به دست آمده است: «ما از طریق ماهواره و شیوه‌های تازه و تکنولکوژی و ابزارهای سنجش پیشرفته برای ارزیابی آلودگی هوا به شکل منطقه‌آی استفاده کرده‌ایم و متوجه شدیم، آمار مرگ و میر بیش از دو برابر تحقیقات قبلی است.»
آلودگی هوای تهران در گزارش بعدی سازمان بهداشت جهانی
در این گزارش، هیچ آمار موردی و تفکیک‌شده از مرگ و میر در کشورهای جهان وجود ندارد اما آلودگی هوا از مشکلات ریشه‌ای سال‌های اخیر در شهرهای بزرگ ایران هم هست.
تابستان سال گذشته مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران اعلام کرد که ایران سومین کشور از نظر آلودگی هوا در جهان است.
نتیجه بررسی وضعیت آلودگی هوای تهران و بقیه کلان‌شهرهای ایران در گزارش تابستان سازمان بهداشت جهانی اعلام می‌شود
کارلوس دورا، یکی از مسئولان در بخش مرکز سلامت عمومی سازمان بهداشت جهانی می‌گوید هنوز تحقیقات این سازمان درباره تهران و بقیه شهرها از لحاظ آلودگی هوا کامل نشده است:«اطلاعات منطقه‌ای که ایران هم شامل‌اش می‌شود، در تابستان در پیش‌رو منتشر می‌شود و داده‌های شهری که تهران هم یکی از آنهاست، مستقل خواهد بود.»
رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران گفته هر ماه ۲۷۷ مرگ در سراسر کشور گزارش می‌شود که دلیل‌اش آلودگی هواست. سال گذشته، شهر اهواز برای دومین بار از سوی سازمان بهداشت جهانی یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان شناخته شد. پس از اهواز، سنندج، کرمانشاه و یاسوج هم در بین ۱۰ شهر اول آلوده دنیا جای گرفتند.
آلودگی هوا در پایتخت و برخی کلان‌شهرها با شروع پاییز افزایش پیدا می‌کند و هشدارها برای بیرون نیامدن افراد آسیب‌پذیر جدی‌تر می‌شود.
کارلوس دورا با تاکید بر اینکه هنوز گزارش مشخصی درباره این مشکل آماده نشده، می‌گوید:«به نظر من در تهران دو مشکل اصلی وجود دارد: استفاده زیاد از خودروی شخصی و نحوه ساختمان‌سازی که شاید چندان استاندارد نیست و سیستم گرمایش در خانه‌ها، به خصوص در فصل زمستان، به آلودگی هوا اضافه می‌کند.»
پیشنهادهای سازمان بهداشت جهانی به بخش بهداشت هر کشور
ریزگردها و عوامل ریشه دار در گرد و غبار، سوخت غیراستاندارد خودروها، کارخانه‌ها و صنایع آلاینده و چند عامل دیگر از دلایل آلودگی هوا در ایران اعلام شده است. به گفته کارلوس دورا، از سازمان بهداشت جهانی توصیه‌هایی به کشورهایی که هوای آلوده دارند، می‌شود: «بخش بهداشت در هر کشور باید سه کار را به شکل جدی و مشخص انجام دهد: اول اینکه مشکل مربوط به تولید آلودگی هوا را پیدا کند. دوم اقدام‌های پیشگیرانه را شروع کند. سوم: بخش بهداشت و سازمان‌های مرتبط با موضوع آلودگی هوا باید بررسی کنند که اقدام‌هایشان چقدر موثر بوده است و بخش‌های مختلف تا چه حد برای کاهش آلودگی تلاش میکنند.»
در پاییز سال ۹۲ حسن روحانی، رییس جمهور ایران، دستور ویژه‌ای به نهادهای مرتبط برای مبارزه با آلودگی هوا صادر کرد. اما به گفته کارلوس دورا، باید به اقدام‌های پیشگیرانه در این زمینه فکر کرد:«جایگزین کردن انرژی‌های نو به جای سوخت‌های جامد به ویژه زغال‌سنگ و چوب یکی از راه‌های پیشگیرانه است. مقابله با آلودگی هوا مربوط به حمل‌ونقل از طریق جایگزینی وسائل نقلبه عمومی با کیفیت عالی و ظرفیت و گنجایش زیاد است که مردم به آنها اعتماد کنند و از اتوموبیل‌های خودشان در مسافت‌های شهری استفاده نکنند.»
او می‌گوید سازمان‌اش بر توجه و دقت در ساخت‌وساز مسکن در کشورهای مختلف تأکید دارد؛ خانه‌ها باید ایزوله ساخته شوند تا انرژی هدر نرود.
او همچنین می‌گوید، بر اساس اطلاعات سازمان‌اش، تحقیقات کمی در منطقه انجام شده و پژوهشگران باید بر چگونگی پیداکردن مشکلات و اقدام‌های پیشگیرانه تمرکز کنند و راه‌حل پیدا کنند.
چراغ‌ها را برای زمین خاموش می‌کنیم
یک ساعت برای زمین تنها زمانی است برای زمین. برای سیاره‌ای که برخی می‌گویند به ما تعلق ندارد و زندگی ما به آن وابسته است اما بیشترین صدمه را از زندگی انسان‌ها دیده. تلاشگران محیط زیست در سراسر جهان، آخرین شنبه در ماه میلادی مارس را «ساعت زمین» نام‌گذاری کرده‌اند و یک بار دیگر از مردم دنیا دعوت کرده‌اند تا در مراسم «یک ساعت به خاطر زمین» شرکت کنند. مراسمی کوتاه و بی‌ریخت‌وپاش و ساده.
مهمانان این مراسم فقط باید از ساعت ۲۰:۳۰ تا ۲۱:۳۰ به وقت محلی خودشان، چراغ‌های خانه و دستگاه‌های برقی را خاموش کنند. کاری که به گفته برخی کارشناسان برای کمک به محیط زیست و ذخیره و نگه‌داشتن آب و انرژی بسیار مفید است.
سعید هادیان، مشاور مدیریت پایدار انرژی و محیط زیست در آمریکا با یک حساب سرانگشتی می‌گوید خاموشی یک ساعته در هر خانه چه سودی دارد؟
او می‌گوید:« مقدار آبی که برای تولید یک کیلووات ساعت الکتریسیته مصرف می‌شود، عدد بسیار بزرگی است. مثلا یک لامپ ۶۰ وات اگر به مدت ۱۲ ساعت در خانه روشن باشد، ۶۰ لیتر آب مصرف می‌شود. اگر این لامپ اضافه به مدت ۱۲ ساعت یا یک روز در خانه خاموش باشد، می‌توان جساب کرد در مصرف آب برای تولید انژی چقدر صرفه‌جویی می‌شود.» او تاکید دارد که در کنار صرفه‌جویی در آب، تولید دی‌اکسید‌کرین هم کم می‌شود.
ساعت زمین در ایران؛ از برج میلاد تا پل خواجوی اصفهان و باغ‌فین کاشان
امسال شنبه نهم فروردین‌ماه، روز ساعت زمین است. روزی که از سال ۱۳۹۰ خورشیدی در ایران هم به رسمیت شناخته شد. اولین مکانی که چراغ‌هایش را راس ساعت ۸:۳۰ شب در ایران خاموش کرد، برج میلاد تهران بود. سال بعد یعنی ۹۱ شهرهای بیشتری به این حرکت پیوستند و چراغ‌های سی‌وسه‌پل و نقش جهان اصفهان و سازه‌هایی در شمال ایران خاموش شد.
ساعت زمین در اصفهان، سال ۱۳۹۱ - عکس: باربد صفایی، سبز پرس
سعید هادیان که در مورد پایداری انرژی با توجه به اثرهای زیست‌محیطی پژوهش کرده، می‌گوید، انجام این کار نمادین در ایران هم برای کمک به ذخیره آب و انرژی لازم است:« بر اساس تحقیق‌های بانک جهانی، در کشورهای خاورمیانه که ایران هم شامل‌اش می‌شود، به شکب متوسط سالانه برای هر فرد، ۱۷۰۰ کیلووات ساعت، برق مصرف می‌شود. در ایران هر فرد، پنج کیلووات ساعت، الکتریسیته مصرف می‌کند. اگر این عدد را براساس مقدار آب و هزینه و دی‌اکسید‌کربن که هر فرد در روز مصرف می‌کند، بسنجیم، ۴۷۰ لیتر آب خواهد بود که بر اساس قیمت کنونی الکتریسیته در ایران، ۳۰۰ تومان می‌شود. »
سعید هادیان می‌گوید بر همین اساس، اگر زمان خیلی کوتاهی هم در مصرف برق صرفه‌جویی شود و چراغی حتی برای یک ساعت خاموش باشد، تاثیر زیادی خواهد داشت:«هر فردی که در ایران، به مدت یک ساعت چراغ‌های خانه را خاموش کند، مقدار آبی که ذخیره می‌شود، حدود ۴۰ لیتر خواهد بود که عدد بزرگی برای ایران است که از خشکسالی و بی‌ابی در خیلی از مناطق رنج می‌برد.»
ساعت زمین در تهران سال ۱۳۹۱ - عکس: حامد میرزا خلیل، سبز پرس
شهرداری تهران که در سایتی اختصاصی مربوط به خاموشی یک ساعته برای زمین، برای نهم فروردین‌ماه شمارش معکوس گذاشته و مردم را دعوت به خاموش کردن چراغ‌ها از ساعت ۲۰:۳۰ کرده، گفته امسال برج میلاد و برج آزادی برای ۶۰ دقیقه خاموش می‌شوند.
مینطور در شهرهای اهواز، کرمان، رشت و ارومیه نشانه‌های مهم شهری خودشان را در میدان‌ها و پل‌های بزرگ خاموش خواهند کرد.
سعید هادیان که عضو گروه پژوهش تحلیل سامانه‌های زیست‌آبی و انرژی در دانشگاه فلوریدای مرکزی در آمریکا بوده، می‌گوید، اجرای این حرکت نمادین حتی برای چند دقیقه و چند ساعت هم کارساز است:«مفهوم پشت این حرکت نمادین بسیار مهم است؛ یعنی دعوت از مردم برای استفاده بهینه و صرفه‌جویی در مصرف برق. در حال حاضر هفت هزار و ۵۰۰ شهر در دنیا می‌خواهند یک ساعت در روز "ساعت زمین"، چراغ‌های برخی مناطق و مراکز را خاموش کنند و همین یک ساعت اثر زیادی بر حفظ محیط زیست خواهد داشت.»
جهانی شدن خاموشی یک ساعته برای زمین
هفت سال پیش در سال ۲۰۰۷ میلادی، وقتی بنیاد حیات وحش جهانی شاخه استرالیا برای مبارزه با دگرگونی آب‌وهوا و زمین تصمیم گرفت با حمایت طرفداران محیط زیست، ۶۰ دقیقه را خاموشی اعلام کند، شاید نمی‌دانست این کار تبدیل به جنبشی جهانی می‌شود.
نلسون ماندلا رئیس‌جمهور پیشین آفریقای جنوبی تا زمانی که زنده بود، یکی از حامیان اصلی این حرکت بود. در کنار او بانگی‌مون دبیرکل سازمان ملل ایستاده است. امسال هم مثل بقیه سال‌ها، بعضی از بازیگران هالیوود مثل جیمی فاکس، اما استون و اندرو گارفیلد بازیگر نقش مرد عنکبوتی از این حرکت دفاع میکنند و در برنامه‌های متنوع مردم را تشویق به همراهی با این برنامه میکنند.
آنها همراه با بقیه هنرمندان و سیاستمدارن، در سال ۲۰۱۴ میلادی از مردم سراسر جهان می‌خواهند از قدرت خودشان استفاده کنند و با خاموشی شصت دقیقه‌ای در دنیا، احترام‌شان را به محیط زیست نشان دهند.
