کاوش مجدد برای کشف بقایای گارسیا لورکا
تندیس لورکا در میدان "سانتا آنا" در مرکز مادرید
دولت محلی ناحیه خودگردان آندالوسیا در جنوب اسپانیا تصمیم گرفته که یک بار دیگر برای کشف باقی مانده جسد فدریکو گارسیا لورکا حفاری های محدودی را انجام دهد. عملیات حفاری از روز دوشنبه در حومه دو روستا به نامهای " الفکر" و " بارانکو بیزنار" واقع در شمال شرقی شهر گرانادا آغاز شده است.
به نظر می رسد که شواهد جدیدی که مورخان و پژوهشگران دانشگاه گرانادا طی یک سال گذشته در اختیار مراجع قضایی گذاشته اند مسئولان را قانع کرده است که یک بار دیگر این کاوش ها را از سر بگیرند. مسئول این کاوش جدید در مصاحبه با روزنامه اسپانیایی"ال پائیس" گفت :" این حفاری ها فقط برای یافتن آثار به جا مانده از لورکا نیست. ما شواهد جدیدی به دست آورده ایم که نشان می دهد به احتمال زیاد در ماههای آغاز جنگ داخلی اسپانیا تعداد زیادی در این منطقه تیرباران و دفن شده اند. هر چند لورکا در میان قربانیانی که در این منطقه دفن شده اند از همه سرشناس تر است ولی وظیفه ما به عنوان یک نهاد دولتی جستجو برای کشف اجساد همه قربانیان خواهد بود."
این اولین باری نیست که برای کشف جسد این شاعر اسپانیایی که در آغاز جنگ داخلی آن کشور، نوزدهم اوت ۱۹۳۶ تیرباران و مخفیانه دفن شد، عملیات حفاری انجام می شود. مورخان و فعالان یک نهاد مدنی که هدف آن حقیقت یابی در مورد جنایات و قربانیان دوران جنگ داخلی است معتقدند که کاوش اخیر نیز ممکن است به نتیجه نرسد چون نقاطی را در برمی گیرد که سالها زمین های کشاورزی بوده اند. ولی در عین حال شواهدی که جدیدا جمع آوری شده نشان می دهد که در فاصله میان این دو روستا در زمان جنگ داخلی یک مرکز آموزشی نیروهای فالانژ قرار داشته و بخش زیادی از تیرباران هایی که در شهر گرانادا انجام شده در این منطقه روی داده است.
فدریکو گارسیا لورکا، شاید به خاطر شهرتش، اولین قربانی اعدامهای مخفیانه و ثبت نشده دوران جنگ داخلی و سالهای دیکتاتوری ژنرال فرانکو است که دستگاه قضایی اسپانیا حکم کاوش برای یافتن جسد وی را صادر کرد.
در سال ۲۰۰۸ یک قاضی ارشد به نام بالتازار گارزون پرونده تحقیقات مربوط به مرگ وی را گشود که از نظر بازبینی جنایات دوران جنگ داخلی و حکومت ژنرال فرانکو کاملا بی سابقه بود. اسناد تاریخی نشان می دهند که لورکا همراه با چهار نفر دیگر از جمله یک معلم و دو گاوباز مخفیانه تیرباران شده و در محل نامشخصی دفن شده اند.
پس از صدور این حکم مراجع قضایی ناحیه آندالوسیا تصمیم گرفتند کار حفاری را آغاز کنند ولی با مخالفت بازماندگان خانواده لورکا مواجه شدند. در نهایت با توجه به اصرار خانواده قربانیان دیگر، آنها مخالفت خود را پس گرفته و در سال ۲۰۰۹ اولین مورد از حفاری های آغاز شد و بی نتیجه به پایان رسید.
در سال ۲۰۱۲ نیز فعالان نهادهای مدنی حقیقت یاب حفاری محدودی را با فاصله چند صد متری از محل حفاری قبلی آغاز کردند ولی آن مورد نیز پس از چند هفته بدون نتیجه به پایان رسید.
حقیقت یابی و میراث نمادین لورکا
طبق آمارهایی که نهادهای مدنی حقیقت یاب یا انجمن خانواده های قربانیان دوران رژیم دیکتاتوری فرانکو ارائه داده اند تعداد کسانی که در طول جنگ داخلی و پس از آن توسط این حکومت به شکل مخفیانه اعدام و بدون نام و نشان دفن شده اند بالغ بر ۱۲۰ هزار نفر است. به این لحاظ اسپانیا در میان کشورهای اروپایی جزو معدود کشورهایی است که هنوز تمام روند حقیقت یابی و اعاده حیثیت از قربانیان جنگ و دیکتاتوری را کامل نکرده است.
اوایل ماه اکتبر کمیته کارشناسی ویژه ای که از سوی کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد موضوع قتلهای سیاسی و سرکوب مخالفان در دوران رژیم فرانکو را بررسی کرده از دولت و نهادهای قضایی اسپانیا خواست تا در زمینه شناسایی قربانیان، احقاق حقوق و اعاده حیثیت آنها اقدامات موثر و گسترده تری انجام دهد. در نتیجه گیری گزارش این کمیسیون تاکید شده بود که اسپانیا باید با گذشته تیره و تار خود مواجه شود و تنها راه بخشش بی عدالتی های آن دوره در حافظه جمعی مردم، اجرای عدالت و موازین حقوق بشر در مورد همه قربانیان است.
موضوع جنگ داخلی که در پایان آن جمهوری اسپانیا که حکومتی منتخب و قانونی بود سرنگون شد و یک رژیم دیکتاتوری قدرت را در دست گرفت، هنوز هم در حافظه مردم این کشور اختلاف برانگیز است.
در پایان عمر ژنرال فرانکو و توافق برای گذار به دمکراسی همه طرف های دخیل پذیرفتند که این موضوع را مسکوت بگذارند. ولی اکنون پس از حدود ۳۵ سال که از استقرار دمکراسی می گذرد برخی از جناحهای سیاسی هنوز هم به بررسی وقایع آن دوره و از جمله بازشناسی و ثبت جنایات علاقه ای نشان نمی دهند.
در چنین فضای سیاسی است که حکم قاضی بالتازار گارزون درسال ۲۰۰۸ برای پیگیری قتل گارسیا لورکا و جستجو برای کشف جسد وی عملا راه را برای کاوش گسترده تر در سرنوشت قربانیان رژیم دیکتاتوری فرانکو گشود. همزمان در همان سالها دولت حزب سوسیالیست اسپانیا قانونی را تصویب کرد که دولت مرکزی و دولتهای محلی را موظف می کند امکانات دستگاههای قضایی و انتظامی را به یک چنین پرونده های اختصاص دهند.
در شرایط فعلی که حزب محافظه کار دولت مرکزی را در دست دارد و به این مسایل توجه چندانی نمی کند، تصمیم دولت ناحیه خودگردان آندالوسیا که در کنترل سوسیالیست هاست علاوه بر کاوش برای جستجوی قربانیان دوران جنگ داخلی می تواند پیام سیاسی آشکاری تلقی شود.
