مناظره تلویزیونی انتخابات ایران به صحنه مناقشه بر سر برنامه اتمی تبدیل شد

نحوه اداره مذاکرات اتمی ایران با قدرت های جهانی و سیاست خارجی تهاجمی جمهوری اسلامی در سومین مناظره تلویزیونی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری این کشور به شکلی بی سابقه مورد انتقاد قرار گرفت.

علی اکبر ولایتی، مشاور بین الملل آیت الله علی خامنه ای، رهبر ایران، در این مناظره که امروز جمعه ۱۷ خرداد (۷ ژوئن) با موضوع سیاست و سیاست خارجی برگزار شد، خطاب به سعید جلیلی، مسئول پرونده اتمی ایران گفت که مذاکرات اتمی در دوره مسئولیت او "حتی یک قدم" پیش نرفته و تنها نتیجه این دوره، اعمال تحریم های شدید علیه ایران بوده است.

او به آقای جلیلی گفت که دیپلماسی به معنای "خطابه خواندن" و قرائت "بیانیه" بر سر میز مذاکره نیست، بلکه دیپلماسی به معنای "بده و بستان" است.

آقای ولایتی گفت که قدرت های جهانی در مذاکرات آلماتی پیشنهاد لغو بخشی از تحریم ها را در ازای توقف غنی سازی ۲۰ درصدی ایران داده بودند که می توانست مبنای توافق قرار گیرد، اما آقای جلیلی این پیشنهاد را رد کرد.

آقای جلیلی این اطلاعات را نادرست خواند و گفت که نوار گفتگوهای آلماتی پیاده شده و به رهبری داده شده و "اتفاقا این گزارش شما را گفتند که خلاف است."

آقای ولایتی گفت که پیش از مورد اخیر هم مقامات ایرانی دو بار به راه حلی برای حل مناقشه هسته ای نزدیک شدند، اما "کارشکنی ها در داخل" مانع از به نتیجه رسیدن کار شد.

به گفته آقای ولایتی، یک بار علی لاریجانی، مذاکره کننده وقت اتمی ایران، با خاویر سولانا، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این مورد که ایران با تعداد مشخصی سانتریفوژ به غنی سازی ادامه دهد به توافق رسیده بود، اما همان وقت "مسئول ارشد اجرایی کشور" در نماز جمعه گفت که مذاکرات اتمی تمام شده است و "ما مذاکره نمی کنیم" و به این ترتیب توافق مذکور به هم خورد.

او گفت که بار دوم خود او به دعوت نیکولا سارکوزی، رئیس جمهور وقت فرانسه به پاریس رفت و بر سر تعداد سانتریفوژهایی که ایران می تواند داشته باشد به توافق نزدیک شدند، اما همزمان وزارت خارجه ایران کاردار فرانسه را احضار کرد و پیغام داد که آقای ولایتی از طرف ایران مذاکره نمی کند.

آقای جلیلی در مورد درستی اظهارات آقای ولایتی در این موارد ابراز تردید کرد.

او در بخش های دیگر مناظره، عملکرد آقای ولایتی را در دوران ۱۶ ساله وزارت خارجه اش زیر سئوال برد و گفت که نتیجه هفت دوره گفتگوهای انتقادی ایران و اروپا محکومیت مقامات ارشد ایران در پرونده میکونوس بود.

حسن روحانی، مذاکره کننده ارشد اسبق اتمی ایران هم در این مناظره از عملکرد خود در دوره تصدی دبیری شورای عالی امنیت ملی ایران دفاع کرد و گفت که ایران در آن دوره از آستانه جنگ نجات یافت و فرصت برای پیشرفت های اتمی برای این کشور فراهم آمد.

او هم از عملکرد آقای جلیلی به تندی انتقاد کرد و گفت که او به جای مذاکره با نمایندگان قدرت های جهانی، تنها به تکرار مواضع خود می پردازد.

محمد باقر قالیباف، نامزد دیگر سمت ریاست جمهوری ایران هم گفت که در صورت پیروزی در انتخابات، به "قهرمان بازی" و "ماجراجویی" در دیپلماسی خاتمه خواهد داد.

محسن رضایی هم گفت که در دوره آقای روحانی و دوره آقای جلیلی در اداره پرونده اتمی ایران "افراط و تفریط" شده است و از هر دو انتقاد کرد.

آقای روحانی در پاسخ به او گفت که "شما در یک جلسه گفتید که رفتن پرونده ما به شورای امنیت از ماندن آن در شورای حکام خیلی بهتر است، اما حالا اینطور می گویید."

غلامعلی حداد عادل در مورد سیاست خارجی گفت که مشکل اصلی رفع تحریم هاست.

به گفته او راه درست برای رفع این تحریم ها، مذاکره "از موضع عزت و اقتدار" است.

آقای حداد عادل گفت که دولت آمریکا تنها وقتی آماده مذاکره واقعی و معنادار با ایران خواهد بود که مطمئن شود که ایران عقب نشینی نخواهد کرد.

محمد غرضی که معتقد بود سیاست خارجی هر کشور بازتاب دهنده توانایی داخلی آن کشور است، در واکنش به کشمکش سایر داوطلبان، از عدم "انسجام داخلی" انتقاد کرد و گفت که کار به جایی رسیده که "شخصیت های نظام به منافع ملی ضربه می زنند."

کشمکش روحانی و قالیباف بر سر وقایع سال ۸۲

آقای قالیباف در بخشی از سخنان خود آقای روحانی را متهم کرد که در زمان مسئولیت در شورای عالی امنیت ملی، در مورد آزادی عملکردی متفاوت از سخنان امروز خود داشته است.

او گفت که در جریان اعتراضات سال ۱۳۸۲ د رسالگرد حمله به کوی دانشگاه تهران، به عنوان فرمانده وقت پلیس در جلسه شورا پیشنهاد کرده که به دانشجویان مجوز تجمع داده شود، اما آقای روحانی گفته است: "ول کن آقا، مگر سرت درد می کند؟ دو روز شلوع می کنند، تمام می شود."

اما آقای روحانی در پاسخ گفت که پیشنهاد آقای قالیباف این بوده که مجوز تجمع داده شود تا دانشجویان معترض جمع شوند و به صورت "گازانبری" توسط پلیس دستگیر شوند.

آقای قالیباف این سخنان آقای روحانی را تکذیب کرد و گفت که او انگیزه خوانی کرده است. او گفت که رابطه پلیس و دانشجویان در هیچ دوره ای به خوبی زمان فرماندهی او نبوده است.

او همچنین یک سایت داخلی را به همراه بی بی سی فارسی و صدای آمریکا متهم کرد که با حذف بخشی از سخنان او در یک سخنرانی که صدای آن منتشر شده بود، تلاش کرده اند که او را به تناقض گویی متهم کنند، در حالی که او در مورد دو جلسه مختلف، یکی در شورای عالی امنیت ملی و دیگری در شورای امنیت کشور (به ریاست وزیر کشور) صحبت می کرده است.

 

تحلیل

امید پارسانژاد، بی‌بی‌سی

مهمترین موضوعی که در مناظره سیاسی امروز بین نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ایران روشن شد، این بود که حتی در میان چهره‌های حکومتی، کمتر کسی از "سیاست خارجی تهاجمی" مورد حمایت آیت‌الله خامنه‌ای و نحوه پیش بردن مذاکرات اتمی راضی است.

انتقادهایی که حسن روحانی مطرح کرد تا حدودی قابل پیش بینی بود، اما حمله شدیدالحن علی اکبر ولایتی، مشاور بین‌الملل رهبر ایران، به عملکرد آقای جلیلی کاملا تازگی داشت. او به صراحت گفت که آقای جلیلی در جریان مذاکرات اتمی تنها به خواندن "خطابه" بسنده کرده است و این مذاکرات در دوره مسئولیت او "حتی یک قدم" هم پیشرفت نداشته و تنها نتیجه اش تحریم وسیع ایران بوده است.

علاوه بر او، محسن رضایی و تا حدودی محمدباقر قالیباف هم به تلویح و تصریح از این سیاست ها انتقاد کردند و از آن فاصله گرفتند. در داخل ایران و در شرایط عادی، صدای واحدی در مورد پرونده اتمی ایران شنیده می شود، این مناظره فرصتی ایجاد کرد که تعدادی از سیاستمداران حرف دلشان را بزنند. میلیون‌ها ایرانی که تنها به رادیو و تلویزیون ایران دسترسی دارند، برای اولین بار انتقادهای تندی از نحوه اداره برنامه اتمی ایران از زبان چهره‌های حکومتی شنیدند.