دخترانی با لباس‎های رنگی در دانشگاه مقام‌های پیشین طالبان

یکی از دانشجویان دانشگاه افغان: ما مثل هر محیط آموزشی دیگر با آرامش درس می‎خوانیم

استاد جوانی با دریشی (کت و شلوار) روی تخته جلو صنف دستور زبان انگلیسی می‎نویسد و آن سوتر تلویزیون بزرگی برای نمایش ویدئو گذاشته شده است. دانشجویان او همه دختران جوان با روسری‌های رنگارنگ هستند.

این یکی از کلاس‌های دانشگاه افغان است که گردانندگان آن مقام‌های پیشین حکومت طالبان هستند. کسانی که در زمان قدرت آنها چنین کلاس‌ها وجود نداشت. در زمان حاکمیت گروه طالبان مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران بسته بود.

وکیل احمد متوکل وزیر خارجه رژیم طالبان، عبدالرزاق فتاحی وزیر تجارت، عبدالسلام ضعیف سفیر طالبان در اسلام‌آباد، مولوی نور جلال معاون وزارت داخله، فضل‌محمد فیضان معاون وزارت تجارت و شماری دیگر از مقام‌های پیشین حکومت طالبان صاحبان این دانشگاه هستند.

حالا چطور شده که آنها دانشگاه تشکیل داده و به صد دختر اجازه داده اند که در آن آموزش ببینند؟

وکیل‌احمد متوکل می‌گوید که طالبان اصولاً مخالف آموزش دختران نبودند: "وقتی شما تنها این را می‌شنوید که ملاها مانع رفتن دختران به مکتب شده‌اند، باید علت و عوامل آن را نیز بدانید."

او افزود: "درصورتی که هیچ‏‎گونه تهدیدی وجود نداشته باشد و دیگر عوارض جانبی نیز دفع شود، هیچ‌کسی نمی‌تواند از این حق مسلم دختران چشم‌پوشی کند."

'دختران ملاها'

دانشگاه افغان یکی از نهادهای آموزشی در چارچوب سازمانی موسوم به "بنیاد افغان" است که از سوی مقام‌های پیشین طالبان تشکیل شده است. در کنار این دانشگاه یک مکتب هم فعال است که صدها دختر در آن نیز آموزش می‌بینند. ساختمان‌های محل آموزش دختران و پسران هم در دانشگاه و هم در مکتب از هم جدا است.

آقای متوکل گفت: "دختران در مکتب و دانشگاه ما حجاب می‎پوشند و همراه با یک راننده ریش‎سفید به درس می‎آیند. آنها در یک محیط آرام درس می‎خوانند زیرا استادان و کارمندان دانشگاه و مکتب همه زنان هستند و ما هیچ مشکلی در این بخش نداریم. بسیاری از ملاها خود دختران‎شان را به مکتب ما می‎فرستند."

مختار احمد معاون دانشگاه افغان می‌گوید هدف آنها تنها کسب درآمد نیست، بلکه به گفته او، رساندن این پیام است که "اسلام مخالف آموزش دختران نیست."

بسیارى از دانشجویان دختر در این دانشگاه، رویکرد جدید رهبران پیشین طالبان در کابل را یک حرکت مثبت می‎دانند.

رحیمه، دانشجوی رشته حقوق و علوم سیاسی این دانشگاه گفت :"این مهم نیست که بنیان‎گذار این دانشگاه چه‎کسانی هستند. مهم این‎است که آنها مطابق به شرایط افغانستان محیط مصونی را برای آموزش دختران ایجاد کرده‎اند. یک دختر افغان خوش دارد که جدا از پسران و مزاحمت آنها، در یک محیط مصون درس بخواند."

نذرانه امیری، دانشجوی رشته شرعیات در این دانشگاه می‎گوید که به سلیقه و خواست خود حجاب می‎پوشد و قواعد دانشگاه تنها داشتن روسری را حتمی دانسته است: "من یک‌بار رئیس دانشگاه را که "ضعیف" نام داشت، ملاقات کردم او آمد و در مورد ایجاد دانشگاه با ما صحبت کرد. آنها با ما کاری ندارند و ما مثل هر محیط آموزشی دیگر با آرامش درس می‎خوانیم."

دختران مقام‎های پیشین طالبان

مکتب دخترانه افغان نیز بخشی از بنیاد افغان است که حدود دوصد دانش‎آموز دختر در آن درس می‎خوانند. آنها افزون بر مضامین علوم دینی، اجتماعی و طبیعی، کامپیوتر و زبان انگلیسی هم می‎آموزند. به دلیل این‎که دختران مقام‎های پیشین حکومت طالبان نیز شاگردان این مکتب هستند، به من اجازه مصاحبه با این دانش‎آموزان داده نشد.

همه شاگردان این مکتب حجاب‎ عربی می‎پوشند که به جز دست‌ها و صورت‌ها، سر تا پای آنها را می‎پوشاند. آنها مانند دانشجویان دانشگاه افغان جدا از پسران در یک ساختمان جداگانه درس می‎خوانند.

عبدالرئوف فراهی، مدیر این مکتب می‌گوید: "مهم این نیست که در زمان طالبان تعلیم دختران چگونه بود، مهم این است که اسلام در مورد تعلیم دختران و پسران تفاوتی قایل نیست، اما شیوه و نحوه آن مهم است."

او افزود: "در زمان طالبان شرایط آماده نبود که دختر و پسر به صورت جداگانه آموزش ببینند. اما حالا ما توانستیم که دختران را جدا و پسران را جدا آموزش بدهیم."

'طالبان دختر'

با این حال، شماری از مدافعان حقوق زنان نسبت به رویکرد جدید رهبران پیشین طالبان در کابل، تردید دارند. آنها می‌گویند امیدوارند که این رویکرد "نمادین و سیاسی" نباشد.

محبوبه سراج، از مدافعان حقوق زنان، گفت :"این یک بازی سیاسی است که می‎خواهند خود را به مردم افغانستان و جهان خوب نشان دهند. در حالی‎که در زمان حاکمیت‎ گروه طالبان، همین طالبان حتی مانع برنامه‎هایی می‎شدند که برای دختران به صورت پنهانی در زیرزمینی‎ها درس داده می‎شد."

خانم سراج افزود :"در دانشگاه‎شان دختران جوان هستند. آنها از کارکردهای طالبان در برابر زنان و اندیشه‎های‎شان به‎خوبی آگاهی دارند، اما در مکتب‎شان دختران خوردسال تحت شرایط خاص مذهبی تربیه می‎شوند. من نسبت به آینده آنها نگرانم که مبادا در آینده ما شاهد طالب‎های دختر در پایتخت باشیم."

منابع مالی

مسئولان بنیاد افغان می‎گویند برای تامین هزینه فعالیت مکتب و دانشگاه خود، افزون بر شهریه‌ای که به‌صورت ماهانه از شاگردان می‎گیرند، از برخی افراد و منابع دیگر نیز پول خیریه دریافت می‎کنند.

عبدالجبار بهیر، از مسئولان این نهاد گفت: "اعضای رهبری این شورا از جمله خود مولوی ضعیف نیز پول می‎دهد. اما ما افزون بر آن از منابع دیگر از جمله از تجار ملی صدقه می‎گیریم، پیشنهادهایی نیز به برخی سفارت‎های کشورهای اسلامی در کابل و دیگر منابع کردیم، اما هنوز به ما کمک نکرده‎اند."

این کوشش‎ها در گوشه‎اى از شهر کابل به هر دلیلى که باشد، برای بسیاری از شهروندان افغان امیدی برای تغییر است.

بسیاری ها امیدوارند چنین روشی منبع الهام آن‎عده از طالبان و شورشیانی باشد که بر اساس گزارش‎ها در نقاط مختلف افغانستان معلمان را مى‎کشند، مکاتب را در روستاها آتش مى‎زنند و خانواده‎ها را بابت فرستادن فرزندان خود به‎خصوص دختران‎شان به مکتب تهدید مى‎کنند.

در پى اعمال همین سیاست مخالفت با آموزش و پروش، که "معارف‎زدایى" خوانده می‎شود، هنوز هم هزاران دانش‎آموز از رفتن به مکتب در نقاط ناامن افغانستان محروم هستند.