سیستم گنبد آهنین اسرائیل چگونه کار می کند؟

ساکنان شهر اشکلون در جنوب اسرائیل منتظر رهگیری راکت های پرتابی از غزه توسط سیستم گنبد آهنین هستند

میترا فرهمند ( اسرائیل )

در روزهایی که تنش جدید میان ارتش اسرائیل و تشکل های مسلح فلسطینی در غزه در جریان است، سامانه های دفاع ضد راکتی «گنبد آهنین» مورد توجه بسیاری قرار گرفته است، سامانه ای که راه اندازی آن توانست اسرائیلی ها را به خوبی از آسیب بیش از هزار راکتی که از غزه شلیک شد، در امان نگاهدارد.
 

در سال های گذشته تشدید راکت پرانی ها، ارتش سرائیل را وادار کرد که سامانه های بیشتری از «گنبد آهنین» را هر چه زودتر در بخش های جنوبی این کشور مستقر کند و این روزها سامانه پنجمی نیز در تل آویو راه اندازی شده است.
 
طراحی و ابداع «گنبد آهنین» ایده عامیر پرتس وزیر دفاع وقت اسرائیل در نیمه دهه گذشته بود.
 
اصرارهای عامیرپرتس که خود در شهر راکت زده سدروت زندگی می کرد، موجب شد که این فکر جا بیفتد و مخترعان اسرائیلی دست به کار شوند؛ زمانی که دولت آمریکا تقبل کرد تا بخش مهمی از بودجه آن را تامین کند، کار طراحی و آزمایش سیستم های اولیه آغاز شد.
 
در سال ۲۰۰۴ که وزارت دفاع اسرائیل آمادگی خود را برای دریافت پیشنهادهای گروه ها و شرکت های مخترعین ابراز کرد، ۲۴ پیشنهاد ارائه شد که «گنبد آهنین» تنها یکی از گزینه هایی بود که کار طراحی و آزمایش آن به عنوان جایگزینی برای سیستم «ناوتیلوس» مطرح بود؛ البته «ناوتیلوس» خود اندکی بعد، به سیستم «اسکای گارد» ارتقاء یافت.
 
این سرهنگ اسرائیلی دانی گولد بود که می بایست با تیم خود از میان ۲۴ پیشنهاد ارائه شده، یکی را برگزیند. او و یارانش به این باور رسیدند پیشنهادهایی که بر اساس فن آوری آمریکایی است پاسخگوی نیازهای اسرائیل نیست و انتخاب سیستم آمریکایی، هزینه مادی زیادی خواهد داشت.
 
مدت زیادی طول نکشید که صنایع نظامی اسرائیل سامانه کنونی را طراحی و تولید کرد.
 
کارخانه«رافائل» در سال ۲۰۰۷ با قراردادی با وزارت دفاع، ساخت چنین سامانه ای را تقبل کرد. دو کارخانه دیگر مرتبط با صنایع نظامی اسرائیل با نام های «سیستم های جنگ پیشرفته» و شرکت «التا» که کمپانی به اصطلاح خواهرخوانده صنایع هوایی اسرائیل است، در تولید«گنبد آهنین»، شرکت «رافائل» را یاری می دهند. سیستم نظارت سامانه را نیز شرکت اسرائیلی mprest طراحی و تولید کرده است.
 
«گنبد آهنین» هم خمپاره های ۱۵۵ میلیمتری را شکار و منهدم می کند و هم هواپیماهای دشمن را که تا فراز ده کیلومتری سامانه در پرواز باشند، منحرف خواهد کرد.
 
دید آن در شب و روز، یکسان است و در هر شرایط  آب و هوایی و در هر دیدی، کار خود را خواهد کرد.
 
​​از گزارش های اندکی که در باره فعالیت آن در رسانه های اسرائیل تا کنون منتشر شده است، چنین برمی آید که راکت هایی که از سامانه شلیک می شوند و «تامیر» نام دارند، مجهز به کلاهک هدایتگر الکترواوپتیک هستند.
 
هر سامانه آن برای برقراری چتر پوششی به وسعت ۱۵۰ کیلومتر کفایت می کند؛ برای همین است که سامانه قرار گرفته در تل آویو، برای دفاع از بیت المقدس (اورشلیم) نیز که در فاصله ۶۵ کیلومتری تل آویو است، کافی است.
 
اسرائیل در سال ۲۰۱۱ امیدوار بود که بتواند ده تا پانزده سامانه «گنبد آهنین» را داشته باشد اما وضعیت جدید ممکن است این کشور را به داشتن سامانه های بسیار بیشتری نیازمند کند.
 
«گنبد آهنین» پس از آزمایش های بسیار، از مارس ۲۰۱۱ عملیاتی شد؛ یک ماه بعد در اطراف شهر بندری اشکلون مستقر شد و در هفتم آوریل ۲۰۱۱ نخستین راکت فلسطینی ها را شکار و منهدم کرد.
 
واحد موسوم به ۹۴۷ در تشکیلات پدافند هوایی ارتش اسرائیل مسئول راه اندازی و مراقبت از سامانه های «گنبد آهنین» است.
 
از پیش از موفقیت کنونی «گنبد آهنین» نیز آمریکایی ها در قراردادی با اسرائیل خود خریدار «گنبد آهنین» شده اند.
 
در روزهای گذشته، «گنبد آهنین» ۹۶.۵ درصد از راکت ها را منحرف کرده است. اگر چه در چند ساعت اول پس از عملیات «ستون ابر» سه اسرائیلی در شهر «کریات ملاخی» کشته شدند، بعداً معلوم شد که سامانه تازه قرار گرفته در نزدیکی این منطقه، مدتی بسیار کوتاه نقص فنی داشته است و از پس از آن، یک اسرائیلی دیگر زخمی یا کشته نشد.
 
«گنبد آهنین» تنها زمانی به کار می افتد که تشخیص می دهد راکت هایی که شلیک شده است، به سوی مناطق مسکونی راه می پیماید. اگر سامانه تشخیص دهد که راکت در فضای باز به زمین اصابت می کند، زحمت منهدم کردن آن را به خود نمی دهد.
 
«گنبد آهنین» می تواند همزمان به چند راکت پاسخ دهد؛ سیستم رهگیری آن مسیر راکت ها را پیگیری می کند و در آن واحد، با شلیک راکت، راکت دشمن را در هوا شکار و منهدم می کند. از انهدام راکت های کوتاه برد دودی عادی در آسمان دیده می شود؛ از انهدام راکت های «فجر- ۵» ایران، برای لحظاتی دودی قارچ مانند در آسمان نقش می بندد.
 
از آنجا که برد راکت های «تامیر» در «گنبد آهنین» می تواند راکت های دشمن را تا ۷۰ کیلومتری شکار کند، اگر قرار باشد که ایران یا حامیان دیگر، تشکل های مسلح فلسطینی در نوار غزه را به راکت هایی با برد بیشتر مجهز کنند، «گنبد آهنین» ممکن است که در وضعیت فعلی خود، کارساز نباشد.