کاهو و اسفناج با طعم نیترات!

یکی از محققان بخش آب و خاک مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران گفت: نتایج تحقیقات نشان می‌دهد مصرف بیش از 50کیلوگرم فسفر و 250کیلوگرم نیتروژن در هر هکتار زمین کشت شده به سلامت غذایی محصول کاهو و اسفناج آسیب وارد می‌کند.

مهدی صادقی افزود: تحقیقات نشان می‌دهد مصرف بیش از حد کود نیتروژن و فسفر به سلامت دو گیاه کاهو و اسفناج آسیب وارد می‌کند. در واقع باید میزان کوددهی به گیاهان کنترل شود و از حد استاندارد خارج نشود زیرا ورود بیش از حد آلاینده‌هایی از قبیل نیترات به کاهو و اسفناج موجب می‌شود که این آلاینده‌ها از طریق این گیاهان وارد چرخه غذایی مردم شود.
 

صادقی ادامه داد: در حال حاضر خانواده‌های ایرانی در چرخه غذایی خود از سبزی‌ها استفاده می‌کنند از این‌رو استفاده از کودهای شیمیایی به‌منظور تولید حداکثری سبزیجات باعث افزایش عناصر و ترکیبات شیمیایی در این محصولات کشاورزی شده و همین امر موجب تهدید سلامت خانواده‌ها می‌شود.
 
به‌دلیل اهمیت این موضوع و جهت ارائه توضیحاتی بیشتر درباره مضرات کودهای شیمیایی و انواع آفت کش‌ها گفت‌وگویی با دکتر هدایت حسینی مدیرکل نظارت بر مواد غذایی و دکتر سیدمرتضی صفوی مدیر گروه تغذیه دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و مدیر سابق دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، انجام داده‌ایم که در پی می‌آید.
 
دکتر حسینی درباره دلایل استفاده از کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها در زمان کاشت مواد غذایی گیاهی گفت: ماده اولیه تأمین غذا امکان دارد دارای منشا حیوانی باشد مانند شیر و گوشت یا اینکه منشا گیاهی داشته باشد مانند انواع سبزیجاتی که ما به‌عنوان ماده غذایی به مصرف می‌رسانیم. در فرایند کشت و برداشت مواد غذایی گیاهی امکان دارد از مواد شیمیایی برای بهبود تولید استفاده شود. برخی از کودها در واقع باعث رشد بیشتر گیاهان می‌شود. از سوی دیگر برای از بین نرفتن این گیاهان نیز از ترکیبات آفت‌کش استفاده می‌شود.
 
او ضمن اشاره به فواید آفت‌کش در از بین بردن آفت‌ها گفت: بعد از استفاده از آفت‌کش‌ها گیاهان باید یک دوره عدم‌مصرف را طی کنند؛ یعنی در واقع اگر آفت‌کشی برای گیاهانی مانند کاهو، خیار و اسفناج استفاده شود یک دوره نباید از این گیاهان مصرف کرد طی این دوره مواد شیمیایی آفت‌کش خود تجزیه شده و از بین می‌رود و میزان باقی مانده آن نیز به پائین‌تر از حد مجاز یعنی بی‌خطر می‌رسد. به‌عنوان مثال روی ماده آفت‌کشی که برای کاهو مورد استفاده قرار می‌گیرد نوشته شده است که این محصول گیاهی تا پنج روز به بازار عرضه نشود. باید این مسئله را درنظر داشت که نمی‌توان هر سمی را برای هر گیاهی استفاده کرد، هر سم مخصوص یک گیاه است این مسئله به‌ویژه درباره گیاهانی که منشا مواد غذایی محسوب می‌شود باید رعایت شود. اگر سمی مخصوص گندم است باید فقط برای گندم استفاده شود و اگر سمی مختص خیار است باید آن را در مزارع خیار به‌کار برد.
 
دکتر حسینی درباره استفاده از کودهای شیمیایی نیز توضیح داد: یکی از موضوعات مهم در استفاده از کود و کودهای شیمیایی این است که کود را باید بر حسب نیاز زمین و نوع محصول استفاده کرد. استفاده از کود شیمیایی در حد معمول و منطقی برای کاشت محصول نیاز است، استفاده بی‌رویه و خودسرانه از کودها به‌ویژه کودهای ازته و فسفاته باعث تجمع نیتریت و نیترات در محصولات غذایی گیاهی می‌شود. بنابراین فردی که در کار کشاورزی است همواره باید در زمان مصرف کود با متخصصان زراعت مشورت کند.
 دکتر سیدمرتضی صفوی نیز درباره مضرات استفاده از کودهای شیمیایی گفت:
 
نیترات موجود در کودهای ازته و فسفاته با حرارت دیدن باعث ایجاد نیتروزامین و ابتلای فرد به بیماری سرطان می‌شود. در واقع زمانی که سبزی‌ای مانند اسفناج را گرم می‌کنیم درصورتی که دوره عدم‌مصرف این محصول در زمان برداشت رعایت نشده باشد این گیاه حاوی میزان بسیار زیادی از نیترات خواهد بود.این متخصص تغذیه اکیدا توصیه کرد که کشاورزان نباید بیش از حد نیاز از کودهای شیمیایی استفاده کنند، چرا که حتی درصورت رعایت دوره عدم‌مصرف، میزان سموم باقی‌مانده در کود به راحتی به گیاه منتقل می‌شوند و از بین نمی‌روند. بنابراین کشاورزان باید به استاندارد درج شده روی کیسه کودها توجه کنند و بیش از آن برای گیاهان کود مصرف نکنند.