ثبت آیین خون‌بس به‌عنوان میراث معنوی به تعویق افتاد

یک مقام سازمان میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد با دفاع از فرهنگ «خون‌بس» گفت که ثبت این رسم به عنوان میراث معنوی فعلا متوقف شده و قرار است این پرونده دوباره در این سازمان بررسی شود.

رحیم دادی‌نژاد، معاون میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد در ارتباط با مسایل مطرح شد پیرامون ثبت این رسم در پنجمین جلسه شورای عالی ثبت آثار تاریخی که چند روز پیش برگزار شد، روز چهارشنبه، ۲۹ شهریور به خبرگزاری مهر گفت از آنجایی که مقامات استان دلایل کافی برای ثبت خون بس به عنوان میراث معنوی ارائه نکردند فعلا ثبت آن متوقف شده است.
 

به گفته او قرار است از سوی بخش خصوصی اطلاعاتی در این ارتباط جمع‌آوری و در جلسات بعدی این شورا مطرح شود.
 
به زعم آقای دادی‌نژاد، خون‌بس فرهنگ غلطی نیست چون که هنوز هم برخی از قومیت‌ها آن را برای پایان دادن به اختلافات خود برمی‌گزینند.
 
او در عین حال گفت که باید وجوه مثبت و منفی این فرهنگ را با هم دید که یک بخش آن ازدواج اجباری عشایر در قبال اتفاقی است که خود در آن نقشی نداشته‌اند.
 
معاون میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد در ادامه باز هم به دفاع از این رسم پرداخت و تاکید کرد که هنوز عده زیادی خون‌بس را به عنوان ایجاد پیوند ازدواج و عاملی برای جلوگیری از ادامه خونریزی بین طوایف و نزدیک شدن آن‌ها به یکدیگر موثر می‌دانند.
 
«خون بس» یکی از قدیمی‌ترین آیین‌های عشایر ایران است. کاربرد آن بعد از ایجاد درگیری‌های طایفه‌ها با یکدیگر است زمانی که در درگیری‌های خشونت‌آمیز طایفه‌ها، یک یا چند نفر به قتل می‌رسند اما بعد از مدتی بنای از در آشتی درآمدن را می‌گذارند.
 
در این بین طایفه‌ای که به عنوان مقصر ماجرا معرفی شده یا شروع کننده درگیری‌ها بوده برای جلب رضایت مردان طرف درگیر، دختری را به عنوان دیه و یا علامتی برای صلح به ازدواج یکی از نزدیکان طایفه مقتول در می‌آورد.
 
همزمان با رسانه‌ای شدن خبر ثبت این آیین به عنوان میراث معنوی، انتقاداتی از سوی برخی رسانه‌ها و فعالان حقوق زن مطرح شد.
 
خبرگزاری مهر هم با انتقاد از «خون بس» یادآور شده که اجرای این آیین خوشبختی را از زنان طایفه‌ای که به اجبار به عقد طرف مقابل درمی‌آیند می‌گیرد و در واقع زنان قربانیان این رسم هستند که باید سال‌ها به اجبار با کسی که خود در انتخابش نقشی نداشته زندگی کنند.
 
بنیاد دفاع از حقوق زنان هم روز دوشنبه در بیانیه‌ای به انتقاد از اقدام احتمالی سازمان میراث فرهنگی در ثبت این آیین پرداخت.
 
در این بیانیه با مخاطب قرار دادن مقامات سازمان میراث فرهنگی از آنها خواسته شده است که با بررسی آداب و رسوم متنوع اقوام زاگرس‌نشین فرهنگ‌های غیر متعصبانه آنها و همچنین ورزش‌های رزمی مخصوص این قوم را ثبت کند تا کشورهای دیگر  به نام خود مصادره نکنند.
 
بنیاد دفاع از حقوق زنان همچنین ابراز تاسف کرده که چگونه مقامات سازمان میراث فرهنگی تصمیم به ثبت آیینی مانند خون بس در کنار نوروز و مراسم عزاداری روزهای عاشورا و تاسوعا گرفته‌اند که در میان آداب و رسوم اقوام ایرانی جایگاه مشخصی دارند.
 
شماری فعالان حقوق زنان و حقوق بشر هم در بیانیه‌ای نسبت به ثبت این رسم به عنوان میراثی معنوی اعتراض کرده‌اند.
 
در این بیانیه که تاکنون به امضای حدود ۳۰۰ نفر رسیده تلاش برای ثبت این آیین «غیرانسانی و ضد زن» خوانده شده است.
 
در این بیانیه آمده است که ای کاش قبل از طرح این مساله، مقامات سازمان میراث فرهنگی پای صحبت‌های پر از رنج و بی‌عشق تعدادی از زنانی می‌نشستند که به اجبار به عقد مردان طایفه‌ای دیگر درآمده‌اند.
 
اشاره به ضرب المثل «مگر مرا عوض خون آورده‌اید» که زنان ایرانی در مقابل درخواست‌های نابجای هسمر یا خانواده همسر به کار می‌برند به عنوان شاهدی بر زندگی «برده‌وار» این زنان گرفته و یادآور شده موارد افسردگی، فرار، خودکشی و خودسوزی در میان این زنان فراوان است.
 
امضا کنندگان این بیانیه تاکید کرده‌اند که بین اسلام و ازدواج اجباری هم نسبتی وجود ندارد و مقامات باید ضمن برخورد با رواج دهندگان این قبیل رسوم زمینه شکایت و درخواست طلاق را برای زنان قربانی خون بس فراهم کنند.
 
در همین رابطه ناهید توسلی، پژوهشگر و کنشگر حوزه زنان هم در یادداشتی که در روزنامه شرق به چاپ رسیده با اشاره به اساطیر فراوان در فرهنگ زنان ایران از پیشنهاد ثبت معنوی خون بس انتقاد کرده است.
 
این پژوهشگر با ذکر این سوال که «چرا باید دختری جوان و نوباوه، با ‌هزاران آرزوی موجه و مشروع مانند گوسفندی، قربانی خونخواهی نرینگانی شود که هنوز نمی‌دانند در کجای زمان و جهان ایستاده‌اند»
 
خانم توسلی از مقامات میراث فرهنگی خواسته است که اگر بنای ثبت این رسم نادرست را دارند ابتدا آن را منسوخ اعلام کنند و بعد به عنوان میراثی برجای مانده از گذشتگان به عنوان
 نمادی از عظمت یا نکبت دوره‌هایی از تاریخ  به ثبت برسانند.