تغییر دیپلماسی آمریکا در سوریه؛ ورود موشک های زمین به هوا

تشکیل «گروه کار مشترک» آمریکا و ترکیه، که خبر آن طی مصاحبه مطبوعاتی روز یکشنبه هیلاری کلینتون و احمد داوود اغلو در آنکارا اعلام شد، مقدمه فعال تر شدن نقش مستقیم واشنگتن در بحران سوریه و دور زدن تدریجی شورای امنیت در رابطه با رژیم اسد است. ترکیه، اسرائیل و اردن، پیشتر نگرانی های خود نسبت به مخاطرات طولانی شدن جنگ و ضرورت اعمال منطقه ممنوع پرواز بر فراز سوریه را با واشنگتن در میان گذاشته اند.
 

              

وزیر خارجه آمریکا که طی اقامت دو روزه در آنکارا، علاوه بر گفتگو با همتای ترک خود، با نخست وزیر و رییس جمهور آن کشور نیز دیدارهای جداگانه داشت، در پایان سفر از آمادگی واشنگتن برای همکاری های نزدیک با ترکیه بمنظور کاهش نگرانی های آن کشور در قبال جنگ داخلی سوریه خبر داد.

خطر های ناشی از ایجاد خلاء قدرت بعد از سقوط اسد، تلاش گروه های تروریستی از جمله القاعده برای بهره برداری از وضعیت بحرانی در سوریه، و بخصوص ایجاد آمادگی برای مقابله با خطر بکار گرفتن احتمالی سلاحهای شیمیایی و میکربی در جریان جنگ جاری، از جمله نگرانی های اصلی کشور های همسایه سوریه بشمار میروند.

منطقه ممنوع پرواز

بعد از گشوده شدن جبهه جنگ در حلب و تلاش «ارتش آزاد سوریه» برای ایجاد منطقه امن در شمال و ایجاد راه ارتباطی امن با ترکیه، نیرو ها اسد که حفظ دمشق را اولویت شماره یک خود میدانستند، ضمن انتقال نیرو های بیشتر به اطراف حلب، استفاده از هلیکوپتر و هواپیما های جنگی علیه شورشیان مسلح را افزایش دادند.

نگرانی های ناشی از امکان افزایش تلفات انسانی و تخریب بیشتر شهر ها، و همچنین امکان عقب رانده شدن شورشیان از مواضع بدست آماده، در نتیجه حملات هوایی ارتش اسد، موضوع اعلام و اعمال منطقه ممنوع پرواز بر فراز بعضی از شهر های شمالی سوریه را مطرح ساخت.
اجرای منطقه ممنوع پرواز مستلزم استقرار سیستمهای رادار، دفاع موشکی و همچنین هواپیماهای رهگیر نظامی است. این ظرفیت ها سال گذشته در لیبی بعد از تصویب پیشنهاد مربوط در شورای امنیت مورد استفاده قرار گرفت.

در مورد سوریه تاکنون شورای امنیت به دلیل مقاومت های روسیه و چین به هماهنگی لازم دست نیافته و دولت آمریکا نیز به دلیل پرهیز از داخل شدن مستقیم در یک جنگ تازه در خاورمیانه، با در نظر گرفتن ملاحظات انتخاباتی سال جاری، نسبت به آن بی علاقه بوده است.

موشک استینگر-سلاح شیمیایی

اشاره جهاد المقدسی سخنگوی وزارت خارجه دولت اسد در ماه ژوئیه مبنی بر اینکه : «از سلاح شیمیایی در جنگ داخلی علیه مردم سوریه استفاده نخواهد شد» تلویحاً وجود سلاحهای شیمیایی در آن کشور را تائید میکرد-سوریه ( مانند مصر) به تلافی عدم پیوستن اسرائیل به پیمان ممنوعیت استفاده از سلاحهای شیمیایی، ( پیمان سال ۱۹۶۸ و ۱۹۹۲ و اصلاحیه سال ۱۹۹۷ ) از پیوستن به این معاهده تاکنون خودداری کرده است.

المقدسی در ضمن تهدید کرده بود که «سلاحهای شیمیایی در جنگ علیه کشور های خارجی مورد استفاده قرار خواهند گرفت.»

طی دو هفته گذشته گزارش های تائید نشده ای از داخل و خارج سوریه دایر بر قرار گرفتن موشکهای شانه حمل ضد هوایی استینگر در اختیار نیرو های ارتش آزاد سوریه انتشار یافت.

موشکهای استینگر که در گذشته در افغانستان و عراق مورد استفاده قرار گرفته، اگرچه ابزار نظامی تاکتیکی محسوب میشوند، در عین حال در استفاده علیه هلیکوپتر های نظامی، و حتی هواپیما نیز وسیله موثری است.

ماه گذشته ابتدا نیرو های حامی اسد از دست یافته به یک انبار مهمات شورشیان در اطراف حلب و کشف موشک استینگر در آن خبر دادند. چند روز بعد شبکه تلویزیونی ان بی سی آمریکا نیز گزارش مربوط به ارسال موشک های زمین به هوا از طریق ترکیه به سوریه را انتشار داد.

منابع خبری اسرائیلی هم بعد از منابع خبری ایران ( پرس تی وی ) روز ۹ ماه اوت ورود استینگر به سوریه را تائید کردند، در حالیکه ترکیه و آمریکا تاکنون از تکذیب این خبر خودداری ورزیده اند.

ورود استینگر به جبهه جنگ داخلی سوریه اگر چه به اهمیت اعمال منطقه ممنوع پرواز بر فراز سوریه نیست، در عین حال دست شورشیان در جنگ علیه نیرو های اسد را تقویت خواهد کرد.

نگرانی همسایگان سوریه، امکان استفاده احتمالی اسد از سلاحهای شیمیایی در جنگ، به بهانه مقابله با نیروی های خارجی است. بعلاوه، دولت اسد طی چند روز گذشته شورشیان ضد دولتی را به در اختیار گرفتن سلاحهای شیمیایی متهم ساخته است.

فعال شدن آمریکا

طی ۱۷ ماه گذشته و آغاز اعتراضهای عمومی علیه رژیم اسد بیش از ۲۱۰۰۰ نفر از مردم سوریه جان خود را از دست داده، و ۱.۵ میلیون نفر از مسکنهای خود جابجا شده اند. دهها هزار نفر سوری در اردوگاههای مناطق مرزی پناه گرفته اند و شیعیان سوریه ( و مهاجرین عراقی) نیز در حال ترک آن کشور اند.

در صورت افزایش تلفات جنگ و سرعت گرفتن روند مهاجرت از سوریه و از خانه رانده شدن بیشتر مردم، دولت اوباما طی هفته های حساس مانده به انتخابات رییس جمهوری ماه نوامبر، بمنظور ایفای نقش موثر تر در جنگ داخلی سوریه و کمک به کاهش نگرانی های بشر دوستانه تحت فشار قرار خواهد گرفت.

در صورت بی اعتنایی به فشار های داخلی و خارجی نیز متهم به مماشات و تعلل در عرصه های خارجی خواهد شد.

در حالیکه در صورت سقوط رژیم اسد در دمشق پیش از انتخابات ماه نوامبر، بی تردید موقعیت اوباما نزد رای دهندگان آمریکایی بهبود خواهد یافت.

سفر هیلاری کلینتون به آنکارا با این انگیزه صورت گرفته که ضمن هماهنگ کردن همکاری های اعلام شده و اعلام نشده آمریکا و ترکیه در امور سوریه ( منجمله تشکیل کمیسیون مشترک همکاری) و رفع نگرانی های فوری امنیتی دو کشور، که به نوبه خود در تل آویو و امان نیز بشدت احساس میشوند، زمینه فعالتر شدن نقش آمریکا در مقابله با رژیم اسد، و کنترل اوضاع سوریه بعد از سقوط اسد را فراهم سازد.
 

رضا تقی زاده (تحلیلگر سیاسی)