افزایش تنهازیستی زنان ایرانی در شهرهای بزرگ
نیویورک تایمز گزارشی منتشر کرده که در آن به تعداد رو به افزایش زنانی که در شهرهای بزرگ ایران تنها زندگی میکنند پرداخته است. عوامل موثر در رشد این پدیده و چالش‌های پیش روی این زنان از موارد بررسی‌شده در این گزارش است.
روزنامه نیویورک تایمز روز سه‌شنبه (۱۳ ژوئن) در گزارشی به تلاش زنان مجرد ایرانی برای زندگی مستقل در شهرهای بزرگ ایران پرداخت. هر چند این تلاش از سوی جامعه و حاکمیت ایران با بدگمانی نگریسته میشود اما گزارشگر نیویورک تایمز بنا بر مشاهدات واقعی از افزایش قابل ملاحظه تعداد زنان مجرد که تنها زندگی میکنند نسبت به ۱۰ سال گذشته خبر می‌دهد.
در گزارش نیویورک تایمز از ترفندهای زنان مجرد برای جلب اعتماد آژانس‌های مسکن برای اجاره خانه می‌نویسد. ترفندهایی که گاه به قیمت ۹ هزار تومان (معادل ۵ دلار) برای خرید یک حلقه دروغین تمام میشود: «شکوفه، دانشجوی ادبیات انگلیسی، تصمیم گرفت تا خانه‌ای برای خود در پایتخت اجاره کند، او ابتدا به یک مغازه زیورآلات فروشی رفت و یک حلقه ازدواج به قیمت ۵ دلار خرید.»
شکوفه در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز نام کامل خود را برای دوری از مشکلات آتی از قبیل از دست دادن خانه بازگو نمیکند. وی می‌گوید او و هم‌خانه‌اش با حلقه‌هایی که در دست دارند در نظر همسایهها دو زن متاهل هستند که برای تحصیل برای مدتی از خانواده‌شان دور مانده‌اند.
هیچ آمار رسمی‌ای از تعداد زنانی که به طور جدا از خانواده در ایران زندگی میکنند وجود ندارد. با این همه گزارشگر نیویورک تایمز به نقل از استادان دانشگاه، مشاوران آژانس‌های املاک، و خانواده‌ها و زنان می‌نویسد که موضوع زندگی مستقل زنان مجرد تا ۱۰ سال پیش به شدت امر نادری بوده است و اکنون با افزایش تعداد دخترانی که برای تحصیل به شهرهای دیگر می‌روند در حال تبدیل به امری عادی‌ست.
کمپین ازدواج دانشجویی، تلاش دولتی در مقابله با دختران تنها
«در ایران اکثریت مردم زنان را در خانه‌ی والدین و پس از آن در خانه همسر می‌پذیرند. با این‌همه موج افزایش تعداد دانشجویان دختر در دانشگاه‌ها این تصور کلیشه‌ای را تا حدی بر هم زده است. با این‌همه دولت از راه‌های مختلف در پی مقابله با این روند است.»
ورود دختران به دانشگاه‌ها از عللی‌ست که در گزارش نیویورک تایمز برای افزایش تنهازیستی زنان ذکر شده است
گزارشگر نیویورک تایمز از ازدواج‌های دانشجویی به عنوان یک "کمپین دولتی" برای مقابله با این روند یاد می‌کند.
«دولت ناامید از توقف روند، کمپینی را برای رواج ازدواج سریع و ارزان آغاز کرد با این‌همه به گفته کارشناسان این تلاش با تحقیر این نهاد دیرپا در فرهنگ باستانی ایران عملاَ نتیجه عکس داد.»
محمد امین قانعی‌راد، رئیس انجمن جامعه شناسی ایران، به نیویورک تایمز می‌گوید: «به جای این‌که ازدواج را جذاب‌تر کنند، آن را به "فست فود" تبدیل کردند. به علت این نگرش ازدواج‌ها به راحتی از هم می‌پاشند.»
در این راه همچنین از خانواده‌ها خواسته میشود تا سخت‌گیری کم‌تری را در ازدواج جوانان به خرج دهند و به فرزندان خود کمک کنند تا ازدواج کنند. با این‌همه روزنامه نیویورک تایمز از تغییر ذائقه مردم در حرکت به سوی پذیرش زندگی مستقل زنان می‌گوید.
افزایش ۱۳۵ درصدی طلاق، از عوامل زندگی مستقل زنان
در جامعه‌ای که روابط جنسی افراد مجرد خصوصاَ زنان برای قشر وسیعی از جامعه تابو محسوب میشود، زندگی زنان تنها حتی در صورت پذیرش تحت نگاه‌های کنجکاو و قضاوت‌گرانه اطرافیان می‌گذرد. شکوفه به گزارشگر نیویورک‌تایمز می‌گوید که نگاه‌های همسایهها را که از شکاف در رفت‌وآمدهای او را هنگام عبور از راهرو زیر نظر دارد همواره حس می‌کند.
با این‌همه این دختر ۲۴ ساله از حمایت‌های خانواده خود برای زندگی مستقل سخن می‌گوید: «آنها می‌دانند که من می‌خواهم مستقل باشم. می‌فهمند که روزگار عوض شده است.»
جز مساله مهاجرت دختران به شهرهای مختلف برای ادامه تحصیل، پذیرفته شدن زندگی مستقل زنان به علل دیگری نیز وابسته است. نیویورک تایمز از افزایش تعداد دخترانی که تنها زندگی میکنند و همچنین رواج استفاده از ماهواره، شبکه‌های اجتماعی و سفرهای ارزان خارجی در تغییر نگرش مردم سخن می‌گوید.
نیویورک تایمز همچنین نگاهی دارد به افزایش ۱۳۵ درصدی طلاق به عنوان یکی از عوامل افزایش تعداد زنانی که به تنهایی زندگی میکنند: «افزایش طلاق جامعه را مجبور به پذیرش زنان تنها کرده است.»
این گزارش می‌افزاید در گذشته زنانی که از همسران خود جدا شده بودند محکوم به زندگی در تنهایی بودند. آنها عموماَ مجبور به بازگشت به اتاق‌های دوران نوجوانی خود بودند، جایی که جامعه تا هنگام ازدواج بعدی‌شان برای‌شان شایسته تشخیص می‌داد. اما افزایش شدید آمار طلاق و همچنین افزایش تحصیلات دانشگاهی، زنان را قادر به بازتعریف موفقیت و نحوه زندگی کرده است و به صورت فزاینده‌ای این امر با تایید خانواده‌ها انجام می‌گیرد.
نازنین، زن مطلقه ۳۵ ساله‌ای که به تنهایی در تهران زندگی می‌کند، به نیویورک تایمز می‌گوید که به علت اعتیاد همسرش از وی جدا شده و حتی خانواده او هم به طور "عجیبی" از او می‌خواستند که زندگی خودش را بعد از طلاق داشته باشد. او می‌گوید جامعه هیچ چاره‌ای جز پذیرش "ما" ندارد.
ارزش‌های رنگ‌باخته، سیاستمداران و روحانیون ناراضی
زندگی مستقل زنان در شهرهای بزرگ ایران در حالی رفته رفته مورد پذیرش جامعه قرار می‌گیرد که سیاستمداران و روحانیون ایران همچنان هشدار می‌دهند که نسل جدید در حال رشد با ارزش‌هایی‌ست که تماماَ از ارزش‌های گذشته فاصله دارد. منتقدان سبک جدید زندگی جوانان، ازدواج را تنها روش پذیرفته زندگی قلمداد و تبلیغ میکنند.
در گزارش نیویورک تایمز آورده شده نحوه زندگی حضرت فاطمه، دختر پیامبر اسلام، به عنوان الگوی رسمی زنان در ایران تبلیغ میشود. در این گزارش آمده اگرچه قرائت‌های نوین از اقدامات و نحوه زندگی حضرت فاطمه وجود دارد ولی در میان هیچ کدام از آنها نامی از تنها زندگی کردن نیست، تنها نحوه اداره امور خانه مد نظر قرار دارد.
با این‌همه قشر جوان جامعه به رغم انتقادات و محدودیت‌ها در حال شکل‌دهی به مدل زندگی خود است. شکوفه به نیویورک تایمز می‌گوید در گروه دوستان او اکنون تنها زندگی کردن امری پذیرفته شده و "طبیعی" است. او می‌گوید زندگی در شهرهای بزرگ، با فرصت‌ها و آزادیی که در اختیار قرار می‌دهد، بلندپروازی‌های جدیدی را به همراه آورده است و به او و دوستان‌اش اجازه داده تا زندگی خود را بسیار متفاوت از آن‌چه والدین‌شان در گذشته داشتند رقم بزنند.
«زمانی که مادر من جوان بود، پیدا کردن شوهر و داشتن بچه تنها معیار موفقیت بود. اما حداقل برای من این دیگر کم‌اهمیت‌ترین فاکتور موفقیت است.»
