حاجی فیروز نماد کدام اسطوره است ؟

همه ما حاجی فیروز را با آن صورت سیاه و لباس های قرمز در حالیکه دایره می زند و همان ترجیع بند قدیمی و همیشگی را می خواند:" ارباب خودم سلام و علیکم، ارباب خودم بزبزقندی، ارباب خودم چرا نمی خندی و ..." دیده ایم.
همه می دانیم حاجی فیروز طلایه دار عید نوروز است، اما اکثر ما از داستان شکل گیری این اسطوره بی خبریم.

خانم دکتر کتایون مزداپور استاد زبان های باستانی و اسطوره شناس در مصاحبه ای گفته است زنده یاد دکتر مهرداد بهار سالها پیش حدس زده بود سیاهی صورت حاجی فیروز به دلیل بازگشت او از سرزمین مردگان است و اخیرا خانم شیداجلیلوند که روی لوح اکدی فرود ایشتر به زمین کار می کرد، به نکته تازه ای پی برد که حدس دکتر بهار و ارتباط داستان بنیادین ازدواج مقدس با نوروز و حاجی فیروز را تایید می کند.

دکتر مزداپور می گوید:" نوروز جشنی مربوط به پیش از آمدن آریایی ها به این سرزمین است لااقل از دو سه هزار قبل این جشن در ایران برگزار می شده و به احتمال زیاد با آیین ازدواج مقدس مرتبط است. تصور می شده که الهه بزرگ، یعنی الهه مادر، شاه را برای شاهی انتخاب و با او ازدواج می کند."

دکتر صنعتی زاده این الهه را "ننه" یا "ننه خاتون" نام داده، معادل سومری آن "نانای" و معادل بابلی و ایرانی آن "ایشتر" و " آناهیتا" است. تا آنجا که می دانیم این الهه خدای جنگ، آفرینندگی و باروری است.

سپس دکتر مزداپور داستان این ازدواج نمادین و اسطوره ای را که بنیادی ترین نماد نوروز است چنین شرح داد:" اینانا یا ایشتر که در بین النهرین است عاشق 'دوموزی' یا 'تموز' می شود( نام دوموزی در کتاب مقدس تموز است) و او را برای ازدواج انتخاب می کند."

تموز یا دوموزی در این داستان نماد شاه است. الهه یک روز هوس می کند که به زیرزمین برود. علت این تصمیم را نمی دانیم. شاید خودش الهه زیرزمین هم هست. خواهری دارد که شاید خود او باشد که در زیرزمین زندگی می کند.

اینانا تمام زیورآلاتش را به همراه می برد. او باید از هفت دروازه رد شود تا به زیرزمین برسد. خواهری که فرمانروای زیرزمین است، بسیار حسود است و به نگهبان ها دستور می دهد در در هر دروازه مقداری از جواهرات الهه را بگیرند.

در آخرین طبقه نگهبان ها حتی گوشت تن الهه را هم می گیرند و فقط استخوان هایش باقی می ماند. از آن طرف روی تمام زمین باروری متوقف می شود. نه درختی سبز می شود، نه گیاهی هست و نه زندگی. و هیچکس نیست که برای معبد خدایان فدیه بدهد و آنها که به تنگ آمده اند جلسه می کنند و وزیر الهه را برای چاره جویی دعوت می کنند.

الهه که پیش از سفر از اتفاق های ناگوار آن اطلاع داشته، قبلا به او وصیت کرده بود که چه باید بکند.

به پیشنهاد وزیر خدایان موافقت می کنند یک نفر به جای الهه به زیرزمین برود تا او بتواند به زمین بازگردد و باروری دوباره آغاز شود. در روی زمین فقط یک نفر برای نبود الهه عزاداری نمی کرد و از نبود او رنج نمی کشید؛ و او دوموزی شوهر الهه بود. به همین دلیل خدایان مقرر می کنند. نیمی از سال را او و نیمه دیگر را خواهرش که "گشتی نه نه" نام دارد، به زیرزمین بروند تا الهه به روی زمین بازگردد.

دوموزی را با لباس قرمز در حالی که دایره، دنبک، ساز و نی لبک دستش می دهند، به زیرزمین می فرستند. شادمانی های نوروز و حاجی فیروز برای بازگشت دوموزی از زیرزمین و آغاز دوباره باروری در روی زمین است.

به گفته دکتر مزداپور با کشف این لوح اکدی و ترجمه متن آن حدس مرحوم بهار تایید گردید و اسطوره حاجی فیروز رازگشایی شد.


 

رأی دهید
sheyday you - بَنگِلور - هند
من موندم اینا چطوری به این نتایج میرسن ! کشفیاتشون منو کشته !!!
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 06:44
hemed - سن ديگو - امريكا
حاضرم قسم بخورم که اشتباه ترجمه کرده، یا این که آبو تابش دادن
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 07:13
mehran-b - لایدن - هلند
نخیر این به اصطلاح " پژوهش" اصلا درست نیست و کمبودها و تناقضات فراوانی دارد ! فیروز ، همان "پیروز " سپهسالار شکست خوردهء ساسانی بود که در مسجدی در مکه روی خود را به شکل عربها سیاه کرد و به جبران شکست ایران و جنایات عربها و خلیفه عمر در کشتار وسیع مردم" ایرانشهر" ، وی را شجاعانه به به جهنم فرستاد! پیشوند حاجی وی هم از همین روست . لباس قرمز وی هم جامه مرسوم دورهء ساسانیان است . و چون در شروع بهار و نوروز عمر را معدوم کرد ، از همین زمان حاجی فیروز سمبل آزادی و شجاعت و انتقاد از حاکمیت بوده و هست و با بهار میاید . زنده باد یاد و شجاعت پیروز
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 08:29
مانفرد - ایران - ایران
sheyday you دوست عزیز شما که خودت تو هند هستی و اونجا بیشترین اجتماع زرتشتیها جمعند میتونی بری و ازشون بپرسی چطوری به این نتایج رسیدند و برای ما هم تعریف کنی.
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 08:49
haj ali basiji - قم  - ایران
حاجی فیروز نماد بی‌ دینی و آتیش پرستی‌ است.
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 08:37
airan - کی یف - اکراین
نخست ان که اناهیتا ایزد جنگ نیست و ایزد جنگ ایندراست که قبل زرتشت در ایزدان بود و بعد از ان به بهرام (ایزد پیروزی) میرسه و بعد از زرتشت ایندرا به ایندردیو تغییر می کنه و بعد از اکومن قوی ترین دیو دیوان کماله میشه . اناهیتا و جنگ؟!زایش رو چه دخلی به جنگ داره؟! . ولی بازم نوشته جالبی بود سپاس گذارم
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 09:05
soroush.na - سمنان - ایران
آخه این چرتو پرتا چیه. این همه داریم میگیم نوروز ایرانی، اون وخ طرف اومده میگه الهه ی سومری؟؟؟؟
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 09:19
PERSIANSPIDER - مشهد - ایران
این تحقیق خانوم دکتر کتایون مزدا پور در پاسخ به آقای حمید دباشی (استاد دانشگاه کلمبیا) که گفته بود : " رسم حاجی فیروز را شرم آور و یادآور دوران سیاه برده داری میداند ، وی خواستار انجام ندادن این مراسم در جشن نوروز شده است. وی می گوید: "ایرانیان جشن نوروز را خیابان پنجم نیویورک رنگارنگ جشن می گیرند، بدون توجه به دهشت آمریکاییان آفریقایی تباری که نمی توانند باور کنند که در این عصر و زمان هنوز افرادی به صورت ناخودآگاه چنین اعمال نژادپرستانه‌ای انجام می دهند" میباشد !
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 07:48
PERSIANSPIDER - مشهد - ایران
به هر حال به عنوان یه ایرانی از مشد سپاس ویژه خودمو از خانوم دکتر اعلام می‌کنم،،، که اونایی که میخوان نابودیه ایران رو با نابودیه تاریخش شروع کنند رسوا شون میکنه ! حالا هر رسمی‌ به یه بهانه یی مثلا این یکی‌ بهانه ی" اتهام تمسخر نژادی" .البته ایرانی‌ها هم صورته بنده خدا رو شطرنجی‌ سیاه سفید یا دو نیمه ی سیاه سفید کردند مشکلم حل شد !
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 07:56
PERSIANSPIDER - مشهد - ایران
اینم شعره کاملش که چشم ضده ایرانی در بیاد ! پاینده ایران آریایی !حاجی فیروزه،. سالی یه روزه،. همه می‌دونن،. منم می‌دونم،. عید نوروزه. ارباب خودم سامالا علیکم،. ارباب خودم سر تو بالا کن،. ارباب خودم منو نیگا کن،. ارباب خودم لطفی به ما کن. ارباب خودم بزبز قندی،. ارباب خودم چرا نمی‌خندی؟. بشکن بشکنه بشکن،. من نمی‌شکنم بشکن،. اینجا بشکنم یار گله داره،. اونجا بشکنم یار گله داره!. این سیاه بیچاره چقد حوصله داره.
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 07:57
*darya* - تهران - ایران
حاجی فیرور نهاد شادی اور نوروز که روزهای شادی طبیعت با اولین سال بهاری با شکوفائی گلها ست . حاجی فیروز با صورت سیاه ولباس قرمز که این انتخاب شادی از یک تحول عظیم طبیعی است . که بهار شکوفه های سرخ را درمیان سیاهی سرما ارمغان دارد .
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 10:23
خلیج همیشه فارس - انگلیس - انگلیس
sheyday you - بَنگِلور - هند . یک عمر اخوندها دارند داستانهای خیالی و دروغی بدونه سند و مدرک به خورد ملت میدهند برای چاپیدن پول ناموس مردم باعث تعجب و حیرتت نشده دوست خوبم ؟؟؟ ولی تاریخ شناسانی که یک عمر زندگیشون را وقف تحقیق و مطالعه توی دانشگاها و آزمایشگاه ها کردند باعث تعجب دوستان میشه واقعا که !!!
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 10:11
Royan - بوخوم - آلمان
خیلی مسخره بود یا خیلی مسخره توضیح داده شده بود و یا کامل نبود ما که سر در نیاوردیم یا اشتباه نوشته شده در پاراگراف یکی مانده به آخر احتمالا شادمانی ها باید برای بازگشت الهه زمین یا ایشتر به روی زمین باشد و آغاز باوری باشد .حانم مزدا پور لطف یک بار دیگر لوح را مرور کنید شاید یه چیزی جا افتاده.
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 11:34
Kourosh-Parsi - امستردام - هلند
گفته‌های مهران لایدن هلند ، معقول تر به نظر میرسه .
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 12:58
feri.. - بخارست - رومانی.
با درود. این رسم بر می‌گرده به بعد حملهٔ اعراب به ایران،. لطفا به این خانم دکتر بگید دیگر این داستان رو جایی‌ ننویسد، چون این خانم تاریخ رو با رویا اشتباه گرفته، داستان کمی‌ طولانی هستش به همین دلیل من خلاصه مینویسم ، در زمان قبل از حملهٔ اعراب به ایران بردهداری در ایران ممنوع بوده و برای هر کاری مردم مزد می‌گرفتند، تا این که اعراب بعد حمله به ایران این رسم رو با خودشون آوردند، و اکثر بردها هم از کشور سودان بودند .. ادامه
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 13:12
feri.. - بخارست - رومانی.
با درود. ادامه . این رسم بسیار زیبا و انسان دوستانه هستش، از تمام خوانندگان خواهش می‌کنم تاریخ ایران رو بخوانند ، تاریخ درس زندگی‌ هستش . شاد باشید
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 13:34
feri.. - بخارست - رومانی.
با درود. ادامه . مردم سودان لباسع قرمز میپوشیدند کم کم این رسم جا افتاد در ایران و مردم ایران با عوض کردن اسم این بردگان خواستند به انسان بی‌احترامی نکرده باشند . به مرد حاجی می‌گفتند و به زن خواهر بزرگ ( دادا) به مردها اسمهای سنگ قیمتی میدادند، مثل حاجی الماس حاجی فیروز که همان فیروزه است. و چیزی را هم که میخوندند خیلی‌ روشن هست زبان فارسی رو بلد نبودند ( ارباب رو الباب می‌گفتند) ...
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 13:26
feri.. - بخارست - رومانی.
با درود. ادامه . این رسم بسیار زیبا و انسان دوستانه هستش، از تمام خوانندگان خواهش می‌کنم تاریخ ایران رو بخوانند ، تاریخ درس زندگی‌ هستش . شاد باشید
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 13:35
rezadoosta - نشابور - ایران
درود. هم خود مطلب و هم برخی از نظرات سودمند بود لیکن انتظار می رود در یک مقاله با موضوع به این مهمی دقت بیشتری شود و حداقل پیشینه ی مطلب و نظرات قبلی در باب موضوع ذکر شود . سپاس
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 14:43
feri.. - بخارست - رومانی.
با درود ادامه ..این بردگان در خونهٔ ارباب ایرانی‌ خودشون در جشن نوروز برای شادی اربابشون میخوندند و کم کم داخل خیابونها انتقال یافت و شد رسم امروز ما ایرانیان
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 16:09
nemat420 - لندن انتاریو - کانادا
مهران-ب==لأیین --هلند---گذشته از اینکه حاجی فیروز نماد چی‌ هست.باید بگم که حضرت عمر بدست ابو لولو به شهادت رسید نه حاجی فیروز اینو همه کتب تاریخی‌ تایید می‌کند.
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 16:13
oghab - هلسينكي - فنلاند
mehran-b - لایدن - هلند. عمربن خطاب بدست اسیابان ایرانی با لقب ابولولو به درک واصل شد.حاجی فیروز ربطی به اصل نوروز ندارد .نمایش‌های سیاه بازی .بارز‌ترین سند است سیاهانی که فارسی رابالهجه خنده دار حرف میزنند / ابراب خودم سامبولی بلیکم ارباب خودم سلام و علیکم .
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 17:28
gara bag - ریس ویک - هلند
حالا یکی‌ هم اگه بیاد تاریخ رو درست بگه هیچ کس قبولش نمیکنند؟چرا چون آنقدر این مردم تو توّهم بودند که دیگه خیال میکنند با یک امپراطوری ۲۵۰۰ ساله دیگه یعنی‌ فقط تاریخ اینها و هیچ تاریخ دگری در ایران نبوده.آریائی‌ها ۳۰۰۰ سال پیش اول به هرات می‌آیند و بعد قسمتی به هند و قسمتی هم به ایران می‌آیند،و چون در مکانی سکنی میگزینند که اسم آن مکان پارس بود و به این خاطر پارسیان از طرف همسایگان به آنها داده میشود.و چون عربها پ ندارند فارسی می‌نامند، و شکل گیری فارسی از این رو می‌باشد. ادامه....
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 18:26
gara bag - ریس ویک - هلند
ادامه،،، در فلات ایران چند قومی زندگی‌ میکردند به جز پارس‌ها همان فارسها،ولی‌ خیلی‌ از قومهای سالیان سال در فلات ایران بودن.ایلام‌ها ،سمرها، پارتها در شمال.آرامی‌ها در همان سیستان و بلوچستان.ایلام‌ها در جنوب،اسوریها در غرب ،و ما نان‌ها در آذربایجان.که بعد از ما نان‌ها مادها آمدند که از همان قوم و نژاد بودند،چون بعضا این کردها هم ادعای مادی میکنند، ولی‌ خیلی‌ خنده آور است، ولی اگر باز خود را به اوراتور‌ها ربط میدادند بهتر میشد،ولی همه می‌دانند که کردها نژاد یا قوم نیستند بلکه لهجه‌ای از فارسی میباشند.
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 18:54
Cyrusiii - لیدز - انگلستان
این آقایون و خانم دکترها، بیجا میگن که به این نتیجه رسیدن. حاجی فیروز نماد کاکا سیاهیست (نوکرهی که اصالتا آفریقای بودن) که برای خندوندن ارباب و خانوادهٔ ارباب در نوروز شروع به شرخوندن و رقص می‌کنه. بیشتر از ۵۰۰/۶۰۰ سال هم قدت نداره.
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 19:18
پریستوک - تهران - ایران
من امروز صبح این مقاله رو با دقت خوندم و با همه ی اونچه که در قدیم خونده بودم تناقض داشت. دفاع از ایران و ایرانی خوبه به شرطی که تاریخ رو تحریف نکنیم و افراط و تفریط خوب نیست. افسانه های سومری و مصری ( ایزیس و اوزیریس ) رو با ایرانی ترکیب کردن و همچین توهمی رو بافتن که هنر نیست. بله اناهیتا نماد باروری است او زهدان مادران را پاک می سازد و نشانه ی پاکی و پاکیزگی و الهه باران است و نماد او آب و باران می باشد و نوروز نماد سبزی و تولد دو باره طبیعت است اما فلسفه حاجی فیروز که در مقاله توضیح داده شده را قبول ندارم.
‌چهارشنبه 24 اسفند 1390 - 23:19
sheyday you - بَنگِلور - هند
خلیج همیشه فارس - انگلیس - انگلیس - کی چرندیات آخوندارو باور میکنه ؟؟؟؟؟؟ سر کلاس دینی ؛جای من همیشه بیرون کلاس بود .. از بس معلمم و سوال پیچ میکردم .. من آدم دیر باوری هستم ؛ متأسفانه کاریشم نمیشه کرد !!! نه از اون دسته آدمام که بدو بدو نامه تو چاه بندازن .. نه پذیرای این مقاله !!!
‌پنجشنبه 25 اسفند 1390 - 00:23
oghab - هلسينكي - فنلاند
Cyrusiii - لیدز - انگلستان. کاملا صحیح است.
‌پنجشنبه 25 اسفند 1390 - 03:43
shahab46 - هانوفر - المان
haj ali basiji - قم - ایران بسیجی‌ و حاجی بودن هم نماد خریت است
‌پنجشنبه 25 اسفند 1390 - 05:34
خلیج همیشه فارس - انگلیس - انگلیس
sheyday you - بَنگِلور - هند .
‌پنجشنبه 25 اسفند 1390 - 08:18
shameghariban - تهران - ایران
دمت گرم لایدن -هلند حقا که شیر مادرت حلالت باد-کاملا درست گفتی-مطمئنم اطلاعات عمومی خوبی داری-همونجوری که گفتی پیروز یک سردار ایرانی بود که خلیفه دوم که ذاتا وفکرا نجس نجس بود رو به درک واصل کرد-ختری داشت به نام لولوء -که چون اعراب کلمه پ را ندارند به او فیروز -پدر لولو یا به عبارتی -((فیروز ابولولوء)) مگفتند-این سردار بزرگ ایرانی آسیابی خرید و از خلیفه منحوس خواست تا با دست کشیدن به آن آسیاب آن را متبرک کند-با این شگرد وپلتیک خلیفه منحوس را به داخل آسیاب کشیدودخل اون پلید منحوس کثافت رو آورد-ایرانی ها که کینه زیادی از عمر خلیفه ابنه ای اعراب داشتند با شادمانی وخوشحالی این رسم را جشن گرفتند.
‌پنجشنبه 25 اسفند 1390 - 10:56
shameghariban - تهران - ایران
پیروز یا به عبارتی همون فیروز ابولولوء عزیز ایرانی برای فرار از دستهای خلیفه با تغییر دادن چهره خود توانست از دست سربازان خلیفه که ایرانیان را مجوس یعنی آتش پرست مینامید فرار کند-این خاطره شیرین برای ایرانیان به یادگار ماند -صفویان پس از شکست دادن سربازان خلیفه در جنگهای متعدد تلاش کردند با زنده نگهداشتن این رسم تنفر خود را از کثافتهایی مانند خلیفه دوم اعلام کنند وبا مراسمی به اسم عمر کشون و رنگ کردن خر ونوشتن کلمه عمر -عمرو-رو به جشن وپایکوبی می پرداختند -تا اینجا که ما حاجی فیروز داریم-ما هم بایستی این رسم را به آیندگاه انتقال دهیم چون تاریخ افتخار ایرانی بر علیه اعراب نژاد پرست (البته بلا نسبت بعضی ها از جمله هموطنان عزیز در ایران ) میباشد.(تاریخ دیلمی -هوشنگ فرازی)
‌پنجشنبه 25 اسفند 1390 - 11:12
Royan - بوخوم - آلمان
feri. - بخارست - رومانی/Cyrusiii - لیدز - انگلستان. من هم با شما موافق هستم این مطلب را من هم جائی خوانده بودم و فقط این کاکا سیاه ها میتوانستند با ارباب شوخی بکنند بخاطر اینکه معمولا مورد لطف و مهربانی اربابان بودنند و شوخی آنها را ندیده میگرفتند.
‌پنجشنبه 25 اسفند 1390 - 14:21
خلیج همیشه فارس - انگلیس - انگلیس
sheyday you - بَنگِلور - هند . درود بیکران بر تو :).
‌پنجشنبه 25 اسفند 1390 - 14:44
خلیج همیشه فارس - انگلیس - انگلیس
sheyday you - بَنگِلور - هند . درود بیکران بر تو :).
‌پنجشنبه 25 اسفند 1390 - 14:44
felora - تهران - ایران
باور کردنی نیست !!!!! اینها چیه که به عنوان تاریخ دارند برای ما تفسیر میکنن ! من که هیچ چیزی که به تاریخ ما مربوط باشه نخوندم ! رفته زیر زمین واز 7دروازه رد شده و گوشت تنش هم ازش گرفتند و ....... بعدش حاجی فیروز پیداش شده ! این داستان هر چقدر هم که نمادین باشه خیلی خرافاتیه و هیچ چیزی رو ثابت نمیکنه. هر چیزی که میشنویدیا میخونیدرو باور نکنید دوستان
جمعه 26 اسفند 1390 - 10:59
felora - تهران - ایران
gara bag - ریس ویک - هلند ـ دیگه همه میدونن که نژاد ایرانیها چیه واز کجا تا به کجا چگونه بوده اند . اصلامگه میشه این داستان بی مفهوم خانم جلیلوند ومزداپور و ... باور کرد که شما تاریخ نژاد ایرانیهارواثبات میکنی. مثل اینکه 2 تا کامنت 8 خطی گذاشتین تا اخرش ثابت کنین نژاد کردها با شما فرق داره ! ( ناسیونالیستی؟)
جمعه 26 اسفند 1390 - 11:38
sheyday you - بَنگِلور - هند
خلیج همیشه فارس - انگلیس - انگلیس - ممنونم هموطن .. امیدوارم سالی توأم با شادی و شادکامی داشته باشی :-)
جمعه 26 اسفند 1390 - 12:10
felora - تهران - ایران
mehran-b - لایدن - هلند ـ shameghariban - تهران - ایران - با تشکر ودرود فراوان از ذکرمنشا تاریخی فیروز یا پیروز . حالااثبات اینکه پیروزبا ابولولو یک نفر بوده است بازهم جای شک داره ولی از اینکه باعث شادی مردم میشه ونویددهنده امدن نوروز" است, همه مارا بس .... نوروزتان همیشه پیروز
جمعه 26 اسفند 1390 - 11:19
خلیج همیشه فارس - انگلیس - انگلیس
sheyday you - بَنگِلور - هند . من هم آرزو میکنم سالی بسیار زیبا و شاد و سلامت برای شما و برای همه اعضای ایرانیان یو که و همچنین مدیران سایت باشه . :)
شنبه 27 اسفند 1390 - 08:44
Nerse - اهواز - ایران
تو خارج بابانوئل برای بچه ها هدیه میاره تو ایران حاجی فیروز سر چهاراه از مردم پول میگیره :-)))
شنبه 27 اسفند 1390 - 11:29
نظر شما چیست؟
جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.