با علائم سلیاک آشنا شوید

بیماری سلیاک یک مشکل گوارشی است که در پی مصرف پروتئین گلوتن بروز می‌کند و علائم آن گاهی به شدت مشکل ساز می‌شود.

این بیماری به پرزهای روده کوچک آسیب می‌رساند و سبب اختلال در جذب مواد مغذی می‌شود. افراد مبتلا به سلیاک پروتئینی موسوم به گلوتن را که در نان، پاستا، کلوچه‌ها،‌ پیتزا و بسیاری از غذاهای دیگر حاوی گندم، جو و چاودار موجود است، نمی‌توانند تحمل کنند. زمانی که بیماران مبتلا به سلیاک غذاهای حاوی گلوتن مصرف می‌کنند سیستم ایمنی بدن آنها پاسخی را به صورت تخریب روده کوچک منعکس می‌کند. این تخریب به خصوص در پرزهای انگشتانه‌ای روده که مواد مغذی را جذب می‌کنند، بروز می‌نماید. در پی آسیب دیدن پرزهای روده، فرد مبتلا بدون توجه به مقدار غذایی که می‌خورد به سوء تغذیه مبتلا می‌شود.

سایت اینترنتی مرکز تخصصی مایوکلینیک در مقاله‌ای در این باره آورده است: به دلیل اینکه سیستم ایمنی بدن خود فرد موجب تخریب و آسیب دیدگی پرزهای روده کوچک می‌شود این بیماری به عنوان یک بیماری خود ایمنی تلقی می‌شود.

سلیاک بیماری وراثتی است که از نسلی به نسل دیگر و در خانواده منتقل می‌شود. گاهی اوقات این بیماری برای اولین بار در پی یک رژیم غذایی بعد از عمل جراحی، بارداری، زایمان، عفونت‌های ویروسی یا استرس‌های روحی فعال می‌شود. در برخی از بیماران علائم سلیاک از دوران کودکی و در برخی دیگر از دوران بزرگسالی بروز می‌کند.

یکی از عوامل مهم در زمان و نحوه آغاز بیماری، مدت زمان تغذیه با شیرمادر است. به این معنی که هر چه مدت تغذیه با شیر مادر بیشتر باشد، علائم بیماری دیرتر بروز می‌کنند و همچنین معمولی‌تر هستند. به طور معمول بیماری سلیاک می‌تواند موجب بروز دردهای شکمی و اسهال شود اما در نهایت کاهش جذب ریزمغذی‌ها در این بیماری منجر به فقر و کمبود ویتامین‌ها و در نتیجه موجب بروز مشکلات در سیستم عصبی، استخوان‌ها، کبد و سایر اعضای حیاتی بدن می‌شود.

به گفته متخصصان گوارش در این مرکز، بیماری سلیاک درمان خاصی ندارد اما می‌توان با تغییر در رژیم غذایی، این بیماری را به شیوه‌ای موثر در کنترل درآورد.

در ادامه این مقاله آمده است: برای بیماری سلیاک علائم و نشانه‌های خاصی وجود ندارد اما اکثر این بیماران شکایت‌های معمول از مشکلاتی چون اسهال متناوب، درد شکم و نفخ دارند. اما گاهی اوقات مبتلایان به سلیاک هیچ یک ازعلائم گوارشی را ندارند. همچنین علائم سلیاک می‌تواند شبیه به علائم سایر بیماریها مثل سندرم روده تحریک پذیر (BS)، زخم‌های معده، بیماری کرون، عفونت‌های انگلی و کم خونی باشند.

در برخی موارد این بیماری خود را به روشهای نامحسوس‌تری بروز می‌دهد که عبارتند از:

-‌ تحریک پذیری یا افسردگی

- کم خونی

- آشفتگی معده

- درد مفاصل

- گرفتگی‌های عضلانی

- خارش‌های پوستی

- زخم‌های دهان

- اختلالات دندانی و استخوانی (مانند پوکی استخوان)

- احساس سوزش در پاها (نوروپاتی)

همچنین برخی از نشانه‌های سوء جذب ریزمغذی‌ها ناشی از این بیماری عبارتند از:

-‌ کاهش وزن

- اسهال

- انقباضات شکمی – نفخ و ورم شکم

- ضعف و خستگی عمومی

- تغییر رنگ و وضعیت مدفوع

- کندی رشد در کودکان

- پوکی استخوان

یکی دیگر از بیماریهای جدی ناشی از سلیاک «درماتیت هرپتی فرم» است. این بیماری یک اختلال پوستی مزمن است که با ثبورات جلدی و خارش‌دار در نواحی آرنج‌ها، زانوها و بالای ران‌ها بروز می‌کند. عامل این اختلال آنزیم «ترانس گلوتامیناز» پوست است. عدم تحمل گلوتن می‌تواند موجب بروز علائم این عارضه پوستی شود. این اختلال علاوه بر مصرف دارو برای کنترل خارش پوست با مصرف رژیم غذایی عاری از گلوتن قابل درمان است.

بنابراین گزارش، اساس درمان سلیاک، رژیم غذایی فاقد گلوتن است که در آن کلیه مواد غذایی حاوی گلوتن حذف می‌شوند. در اکثر افراد، رعایت رژیم ذکر شده موجب توقف علائم بیماری می‌شود با رعایت این رژیم آسیب‌های ایجاد شده در روده کوچک به تدریج ترمیم و از آسیب‌های بیشتر جلوگیری می‌شود.

در رژیم غذایی فاقد گلوتن، مصرف کلیه مواد غذایی حاوی گندم، جو، چاودار، بیشتر حبوبات، ماکارونی، غلات و اکثر غذاهای فرآوری شده ممنوع است. این بیماران باید رژیمی متعادل با انواع غذاها شامل نان و ماکارونی داشته باشند. برای مثال به جای آرد گندم از آرد سیب‌زمینی، برنج، سویا و آرد لوبیا استفاده کنند. برنج، ذرت (بلال)، برنج وحشی، لوبیای سویا و دانه آفتاب گردان فاقد گلوتن هستند. برای این بیماران مصرف مکمل‌های غذایی شامل املاح معدنی و ویتامین‌ها برای جبران سوءتغذیه توصیه می‌شود.