چهارشنبه ۶ مرداد ۱۳۸۹ - ۲۸ جولای ۲۰۱۰
خبر کشف شهر هخامنشی در ترکیه جعلی از آب درآمد!
فرارو : این بار خبر کشف شهری هخامنشی در منطقه ماردین ترکیه و در مجاورت قلعه «دارا» که شهرک نظامی رومی برای مقابله با حمله امپراتوری ساسانی بوده خبرساز شد تا واکنش باستان‌شناسان و مورخان ایرانی را به دنبال داشته باشد و به اعتقاد بسیاری، ردی از به یغما بردن اعتبار تمدنی ایران را در خود دارد؛ چنانچه مولانا جلال‌الدین محمد بلخی که به قند پارسی شعر می‌سرود و اعتبار تاریخ ادبیات ایران است امروز در قونیه با نام کشوری دیگر خوانده میشود که مقبره‌اش آنجاست.
انتشار خبر کشف شهر هخامنشی در ترکیه، در حالی به نقل از منبعی غیررسمی در یک خبرگزاری رسمی ایران منتشر شد که باستان‌شناسان ایرانی و محققان تاریخ باستان‌شناسی کشور از یک سو آن کشف را نوعی خبرسازی جعلی برای بهره‌برداری و سوءاستفاده از احساسات مردم برای جلب گردشگر به ترکیه قلمداد می‌کنند و از سوی دیگر آن را نشانه اعتبار و شکوه تمدن ایرانی می‌پندارند. بیرگول آچیکیلدیز، استاد دپارتمان باستان‌شناسی دانشگاه آرتوکولوی ماردین و محمد بیلدیرجی، پژوهشگر سازه‌های آبی باستانی استان ماردین ترکیه در پاسخ به این پرسش که آیا اخیرا در محوطه «دارا» کاوش‌های تازه‌یی انجام شده یا کاوش‌ها به نتایج جدیدی مبنی بر کشف شهری هخامنشی منجر شده است یا خیر، تاکید کردند: «اکنون در «دارا» عملیات حفاری جدیدی در دست انجام نیست و در نتیجه به نتایج جدیدی نیز منجر نشده است.» آنها معتقدند: «هر آنچه در این منطقه وجود دارد بر داده‌های قبلی تاکید دارد که بر اساس آخرین مطالعات، دارا یک شهرک (قلعه) نظامی رومی است که برای مقابله با هجوم نظامی ساسانیان ساخته شده است.» آچیکیلدیز ضمن ابراز تعجب از اخبار رسانه‌های ایرانی، از اظهارنظر مقامات استان ماردین درباره کشف شهر هخامنشی اظهار بی‌اطلاعی و نشر آن در رسانه‌ها را تکذیب کرد. پیش از این خبرگزاری مهر در گزارشی نوشت:«آثار به جای مانده از امپراتوری هخامنشی و تمدن بابل در خرابه‌های 10 هزار ساله دارا در کنار شهر ماردین واقع در منطقه جنوب شرقی ترکیه کشف شد. باستان‌شناسان می‌گویند با کشف این آثار صفحه جدیدی در تاریخ امپراتوری هخامنشی ورق زده خواهد شد.»این اظهارات در حالی بیان شد که به گفته یک محقق فرهنگ ایران باستان و اخترباستان‌شناس این خبر کذب محض است و نوعی قصه‌پردازی برای بهره‌برداری‌های خاص است. ناصر مرادی غیاث‌آبادی که گفت‌وگو با کارشناسان ترک و دپارتمان باستان‌شناسی دانشگاه آرتوکولوی ماردین را پیگیری کرده و آن را در اختیار روزنامه اعتماد قرار داده تاکید کرد: انتشار اخبار دروغ فواید زیادی برای اشخاص مختلف دارد که برای نمونه فروشندگان و دلالان آثار عتیقه و آثار تقلبی عتیقه برای فروش آثارشان عکس‌ها و نمونه‌های در اختیار را در دل اخبار اینچنینی پنهان می‌کنند و با این شیوه نوعی کلاهبرداری می‌کنند. وی به فعالیت‌های دوقولوهای ایتالیایی برای فروش آثار تقلبی خود که آن را متعلق به ارتش کمبوجیه می‌دانستند، اشاره کرد و گفت: «این موضوع به نقشه پیچیده و حساب‌شده‌یی شبیه است که می‌خواهد افتخارات درخشان یک کشور را به چالش بکشد و گاهی اندکی حقیقت را با دروغ‌های بسیاری قاطی می‌کنند و با مخدوش کردن حقیقت دنبال استفاده خود هستند.»خبرگزاری مهر در این‌باره نوشته در ادامه فعالیت‌های کند و کاو در خرابه‌های باستانی دارا واقع در کنار روستای اوغوز از توابع شهر ماردین واقع در استان ماردین که در جنوب شرقی ترکیه قرار دارد، آثاری مانند چتر و انواع کاشی‌های حکاکی و مزین شده به اشکال حیوانات که مربوط به قرن شش بعد از میلاد است، به دست آمده است؛ در کنار این آثار، استخوان‌های مربوط به انسان به دست آمده که تخمین زده میشود حداقل سه هزار سال قدمت تاریخی داشته باشند. به دنبال کشف این آثار، فعالیت‌های کند و کاو برای کشف شهر به جا مانده از دوران امپراتوری هخامنشی و تمدن بابل شروع شد. این در حالی است که دپارتمان باستان‌شناسی ترکیه در این باره به «اعتماد» گفته هیچ کاوش تازه‌یی در این منطقه صورت نگرفته و این خبر تکذیب شده است. همچنین اسماعیل (احسان) یغمایی، کاوشگر باسابقه ایرانی به «اعتماد» گفت: «کشف آثار تاریخی هخامنشی یا ساسانی در ترکیه جای شگفتی ندارد اما واقعیت این است که خبر منتشر شده پر از تناقض است چرا که معماری هخامنشی با وضع توصیف شده متفاوت است.» معماری آثار هخامنشی سنگی است و بر پایه ستونهای ویژه استوار است. استفاده از کاشی‌ها و عکس حیوانات در معماری هخامنشی جایی ندارد. وی تاکید کرد: «در معماری عیلامی و آشوری عکس حیوانات روی کاشی‌ها وجود دارد ولی در معماری هخامنشی اینطور نیست. گل نیلوفر و سربازان جاویدان و سنگ نگارهایی شبیه شیر مردان (شیرهایی با کله انسان بر سنگ) در کاخ‌های شاهی هخامنشی دیده میشود. هرگز تئاترهای روباز و سالن‌های توصیف شده در خبر در معماری هخامنشی وجود ندارد.» شاید در تاریخ ایران تنها بتوان به دوره پارتی‌ها اشاره کرد که محوطه «امجدیه» به شکل بیضی می‌توانسته شبیه به سالن آمفی تئاتر باشد که بیشتر یک گمانه‌زنی است. یغمایی به تفاوت امپراتوری هخامنشی و تمدن بابل اشاره کرد و گفت: «با اینکه آمیختگی زیادی در این دو تمدن وجود دارد.» تمدن هخامنشی معماری سنگی شکل دارد در حالی که بابل این شکلی نیست و باید گفت تمدن‌های بابل و هخامنشی دو تمدن جدا از هم هستند. وی به تخریب آثار تمدنی هخامنشی در ایران اشاره کرد و گفت: «چرا آثار تمدنی به جا مانده از ایران باستان را حفظ نمی‌کنند که به فکر تمدن‌های خارج از مرزهای کشور هستند، آثار تاریخی ما در حال تخریب است و نیازمند توجه بیشتری از سوی مسوولان فرهنگی کشور است.» با این حال مرادی غیاث‌آبادی به روزنامه اعتماد گفت: «از سازندگان چنین اخبار موهوم هیچ انتظاری نیست، چرا که آنان منافع و مقاصد خود را تعقیب می‌کنند و به هیچ هشداری توجه ندارند. اما آیا رسانه‌های منتشرکننده این اخبار و کسانی که به سادگی آنها را باور می‌کنند، می‌دانند که چنین اخباری (مانند ماجرای کشف بقایای ارتش کمبوجیه در مصر) چگونه حیثیت ما و باستان‌شناسی ما را مضحکه و مسخره جهانیان می‌کند؟ آیا می‌دانند که همگان ما را به چشم موجودات حقیر و نیازمند توجهی می‌نگرند که داشته‌های اصیل و گرانقدر خود را رها کرده و به دنبال موهومات و چرندیات افتاده‌اند؟تاکنون آثار ایرانی فراوانی در ترکیه کشف و شناسایی شده است. یکی از مهم‌ترین آنها کتیبه خشایارشاه به خط و زبان فارسی باستان در صخره‌های میان شهر وان و دریاچه وان است، با این حال قلعه دارا به گفته این محقق تاریخ و باستان‌شناسی به دلیل نزدیکی لغوی به فارسی دست‌مایه ساخت چنین اخبار کذبی شده است.» همچنین میرعابدین کابلی، باستان‌شناس باسابقه در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد معتقد است: «کشف تمدن هخامنشی در ترکیه دور از ذهن نیست ولی در اینکه این خبر صحت دارد یا کذب است، نمی‌توانم اظهارنظر کنم. واقعیت این است که فرهنگ هخامنشی منحصربفرد بوده و به هر جایی که نفوذ کرده و در آنجا حاکمیت داشته با فرهنگ آنجا عجین شده و مثل فرهنگ اسکندر نبوده که دنبال تخریب و ویرانی بوده است.» وی به معماری هخامنشی اشاره کرد و افزود: «معماری هخامنشی را نباید فقط با تخت‌جمشید و پاسارگاد سنجید و نمی‌توان نشانه‌یی برای آن تعیین کرد چرا که در آفریقا، بابل، ایران و دیگر مناطق تمدن هخامنشی بوده است. معماری منطقه دهانه غلامان زابل در سیستان و بلوچستان با معماری هگمتانه و لایه‌های تپه یحیی در کرمان و تخت جمشید متفاوت از هم هستند ولی همه متعلق به امپراتوری هخامنشی است.» این باستان‌شناس می‌افزاید: «فرهنگ هخامنشی فرهنگی همراه با تساهل و تسامح بوده و در زنگبار آفریقا نیز تمدن ایرانی دیده میشود و در ترکیه نیز هست و اگر آنها به دروغ هم بگویند تمدن هخامنشی در ترکیه کشف شده ضرری برای ما ندارد چرا که معتقدم نشان‌دهنده عظمت امپراتوری ایران بوده است.» کابلی با اشاره به ارتباط تمدن هخامنشی و تمدن بابل گفت: «در شکل و مفهوم تمدن هخامنشی در عین کثرت می‌توان وحدت و در عین وحدت می‌توان کثرت را مشاهده کرد و در تمام مناطقی که نفوذ داشته چنین مفهومی وجود داشته است. هخامنشی‌ها تمدن 27 کشور را فتح کرده بودند و با ظرافت و وسواس خاصی آنها را در هم ادغام کرده‌اند که هر بار فردی از جایی خارج از ایران وارد تخت جمشید می‌شده، احساس مشترکی داشته است.» وی با مقایسه سازمان‌های نظارتی و حفاظتی آثار تاریخی و باستانی ایران و ترکیه تاکید کرد: »تفاوت آنها با ما در این است که آنها آثار تاریخی و باستانی خود را حفظ می‌کنند و اگر شده به دروغ هم برای جلب گردشگر تلاش می‌کنند ولی ما آثار تاریخی خود را ویران می‌کنیم. حالا اگر ترک‌ها هم به دروغ کشف شهرهای هخامنشی را اعلام کنند به نظرم ایرادی ندارد چرا که تنها به اعتبار و عظمت تمدن هخامنشی که بخشی از تمدن و فرهنگ ایران است اهمیت می‌دهند.»
