تنور داغ شکم
رأی دهید
تنور داغ شکم با سرعت بالا ببینیدبا سرعت پائین ببینیدآذر حسین زادهاین روزها به هنگام عبور از مقابل کیوسکهای روزنامهفروشی دیدن روی جلد مجلات خوش آب و رنگ، با تصاویر رنگی بسیارعالی و پرداخت و صفحهآرایی هنرمندانه، با نامهای جذاب و چشمگیر، مانند "آشپزباشی"، "قنادباشی"، "هنر آشپزی"، "عصر آشپزی"، "آشپزی مثبت"، "سرآشپز"، "خورنوش" و بسیاری دیگر هم مایه شادی چشم میگردد، هم پس از اندکی نگاه به تصاویر مایه تحریک اشتهای انسان میشود. این مجلات همگی جدید هستند، خیلی جدید. در واقع در همین چند سالۀ اخیر گویی بهناگهان و مانند سحر و جادو از غیب ظهور کرده و سفرۀ رنگینی از کوکو و کوفته و کتلت و صدها غذای خوشطعم ایرانی و غیر ایرانی در برابر چشمان عابران، از سویی، و بازار کار و اشتغال جدیدی در حرفۀ روزنامهنگاری مردمپسند برای اهل قلم، از سوی دیگر، گستردهاند. به همین ترتیب این روزها دیدن یکی از این مجلات در کنار سبزی و مرغ و ماهی داخل چرخ خرید زنان خانهدار امری است عادی. و این سوای گروه پرشمار نشریات اختصاصی است که در پسوند و پیشوند نام آنها کلمات و عبارات "بهداشت" و "تغذیه" و "سلامت" و"رژیم غذایی" و "تندرستی" دیده میشود که به بهانۀ دستورات بهداشتی و تغذیۀ سالم ضیافتی از عکس غذاهای لذیذ و اشتها برانگیز نیز چاشنی مطالب و مقالات خشک و جدی خود میکنند.این اشتیاق و اشتهای روزافزون به مقولات پختوپز و طلب تنوع در خورد و خوراک روزانه در خانوادههای ایرانی، اگر بیسابقه نباشد، مسلماً امر کمسابقهای است. ایرج افشار، مرجع معتبر کتاب و کتابشناسی، در مقدمۀ "آشپزی دورۀ صفوی" خود میگوید: "در زبان فارسی، تا آنجا که از فهرست نسخ خطی کتابخانههای جهان برمیآید، رسالههای مستقل در روش پخت خوردنیها و فن طبخ معدود است..." و آنچه در این قلمرو در دست است، شرح اغذیه و اشربۀ رایج در دربارها و آشپزخانههای شاهی است و در آنها کمتر نشانی از شیوۀ خورد و خوراک روزانۀ مردم عادی دیده میشود. و چنان که از "فهرست کتابهای چاپی فارسی" خانبابا مشار نیز بر میآید، تا دهۀ ۱۳۴۰ تعداد کتب حاوی دستورهای طبخ غذا در بازار کتاب ایران بسیار نادر بود و موفقیت کتاب معروف "رزا منتظمی" (فاطمه بحرینی) که در همین دهه منتشر شد، امری کاملاً استثنائی به شمار میرفت. ازاین قرار پیداست که این توجه عمومی به پدیدۀ نوظهور خوب خوردن و متنوع خوردن تنها بعد از انقلاب و آن هم پس از سپری شدن سالهای جنگ و خاتمۀ زندگی کوپنی دربرنامۀ غذایی ایرانیان پیدا شدهاست. پس از این دوره است که مقبولیت کتاب آشپزی رزا منتظمی به آنجا کشید که برای خرید آن میبایست "دفترچۀ بسیج اقتصادی" ارائه داد و تنها پس از مهر کردن آن امکان خرید یک نسخه از آن کتاب میسر میشد. (از این گذشته، نجف دریابندری، یکی از مترجمان و پژوهشگران برجسته ایران، چندی پیش، از حیطه معقولات به پهنه ماکولات گام نهاد و کتاب مستطاب آشپزی را در دو جلد نوشت که در حوزه نشر ایران حادثهای ارزنده تلقی شد.) این را هم باید افزود که سالهاست که کتابهای آشپزی در کشورهای غربی پیوسته در صدر پرفروشترین کتابهایند. عامل دیگری که در پیدایش این رویآوری به نشریات آشپزی نقش داشته بیگمان رسیدن امواج تلویزیونهای ماهوارهای خارجی است. بهویژه برنامههای آشپزی که مورد توجه زنان و خانوادههاست. در این تلویزیونها "شف"های ایتالیایی، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، ترک و عرب، و حتا چینی، طرق پخت انواع غذاها و ترتیب و تزئین سفره و آداب پذیرایی را با تصاویر زیبا از زوایای مختلف در معرض دید بینندگان خود قرار میدهند. جذابیت بیسابقۀ این برنامهها و اقبال و استقبال روزافزون از آنها باعث شد که کانالهای داخلی هم دروس آموزش آشپزی را به همان روشها در برنامههای روزانۀ خود بگنجانند. افزون بر آن، به جای استفاده از آشپزهای سالمند و کمسواد، که سابقاً طرق پخت غذاها را در شبکههای داخلی آموزش میدادند، آشپزهای جوان و باسواد را، که حالا خودشان را "شِف" میخوانند، جایگزین آنها کردند. این شفهای جوان و خوشپوش و خوشقیافۀ داخلی، به یمن شهرت و محبوبیتی که در سطح ملی به دست آوردهاند، خود کلاسهای آشپزی شخصی دایر کردهاند که برای ثبت نام در آنها باید قبلاً پارتی با نفوذ و سرشناسی دستوپا کرده باشید. پخش برنامهای در باره غذا از یکی از کانالهای فارسی خارج به نام "بفرمایید شام" و تلاش صدا و سیما برای پخش برنامهای مشابه به نام "بفرمایید شام ایرانی" نشانهای از محبوبیت آن در میان بینندگان بود که در ایران مایه جنجال در برخی از رسانهها هم شد. طبعاً برای آشپزی مدرن مواد و ملزومات مدرن هم لازم است. تولیدکنندگان داخلی از بوقلمونهای کاملپخته ونیمهپخته گرفته تا انواع نانها و پنیرهای فرانسوی، ایتالیایی، هلندی، سوئیسی و ترکی مانند نان باگِت فرانسوی و پیتزای ایتالیایی و یوفکای ترکی و پنیرهای "موتزارلا"، "کمنبر" و "گودا" و حتا پنیر معروف "کیبی" را نیز در اختیار علاقهمندان قرار دادهاند. ماهی آزاد (سامون)، آن هم از نوع "ساکای" آن در فروشگاههای شهر موجود و در اختیار مشتریان مشتاق قرار دارد. و صد البته درآمد حاصل از آگهیهای همین محصولات چرخهای نشریات آشپزی را روان و آش آنها را همواره گرم نگاه میدارد. علاوه بر همۀ اینها، شیرینی بازار برنامههای آشپزی در ایران و درآمد احتمالی حاصل از آگهیهای این بازار دهان خارجیها را هم آب انداختهاست. چرا که بهتازگی یک شبکۀ تلویزیونی خارجی یک کانال ۲۴ ساعته به زبان فارسی راه انداختهاست که در برنامههای "سافاری فود" خود زنان خانهدار ایرانی را به گشتوگذار در طرق تهیۀ انواع خوردنیها و نوشیدنیهای ۷۲ ملت به چهار گوشۀ جهان میبرد.زمانی سعدی گفته بود: اندرون از طعام خالی دار/ تا درآن نورمعرفت بینیاما گویی در روزگار مصرف، در بیشتر کشورها، آنها که میتوانند کارشان "تنور شکم دم به دم تافتن" شده است.
|
