بررسی روزنامه های صبح تهران - شنبه سیزدهم آذر ۸۹

تیترهای اول

مردم سالاری از قول یک نماینده مجلس نوشته "جریان اصلاح طلبی را نمی توان انکارکرد" و روزنامه های جمهوری اسلامی، کیهان، رسالت، سیاست روز، قدس، جام جم، ایران، دنیای اقتصاد و جهان صنعت تیترهای اول خود را به سخنان آیت الله خامنه ای در همایش کاربردی کشور اختصاص داده اند.

"افشای همدستان ترور دانشمندان هسته ای" عنوان اصلی خبر است، حمایت نوشته "عاملان ترور اخیر به تیغ عدالت گرفتار خواهند شد"، ابتکار و خراسان از قول وزیر اطلاعات در صدر اخبار خود نوشته اند" تعدادی از عوامل ترورهای اخیر شناسایی و بازداشت شدند."

ابتکار در گزارش اصلی خود نوشته "جنگل ها در آتش سوء مدیریت می سوزد".

"پی گیری بین المللی ترور فیزیکدان ها" تیتر اول تهران امروز است و آرمان "بازداشت برخی از عوامل ترور فیزیکدان ها" را برای عنوان اصلی خود برگزیده است.

گزیده مقالات

تیم هسته ای در ژنو چه می کند

کیهان در یادداشت روز خود با اشاره به دورهای پیشین مذاکرات هسته ای ایران با کشورهای اروپایی و پنج به اضافه یک به این نتیجه رسیده که: کشورهای طرف گفتگو قصد تفاهم ندارند پس جای این پرسش جدی و منطقی است که تیم مذاکره کننده هسته ای جمهوری اسلامی ایران در ژنو دنبال چه می گردد؟ و براساس کدام توضیح قابل قبولی قرار است در این نشست شرکت کرده و با قاتلان دانشمندان هسته ای کشورمان دور یک میز به مذاکره بنشیند؟

حسین شریعتمداری در ادامه مقاله نوشته: تصور کنید تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان با نمایندگان ۱+۵ در ژنو دور میز مذاکره نشسته اند. طرف مقابل از ابتدا، خواستار توقف کامل فعالیت هسته ای شده و برای رسیدن به این مقصود از تمامی اهرمهای ممکن نیز استفاده کرده است. تحریم های اقتصادی، قطعنامه های شورای امنیت، فتنه ۸۸، ترور دانشمندان هسته ای. حالا تیم مذاکره کننده ما، قرار است چه بگوید؟ و اساساً چه نقطه مشترکی بین طرفین مذاکره وجود دارد که به عنوان «کف مذاکرات» انتخاب شود؟ و چه تفاهمی در میان است که به عنوان «توافق نهایی» مورد تایید قرار گیرد.

نماینده ولی فقیه در کیهان در پایان یادداشت روز خود تاکید کرده بالاخره، انتظار آن است امروز که بارها قدرتمندتر از روزهای آغاز چالش هستیم، مذاکره با ۱+۵ را که از ابتدا نیز بیرون از بستر قانونی بوده است، ترک کنیم و به جای حضور در ژنو، خرمای ختم مذاکره را پخش کرده و یقین داشته باشیم که به قول حضرت امام آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند.

قطر چطور انتخاب شد

حمیدرضا شکوهی در سرمقاله مردم سالاری نوشته انتخاب قطر به میزبانی جام جهانی ۲۰۲۲ فوتبال، اگرچه تا حدی تعجب برانگیز بود اما باورنکردنی نبود.جام جهانی، زمانی در قطر برگزار می شود که زمان کوتاهی به پایان موعد چشم انداز بیست ساله کشور ما باقی مانده است; موعدی که بنا به ابلاغیه رهبر قرار است ایران به قدرت اول منطقه تبدیل شود. خیز بلند قطر برای میزبانی جام جهانی، یک زنگ هشدار دهنده برای ما بود که با این حرکت لاک پشتی، آیا هنوز می توان امیدوار بود که اهداف سند چشم انداز بیست ساله در موعد مقرر تحقق یابد؟

به نوشته این مقاله میزبانی جام جهانی فوتبال، بهترین شاخص برای سنجش رشد و توسعه یک کشور نیست اما شاخص بسیار مناسبی است چرا که کشورهایی می توانند میزبان جام جهانی شوند که به حد قانع کننده ای از رشد و پیشرفت رسیده باشند. پیگیری موثر سران کشورها برای کسب میزبانی مسابقات جام جهانی، موید این مطلب است.

مردم سالاری نوشته: اکنون که چنین کشوری که یکی از کشورهای کوچک همسایه ماست میزبانی جام جهانی را به دست آورده، زنگ خطر را جدی تر می شنویم. به راستی در شرایط کنونی، آیا چشم انداز مثبتی برای این که روزی ما میزبان جام جهانی فوتبال، یا حتی جام ملت های آسیا باشیم وجود دارد؟ با بررسی روند احداث ورزشگاه ها در ایران، پاسخ به این پرسش نه فقط تا ۲۰ سال دیگر، بلکه تا نیم قرن دیگر هم، حتی اگر سایر کشورها در جا بزنند منفی است.

تحریم ها موثر یا نه

سیاست روز در گزارشی نوشته: مقامات آمریکایی تغییر لحن داده‌اند. آنها که پیش از این عنوان می‌کردند که تحریم‌ها کارساز نخواهد بود و تاثیری بر تصمیم ایران ندارد اما در یک چرخش ۱۸۰ درجه‌ای هم اکنون عنوان می‌کنند که تحریم‌ها تاثیر داشته است. اکنون ادعای تاثیرگذاری تحریم‌ها بر ایران نشان از آن دارد که گزینه دیگری که همان گزینه نظامی است از دستور کار خارج می‌شود.

به نوشته این روزنامه با وجود اینکه فعالیت‌های هسته‌ای ایران همچنان بر ریل پیشرفت خود در حال حرکت است و بدون توجه به بحث تحریم‌ها که به منظور تاثیرگذاری بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران تصویب و سپس تشدید شدند راه خود را ادامه می‌دهد و در عین حال علیرغم تاکید بسیاری از مقامات غربی مبنی بر اینکه تحریم‌ها بر پیشرفت‌ها و فعالیت‌های هسته‌ای ایران تاثیرگذار نیست اما همچنان برخی از مقامات غربی در امید تاثیرگذاری تحریم‌ها دم از اثر کردن آنها می‌زنند.

سیاست روز در نهایت می نویسد واشنگتن بر این باور است که تهران به تلاش برای توسل به روش‌های غیرقانونی جهت گریز از تحریم‌ها ادامه خواهد داد.

تسهیلات تازه در دسترس

مهدی محسنیان راد در آرمان در باره اطلاعات منتشر شده توسط وبسایت ویکی لیکس نوشته: از یک دیدگاه می‌توان فرض کرد که منتشر کردن این اطلاعات طرحی خاص با اهدافی ویژه است که دولت امریکا برای انتشار آن تسهیلاتی قرار داده است و قصد دارد که از انتشار آن در زمان خاص با هدف مورد نظرش بهره‌برداری کند.

این استاد رشته ارتباطات دانشگاه های ایران نوشته: به عقیده من این پدیده‌ای است که در آینده مورد بررسی قرار خواهد گرفت و روشن خواهد شد که اصل ماجرا چه بوده است. اما آنچه مسلم است این است که اگر چنین اتفاقی مثلا هشتاد سال پیش در آمریکا افتاده بود و انتشار چنین اسنادی در روزنامه‌ای چاپ و یک سری اطلاعات منتشر می‌شد، در مقایسه با شرایطی که امروزه در جهان وجود دارد به هیچ وجه نمی‌توان تصور کرد که اطلاعات با چنین سرعتی جابجا می‌شد و طبیعتا به دنبال آن نیز چنین بازخوردی را به همراه نداشت.

در ادامه مقاله آرمان آمده از نمایش وسعت گردش ارتباطات به این نتیجه برسیم که تا چه اندازه سرعت آگاه شدن و به دنبال آن وسعت آگاه شدن نیز رو به افزایش است. سرعت و وسعتى که در کنار حجم عظیم اطلاعات که حتی تحلیل و مطالعه این میزان اطلاعات توسط سازمان‌های متخصص امور خارجه هم شاید مدت‌ها زمان ببرد تا به دقت بررسی شود. به عبارت دیگر می‌توان گفت که هم اکنون جامعه جهانی در حال بررسی لایه‌های نازک و همان موج‌های روی این اقیانوس اطلاعات است.

نوعی تازه از روزنامه نگاری

محمود صدری در سرمقاله دنیای اقتصاد نوشته در دنیای روزنامه‌نگاری، به ویژه روزنامه‌نگاری آمریکایی اصطلاح داستان (Story) جایگاه ویژه‌ای دارد. این اصطلاح به لحاظ حرفه‌ای نشان‌دهنده یک نوع اطلاع‌رسانی است که براساس آن همه یا بیشتر جنبه‌های خبر در گزارشی کامل ارائه می‌شود و خواننده را به نقطه‌ای می‌رساند که برای همه یا بیشتر پرسش‌های خود، پاسخ‌هایی قانع‌کننده می‌یابد.

نویسنده تاکید کرده معمولا در رخدادهایی که عیار خبر بر عیار شایعه غلبه دارد، داستان با ابهام شروع می‌شود و با روشنی پایان می‌یابد. اما در رخدادهایی که شایعه بر خبر غالب است این رابطه معکوس می‌شود؛ یعنی اینکه گزارش با شفافیت آغاز می‌شود و با ابهام تمام می‌شود. آنگاه که حضور مخالفان سیاسی دولت‌ها در «داستان» پررنگ می‌شود، احتمال پررنگ شدن شایعه و رنگ باختن خبر بیشتر است.

به نظر سرمقاله دنیای اقتصاد در ماجرای ویکی لیکس که این روزها بر سر زبان‌ها افتاده نیز چنین رابطه‌ای برقرار است. گروهی از خبرنگاران و فعالان سیاسی چینی و همتایان آنان از دیگر کشورهای جهان از سال ۲۰۰۶ میلادی تاکنون پایگاهی اینترنتی راه انداخته‌اند و به گفته خود اسرار هویدا می‌کنند. بخشی از خبرهایی که تاکنون در این پایگاه منتشر شده از جنس «خبر- شایعه»هایی است که مدام در روزنامه‌های جهان (به ویژه آمریکا و اروپا) منتشر می‌شود.

فرصتی برای دیپلماسی ایران

محمد فرازمند در مقاله ای در آرمان نوشته: انتشار اسناد ویکی لیکس یک شوک بزرگ برای دیپلماسی آمریکا و کشورهایی است که دارای روابط دیپلماتیک فشرده با آمریکا هستند. گذشته از سوالات و ابهامات فراوانی که درباره چرایی و چگونگی انتشار این اسناد وجود دارد، به نظر می‌رسد که دیپلماسی پنهان پس از این شوک دچار تحولی اساسی خواهد شد. دیپلمات‌ها و مقامات سیاسی از این پس با دقت بیشتری در جلسات غیرعلنی سخن خواهند گفت.

به نظر نویسنده مقاله تطابق اطلاعات منتشر شده با قرائن آشکار، از اهمیت این اطلاعات نمی‌کاهد زیرا از یک سو این تطابق تکذیب صحت اطلاعات را سخت می‌کند و از سوی دیگر باید در نظر داشت که همواره اسناد دیپلماسی پنهان، حتی آنهایی‌ که پس از چند دهه منتشر می‌شود منبع قابل اعتنایی برای پژهشگران و تحلیل‌گران سیاسی است.

مقاله آرمان نتیجه گیری کرده که پاره‌ای از اسناد منتشر شده ویکی لیکس برای دیپلماسی ایران می‌تواند فرصت باشد به شرط آنکه فرصت سوزی نکند و موشکافانه و با اعتبار دادن به نظرات کارشناسی با شرایط جدید برخورد کند و از این فرصت خوب استفاده کند.

استدلال سفیر سابق ایران در بحرین بر این اساس است که کشور‌هایی مانند ایران که روابطی با آمریکا ندارند از خطرات انتشار این اسناد مصون هستند و نباید نگران آثار ناشی از این انقلاب اطلاعاتی باشند. اما رسانه‌های مستقل تر عربی عصبانیت افکار عمومی‌ عربی را از خبر طرفداری سران عرب از حمله به ایران منعکس کرده اند و سوال می‌کنند چرا باید سران عرب از جنگ دیگری در منطقه و حمله آمریکا و اسرائیل به ایران حمایت کنند؟

چالش های بازار پتروشیمی‌

پویا نعمت‌اللهی‌ در سرمقاله جهان صنعت نوشته سازمان کشورهای عربی صادرکننده‌‌ نفت در گزارش جدید خود پیش‌بینی کرده که این سازمان در نظر دارد در آینده میران حدود نیمی از کل تولید پتروشیمی دنیا را به خود اختصاص دهد. در سال ۲۰۰۷ کشورهای این سازمان حدود ۹ درصد از بازار پتروشیمی دنیا را در اختیار داشتند.

به گزارش این مقاله در حال حاضر کشور عربستان تمرکز ویژه‌ای روی فعالیت‌های صنعت پتروشیمی پیدا کرده و در سازمان ‌OAPEC هم مقام اول تولید است. به نظر می‌رسد این فعالیت‌ها در راستای متنوع‌سازی درآمدهای صادراتی اعراب باشد به‌گونه‌ای که از خام‌فروشی به سوی تولید کالاهای با ارزش‌افزوده‌‌ بیشتر سوق یافته‌اند.

سرمقاله جهان صنعت یادآوری کرده با دورخیز کشورهای عربی، عملا تولیدکننده‌های غربی چه‌بسا پروژه‌های پتروشیمی خود را به صورت معلق درآورند چرا‌ که منابع خام این صنعت به‌ وفور در اختیار کشورهای عرب قرار دارد و تولید محصولات پتروشیمی از توجیه‌پذیری بیشتری برخوردار بوده و اقتصادی‌تر است. توضیح اینکه اعراب حدود ۶۰ درصد از ذخایر قابل ‌استحصال دنیا را در اختیار دارند.