دردهای شکمی ناشی از سوء هاضمه و درمان آن ۲

دردهای شکمی ناشی از سوء هاضمه و درمان آن 2

نکات تغذیه ای در زخم های گوارشی

در طی دهه های اخیر، پزشکان برای پیشگیری و یا درمان گاستریت و زخم ها به ایجاد برخی اصلاحات غذایی توصیه کرده اند. پیشنهادهای درمانی رایج شامل اجتناب از مصرف غذاهای پُرادویه، کافئین، الکل و افزایش مصرف رژیم غذایی حاوی مواد غذایی آب پز و شیر و لبنیات بوده است.

هر چند که این توصیه ها به نظر معقول و منطقی می رسند اما برخی افراد در آزمایش های کنترل شده نتوانسته اند نتایج موفقیت آمیزی را کسب کنند.  برای مثال هضم شیر معمولا همراه با افزایش تولید اسید می باشد و همچنین مصرف برخی ادویه های خاص مثل فلفل سیاه، پودر چیلی و فلفل قرمز ممکن است سبب هضم نامناسب غذا شود، ولی هنوز شواهد علمی نشان نداده اند که  هر یک از آن ها در بروز گاستریت یا زخم های پپتیک نقش داشته باشند.

مطالعات اپیدمیولوژیکی فاکتورهایی به شرح زیر را با کاهش خطر گاستریت و زخم های پپتیک مرتبط دانسته اند:

تغییر و اصلاح الگوی غذایی

مصرف وعده های غذایی کوچک تر و در دفعات بیشتر ممکن است علائم را تخفیف دهند  ولی به التیام زخم ها کمک نخواهد کرد.

رژیم پُرفیبر

یک مطالعه ی بزرگ در دانشگاه هاروارد بر روی سلامت جامعه دریافته است که رژیم های غذایی پُرفیبر با کاهش خطر زخم پپتیک همراه بوده اند. پس از یک دوره 6 ساله افرادی که بیشترین دریافت فیبر را داشتند در مقایسه با افرادی که کمترین دریافت فیبر را داشتند، 45 درصد کمتر در معرض خطر ابتلاء بودند. نتایج این مطالعه نشان داد که مصرف منابع غذایی فیبر محلول (جو، حبوبات، میوه ها و سبزی های خام) به طور ویژه ای خاصیت محافظت کنندگی داشته و مصرف منابع فیبر محلول به میزان 60 درصد منجر به کاهش خطر ابتلاء گشت. 

اما از طرف دیگر مطالعات نشان داده اند که استفاده از مکمل های غذایی حاوی فیبر به صورت سبوس گندم هیچ تاثیری را در روند عود زخم نداشت. همچنین به طور مشابهی به نظر می رسد که رژیم های پُرفیبر همچنین هیچ مزایایی را در بهبود سرعت التیام زخم ها در مقایسه با رژیم های کم فیبر نداشتند.

در کل باید اذعان نمود که بر خلاف تصورات قبلی استفاده از مواد حاوی فیبر و سبزیجات به ویژه اگر به طور کامل جویده شوند همراه با تشدید زخم های پپتیک نخواهد بود.

لازم به ذکر است که تجربیات شخصی افراد مبتلا نیز در نوع مواد غذایی مورد استفاده برای کنترل زخم های پپتیک دارای اهمیت ویژه می باشد.

رژیم غذایی غنی از ویتامین A

در برخی مطالعات، افزایش دریافت کلی ویتامین A ( از غذا و مکمل ها) با کاهش خطر ابتلاء به زخم های پپتیک همراه بود و در افرادی که بیشترین دریافت ویتامین A را داشتند در مقایسه با افرادی که کمترین دریافت را داشتند، خطر ابتلاء به میزان 54 درصد کمتر بود.

چای سبز

مطالعات نشان داده اند که مصرف منظم چای سبز با 40 تا 50 درصد کاهش خطر گاستریت همراه است. آزمایش های سلولی پیشنهاد می کنند که کاتچین موجود در چای سبز ممکن است به عنوان یک آنتی اکسیدان و آنتی باکتریال برای سرکوب باکتری هلیکوباکترپیلوری عمل نماید.

اجتناب از مصرف الکل

مطالعات بالینی حاکی از آن است که سوء استفاده و مصرف الکل می تواند موجب تقویت عفونت هلیکوباکترپیلوری گردد و همچنین میزان بهبود زخم های موجود را آهسته نماید. نکته ی مهم آن است که مصرف الکل به همراه مصرف سیگار خطر زخم ها را افزایش می دهد.

اجتناب از مصرف کافئین ها

قهوه در هر دو صورت کافئینه و غیر کافئینه تولید اسید را تحریک می نماید. برخی مطالعات یک همراهی نزدیک بین مصرف قهوه و علائم بیماری را اظهار می نمایند. در هر حال به طور کلی هنوز مشخص نیست که آیا مصرف قهوه خطر عفونت باکتری هلیکوباکترپیلوری را افزایش و یا کاهش می دهد.

پروبیوتیک ها

پروبیوتیک ها برای مثال لاکتوباسیلوس کازئی، ممکن است با رشد باکتری هلیکوباکترپیلوری مداخله نمایند. به علاوه برخی مطالعات نشان داده اند که پروبیوتیک ها همچنین می توانند اثربخشی درمان آنتی بیوتیکی را برای هلیکوباکترپیلوری افزایش دهند و عوارض جانبی درمان را کاهش دهد. قبل از این که بتوان پروبیوتیک ها را برای پیشگیری یا درمان گاستریت ها و یا زخم ها پیشنهاد کرد، انجام مطالعه های بیشتری مورد نیاز می باشند.

بسیاری از افرادی که نشانه های ملایمی از زخم پپتیک را دارا می باشند، برای اولین اقدام، درمان خانگی بدون مراجعه به پزشک را برای یک دوره ی زمانی کوتاه امتحان می کنند، ولی اگر نشانه های زخم پس از گذشت 10 تا 14 روز از شروع درمان خانگی بهبود نیافت و یا علائم دیگری مثل کاهش وزن، حالت تهوع پس از خوردن غذا و یا درد مداوم مشاهده شد، بسیار مهم است که به پزشک مراجعه نمایید تا اطمینان حاصل کنید که به یک زخم مبتلا هستید و به دیگر عارضه های جدی مبتلاء نمی باشید.

اگر در سنین میانسالی و پیری هستید موضوع اهمیت بیشتری می یابد چرا که با افزایش سن خطر پیشرفت سرطان و یا دیگر بیماری هایی که بتوانند سبب ظهور علائمی مشابه زخم پپتیک گردد، افزایش می یابد.

تغییر شیوه زندگی:

برخی از توصیه های مفید پزشکان به شرح ذیل می باشد:

* سیگار نکشید: کشیدن سیگار بر لایه ی محافظت کننده ی معده اثر می گذارد و معده را برای گسترش زخم مستعد می سازد. همچنین سبب افزایش اسید معده می گردد.

* اجتناب از مصرف الکل: مصرف الکل سبب فرسایش لایه ی موکوسی معده و روده ی باریک می گردد که منجر به التهاب و خونریزی می شود.

* اجتناب از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی: چنان چه شما مرتبا مُسکن مصرف می کنید، از استامینوفن استفاده نمایید.

* ریفلاکس اسیدی را کنترل کنید: چنان چه زخم مری دارید، معمولا با ریفلاکس اسیدی مرتبط است.

برای کنترل ریفلاکس اسیدی اقدامات ذیل را انجام دهید:

اجتناب از غذاهای پُرچرب و پُرادویه،

اجتناب از دراز کشیدن بلافاصله بعد از صرف غذا،

بالا قرار دادن موقعیت سر در هنگام خوابیدن

و کاهش وزن.

همچنین اجتناب از کشیدن سیگار، مصرف الکل و داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی به کنترل ریفلاکس اسیدی کمک خواهند کرد.

درمان دردهای شکمی

آزمایشات تشخیصی

پزشک شما احتمالا نشانه ها و علائم بیماری را بررسی می کند و معاینه ی فیزیکی را بر روی شما انجام می دهد. انجام تعدادی از تست های تشخیصی نیز ممکن است به دکترتان کمک کند که دلیل ناراحتی اصلی تان را تعیین کند.

این تست ها عبارت هستند از:

* تست های خونی

تست های خونی می تواند احتمال ابتلا به برخی بیماری های دیگری که ممکن است باعث ظهور نشانه ها و علائمی شبیه به درد شکمی بدون زخم شوند را  برطرف نماید.

* آزمایش مدفوع

دکترتان ممکن است آزمایش نمونه ای از مدفوع تان را برای پیدا کردن باکتری ای موسوم به هلیکوباکترپیلوری(H. pylori) تجویز نماید، که این باکتری می تواند سبب مشکلات شکمی شود.

* استفاده از اندوسکوپی برای آزمایش کردن سیستم گوارشی تان

در این روش وسیله ای سبک، قابل انعطاف و نازک به نام آندوسکوپ، از گلوی شما می گذرد. بنابراین دکتر شما می تواند مری، شکم و قسمت ابتدایی روده شما(دئودنوم) را ببیند.

معالجات و داروها

درد شکمی بدون زخم که مدت زیادی طول می کشد و به وسیله تغییرات شیوه زندگی کنترل نمی شود ممکن است به معالجه نیاز داشته باشد. نوع درمانی که دریافت می کنید به علائم و نشانه های بیماری تان وابسته است. درمان ممکن است  با تجویز دارو و رفتاردرمانی ترکیب شود.

داروها

داروهایی که ممکن است در مدیریت نشانه ها و علائم این درد به شما کمک کنند عبارت هستند از:

داروهای آنتی اسید. آنتی اسیدها در فرم جامد یا مایع یک درمان عمومی و معمول برای سوء هاضمه هستند. آنتی اسیدها اسید معده را خنثی می کنند و آسودگی سریعی را فراهم می نمایند.

داروهایی برای درمان گاز. داروهایی که شامل سایمتیکون ها هستند آرامش را به وسیله از بین بردن گازها فراهم می کنند. Mylanta و Dimeticon  مثال هایی از این دسته هستند.

داروهایی که تولید اسید را کاهش می دهند و بلوکرهای H2 رسپتور نامیده می شوند.

این داروها یکی از پُر مصرف ترین داروهای گوارشی هستند که شامل سایمیتیدین(Tagamet HB)، فاموتیدین(Pepcid AC)، نیزاتیدین(Axid AR) و رانیتیدین(Zantac 75) هستند.

انواع  قوی از این داروها تنها در فرم نسخه ای در دسترس هستند.

داروهایی که پمپ های اسیدی را بلوکه می کنند.

این ها داروها، مانع پمپ پروتونی نیز نامیده می شوند و پمپ های اسیدی را که در داخل سلول های مخاط دستگاه گوارش، اسید ترشح می کنند را بلوکه می کنند.

موانع پمپ پروتونی، میزان ترشح اسید را به وسیله ی بلوکه کردن فعالیت این پمپ های کوچک، کاهش می دهند.

موانع پمپ پروتونی شامل لانزوپرازول(Prevacid 24 HR) و امپرازول(Prilosec OTC) هستند.

باید توجه داشته باشید که این داروها در فرم نسخه ای در دسترس هستند.

داروهایی که اسفنگتر مری را قوی می کنند.

این داروها کمک می کند که معده ی شما با سرعت بیشتری خالی بشود و علاوه بر آن به سفت شدن دریچه بین معده و مری  کمک می کند. لذا از این طریق ناراحتی ناشی از درد قسمت بالای شکمی را کاهش می دهد.

داروی متوکلوپرامید از این گروه می باشد.

داروهایی که اسپاسم های ماهیچه ای را کنترل می کنند.

داروهای ضد انقباض ممکن است درد شکمی را به وسیله ی رفع اسپاسم ها در ناحیه روده، تسکین ببخشد. این داروها شامل دایسیکلومین و هیوسین هستند.

داروهای ضد افسردگی با دوز پایین.

داروهای ضد افسردگی تری سیکلیک و داروهایی که به عنوان مهارکننده های انتخابی برداشت مجدد سروتونین(SSRIs) شناخته می شوند در دوز پایین مصرف می شوند و ممکن است به ممانعت از فعالیت نورون هایی که درد روده ای را کنترل می کند کمک کند. پزشک تان ممکن است این داروهای ضد افسردگی را مانند نورتریپتیلین(Pamelor) و دسیپرامین و(Norpramin) SSRIs مانند سرترالین(Zoloft) را پیشنهاد کند.

آنتی بیوتیک ها

اگر آزمایشات بر وجود نوعی باکتری معمول که باعث زخم در شکم تان می شود(موسوم به  باکتری  Hپیلوری)، دلالت کند، پزشک تان ممکن است به شما مصرف آنتی بیوتیک ها را توصیه کند. علاوه بر این اگر شما تعداد خیلی زیادی باکتری در روده تان داشته باشید دکترها ممکن است به شما تعدادی از آنتی بیوتیک ها را توصیه کنند.

طب جایگزین:

خیلی از افرادی که از این نوع دردهای گوارشی رنج می برند اغلب سراغ مکمل ها و درمان های جانشین می روند تا به آن ها کمک کند. تا کنون ثابت نشده است که هیچ مکملی یا داروی جانشینی برای ریشه کنی این نوع از دردها باشد. اما وقتی که به موازات درمان های دارویی و تغییر شیوه ی زندگی از طب جایگزین نیز استفاده شود ممکن است در جهت تخفیف نشانه ها و علائم  بیماری تان مفید باشند.

اگر شما علاقه مند به مکمل ها و درمان های جانشین هستید، با پزشک تان در مورد موارد زیر صحبت کنید:

مکمل های گیاهی

داروهای گیاهی که بعضی منافع را برای این درد نشان داده اند شامل: نعناع و روغن زیره، هستند.

هیپنوتیزم

هیپنوتیزم یک وضعیت عمیق از تمرکز است که شما می توانید به وسیله ی کار کردن با یک درمانگر ماهر به آن برسید. بعضی مدارک پیشنهاد می کند که  درمان هیپنوتیزم ممکن است به برطرف کردن نشانه ها و علائم این درد کمک کند.

تکنیک های آرام سازی(ریلکسیشن)

فعالیت هایی که به آرام سازی شما کمک می کند ممکن است به شما کمک کند که نشانه ها و علائم این درد را  کنترل کنید از جمله: مدیتیشن، یوگا و دیگر فعالیت هایی که به کاهش استرس کمک می کند.