اگر پوست شما حساس است
اگر پوست شما حساس است
تعداد بیمارانی که با شکایت از "پوست حساس"شان به متخصصان پوست مراجعه می‌کنند، خیلی زیاد است. اغلب آنها از این شاکی‌اند که با مصرف هر نوع کِرم آرایشی بهداشتی، پوست صورت‌شان دچار قرمزی و سوزش می‌شود.
نزدیک به 40 درصد افراد تصور می‌کنند که پوست‌شان حساس است. با توجه به همین شیوع بالاست که کارخانه‌های تولید کننده محصولات آرایشی بهداشتی تصمیم گرفته‌اند گروهی از محصولات خود را ویژه "پوست‌های حساس" نام‌گذاری کنند و در این محصولات، تا حد امکان، کمتر از مواد آلرژن (حساسیت زا) که موجب تحریک‌پذیری برخی پوست‌ها می شوند، استفاده کنند.
بیشتر شکایات مطرح شده توسط بیمارانی که پوست حساس دارند، لااقل برای متخصصان پوست، گیج‌کننده است، زیرا این شکایت‌ها جزء درماتیت‌های تماسی تحریکی یا آلرژیک نیستند.
شکایت‌های شایعی که توسط بیماران مطرح می‌شود، شامل سوزش، سوزن سوزن‌شدن، خارش و سفتی پوست به دنبال مصرف برخی مواد روی پوست‌شان و یا حتی بعد از قرار گرفتن در برخی محیط‌های خاص است.
این واکنش‌ها که اغلب روی پوست صورت و به خصوص روی خط خنده رخ می‌دهند، طی یک ساعت پس از مصرف دارو یا کِرم خاص ظاهر می شوند.
شایع‌ترین موادی که موجب آزردگی پوست‌های حساس می شوند، عبارت‌اند از: پروپیلن گلیکول، نیزوییک اسید، هیدروکسی اسیدها و اتانول.
پوست چه کسانی حساس‌تر است؟
خانم‌هایی که در حوالی سن یائسگی قرار دارند، شایع‌ترین افرادی هستند که از داشتن پوستی حساس شکایت می کنند. به نظر می‌رسد که با افزایش سن، شیوع پوست حساس نیز کاهش یابد.
لایه شاخی پوست، سد مهمی است که از لایه‌های درونی پوست در مقابل محیط بیرونی محافظت می کند. افراد مبتلا به پوست حساس ممکن است نقصی در لایه شاخی داشته باشند که موجب کاهش مقاومت نسبت به مواد محرک بیرونی می‌شود.
برخی از قسمت‌های پوست از قسمت‌های دیگر حساس‌ترند و یافتن این مناطق هنگام مصرف برخی داروهای پوستی مثل اسیدهای میوه یا ترتینویین مهم است، چون استعمال این مواد روی مناطق حساس موجب سوزش و قرمزی خواهد شد که اغلب توسط بیماران قابل تحمل نیست.
نقاط حساس صورت کدام است؟
چین نازولابیال، یا خط خنده منطقه بسیار حساسی در ناحیه صورت است.
منطقه دیگری که خیلی حساس است، پوست اطراف چشم‌هاست. پوست این منطقه بسیار نازک است و لذا نفوذ مواد محرک در آن افزایش می‌یابد. همچنین عروق خونی از طریق این پوست نازک راحت‌تر مشاهده می‌شوند و لذا وقتی التهابی رخ می‌دهد، قرمزی در پوست اطراف چشم بسیار بارزتر خواهد بود. به همین دلیل بسیاری از افراد هنگام استعمال کِرم‌های ضد آفتاب در حوالی چشم‌های‌شان، احساس سوزش می‌کنند.
منطقه سوم که حساسیت بالایی در صورت دارد، کناره‌های بینی است، به خصوص شیارهای بینی. به نظر می‌رسد که این مساله به دلیل تراکم بالای غدد سباسه (غدد ترشح کننده چربی در پوست) و اثر مسدودکنندگی چین پوستی کنار بینی باشد.
مناطق حساس پوست را می‌توان قبل از انجام لایه‌برداری‌های شیمیایی پوست با وازلین پوشاند.
چه باید کرد؟
اولین قدم در برخورد با بیماران مبتلا به پوست حساس، پیدا کردن علت مشکل آنهاست.
مهم است که ابتدا بیمار توسط متخصص پوست و مو ویزیت شود و علل بیماری پوستی (مانند روزاسه، درماتیت سبوره و ...) تشخیص داده شده و تحت درمان مناسب قرار گیرد.
گاهی ممکن است بیمار مبتلا به کهیر تماسی باشد؛ به عنوان مثال، موادی مانند بنزوئیک اسید، فرمالدیید، حنا، فنتول، پروپیلن گلیکول، سالسیلیک اسید، الکل‌ها و سوربیک اسید می‌توانند موجب کهیر تماسی شوند.
گرفتن شرح حال در یافتن علت ایجاد پوست حساس بسیار اهمیت دارد. فرد باید از مصرف داروها یا کِرم‌هایی که موجب قرمزی یا حساسیت پوست می شوند، خودداری کند.
گاهی لازم است بیمار به تشخیص متخصص پوست، یک تست پوستی به نام "پچ تست" را انجام دهد که معلوم شود آیا به ماده خاصی حساسیت دارد یا خیر.
بیماران مبتلا به پوست حساس باید از شوینده‌های بسیار ملایم مانند پن‌ها یا پاک‌کننده‌های مخصوص پوست حساس برای تمیز کردن پوست خود استفاده کرده و از مصرف صابون‌های معمولی و شامپوها برای شستشوی صورت پرهیز کنند.
هر کِِرمی که مصرف آن موجب تحریک پوستی می‌شود، دیگر نباید مصرف شود. حتی این بیماران در مصرف ضد آفتاب نیز باید دقت کنند و بهترین ضد آفتاب‌ها برای آنها ضد آفتاب‌های فیزیکال است که عاری از فیلترهای شیمیایی می باشند.
بیماران باید از مرطوب‌کننده‌های بسیار ملایم که مخصوص پوست‌های حساس است، استفاده کنند. یکی از بهترین چرب‌کننده‌ها در این افراد وازلین است.
مصرف کِرم‌هایی که حاوی هیدروکسی اسیدها، مواد گیاهی، ویتامین E و C، لانولین، پروپیلن گلیکول و رتینوییدهاست در افراد با پوست‌های حساس باید منع شود.
به طور کلی، مصرف کِرم‌هایی که روی آنها نوشته شده: «مخصوص پوست‌های حساس» به احتمال زیاد، حاوی اجزایی است که این افراد می توانند با خیال راحت‌تر از آنها روی پوست صورت‌شان استفاده کنند.
دکتر بهروز باریک بین - متخصص پوست و مو
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
