بادکش درمانى Cupping therapy

بادکش درمانى Cupping therapy

پروفسور شارل لیشتن تلر، استاد تاریخ پزشکى در دانشگاه لوزان و هامبورگ در کتاب تاریخ پزشکى مى نویسد: براى این که بدانیم به کجا مى رویم، باید بدانیم که از کجا مى آییم و براى این که بدانیم در کجا هستیم، باید گذشته ى خود را بجوییم و ببینیم که از کجا مى آییم.

نابسامانى هاى پزشکى اخیر، تا حد زیادى به این علت است که انسان، رابطه ى خود را با گذشته قطع کرده است و اگر کسى از گذشته ى پزشکى آگاه باشد، براى پیشرفت دانش پزشکى راه هاى تازه اى پیدا خواهد کرد.

سازمان بهداشت جهانى از حدود 30 سال پیش، به منظور جامه ى عمل پوشاندن به شعار خود، یعنى «بهداشت براى همه تا سال 2000»، توسعه ى طب سنتى را مورد توجه قرار داده است. این تصمیم، بر دو پایه استوار است: اول، عدم دسترسى بسیارى از افراد به خدمات اولیه ى بهداشتى درمانى، که در بعضى کشورها تا 80 درصد جمعیت را شامل مى شود و دوم، عدم رضایت از درمان هاى طب جدید، به خصوص در رابطه با بیمارى هاى مزمن و عوارض جانبى داروهاى شیمیایى.

به این دلیل، در سال 1978 سازمان بهداشت جهانى، بیانیه اى در زمینه ى توسعه ى طب سنتى منتشر نمود. در این بیانیه طب سنتى به طور خلاصه، این گونه تعریف شده است: "مجموعه ى تمامى علوم نظرى و عملى که در تشخیص طبى، پیشگیرى و درمان بیمارى هاى جسمى، ذهنى یا ناهنجارهاى اجتماعى به کار مى رود و به صورت گفتارى یا نوشتارى، از نسلى به نسل دیگر انتقال یافته باشد."

یکى از روش هاى درمانى که داراى سابقه ى چند هزار ساله مى باشد، "بادکش درمانى" است که پزشکان از زمان هاى دور، در درمان بیمارى ها و دردها از آن بهره مى گرفتند.

در طب سنتى چین، تلفیقى بین "بادکش درمانى"و "طب سوزنى" صورت گرفته است و طبیبان چینى، در بسیارى موارد، جهت افزایش تأثیر طب سوزنى، آن را همراه بادکش به کار مى برند. در طب سنتى ایران زمین نیز درمان با بادکش (حجامت گرم و خشک)، سابقه اى طولانى دارد و توسط پزشکان بزرگى چون ابوعلى سینا، رازى، جرجانى و بقیه، بارها جهت درمان بیمارى ها و دردهاى مختلف، تجویز شده است.

در طب کلاسیک و جدید نیز مطالعات فراوانى روى تأثیرات بادکش در درمان بیمارى ها و مکانیسم این تأثیرات انجام شده است.

در این میان، مى توان به مطالعات فراوان دکتر یوهان ابلر (پزشک آلمانى) و پروفسور Von neisser اشاره کرد.

کتاب هاى فراوانى نیز در این زمینه در سراسر جهان به چاپ رسیده است که به عنوان نمونه، مى توان به Cupping therapy نوشته ى پروفسور Kay chirali از انگلستان و کتاب هاى متعدد در مورد بادکش درمانى یا خلاء درمانى اشاره کرد.

در شبکه هاى علمى اینترنت نیز مقالات متعدد (بیش از 260 هزار مورد) در این زمینه موجود است که با کلمات کلیدى cupping, Dry cupping مى توان آن ها را ملاحظه نمود. ساخت دستگاه هاى Cupping therapy که در ایران به دستگاه "دردکش"K.D معروف است، استفاده از این شیوه ى درمانى را براى عموم مردم آسان نموده است.

انواع بادکش:

به طور کلى، بادکش به دو دسته ى گرم و سرد تقسیم مى شود. طبق نظر همه ى پزشکان، تأثیر بادکش گرم در درمان دردها و بیمارى ها بیشتر از بادکش سرد است. در طب سنتى، از بادکش با عنوان «حجامت گرم و خشک» یاد مى شود. از این جا که دستگاه دردکش با مکانیسم سرد و خشک عمل مى کند، براى تکمیل درمان، بهتر است محل مورد نظر را با حوله ى گرم، گرم کرده، سپس با استفاده از این دستگاه اقدام به بادکش گذارى کرد.

در تمام دنیا، از جمله جامعه ى ما، در حال حاضر، تعداد بسیار زیادى از مردم به بیمارى هاى مختلف مبتلا هستند که دردهاى ناشى از این بیمارى ها، پزشک را مجبور مى کند که به بیمار، داروهاى مسکن تجویز کند. عوارض ناشى از خود این داروها، بیمارى هاى جدید را به وجود مى آورد که گاهى بعد از تشخیص، غیر قابل جبران مى باشد.

در این میان استفاده از دستگاه دردکش به عنوان روش درمان فیزیکى، بسیار حایز اهمیت است.

کاربرد درمانى و مکانیسم تأثیر بادکش

بادکش گذارى با مکانیسم هاى متعددى باعث رفع دردها و درمان بیمارى هاى مختلف مى شود که در زیر به تعدادى از این مکانیسم ها اشاره مى شود:

2. افزایش خون رسانى موضعى با فراخوانى سلول هاى دفاعى و فاکتورهاى ضد التهاب خونى به موضع، باعث تسریع ترمیم آسیب هاى بافتى و عفونت هاى موضعى مى شود. مثلا با بادکش کردن اطراف زخم هاى بستر مى توان به ترمیم و بهبود این زخم ها کمک شایانى کرد.

3. بادکش با ایجاد خلاء در تخلیه ى سموم و عفونت هاى موضعى، مثلاً در گزیدگى با مار و عقرب کمک کننده است.

4. بادکش با ایجاد فشار منفى باعث انبساط عضلانى شده و در رفع اسپاسم عضلانى که علت بسیارى از دردهاى موضعى است، کمک کننده مى باشد.

5. بادکش با تحریک روده ها و دستگاه گوارش در درمان برخى از بیمارى هاى گوارشى، نظیر زخم معده، تنبلى روده و یبوست کمک کننده است.

6. بادکش متناوب با جذب خون به عضلات در رفع لاغرى هاى موضعى و افزایش بافت ماهیچه اى موضع مؤثر است.

7. اگر علت چاقى تجمع موضعى چربى باشد، بادکش گرم در سوزاندن چربى هاى موضعى مؤثر است(با مکانیسم فراخوان خون به ناحیه ى پرچربى).

۸. از فشار منفى ایجاد شده توسط بادکش مى توان در کنترل و تنظیم بعضى از خونریزى ها در بدن بهره گرفت؛ مثلاً در هایپر منوره (قاعدگى با خونریزى شدید) مى توان زیر سینه ها را بادکش کرد. با این عمل فشار خون از اندام تحتانى به سمت اندام فوقانى متوجه شده و از شدت خونریزى کاسته مى شود یا در خونریزى کم (هایپو منوره) با بادکش کردن ران ها و ساق پاها مى توان فشار خون را از قسمت هاى فوقانى به سمت اندام تحتانى متوجه ساخته و میزان خونریزى را افزایش داد. یا در خون دماغ شدید با بادکش کردن اطراف ناف (در طرف خونریزى) فشار خون به قسمت هاى تحتانى منتقل شده و خون دماغ کم کم قطع مى شود.

9. تعدادى از دردهاى عضلانى بر اثر درگیر شدن اعصاب حسى بین ماهیچه ها یا بافت پیوندى سخت شده ایجاد مى شود. بنابراین با بادکش نمودن در بسیارى از موارد این فشار از روى عصب برداشته شده و درد تسکین مى یابد.

10. در رفع خواب رفتگى ها و گزگز اندام، بادکش با تسریع خون رسانى و اکسیژناسیون بافتى مؤثر مى باشد.

11. عده اى از اطباء و حکما از فشار منفى بادکش جهت کمک به خروج سنگ هاى کلیوى استفاده مى کنند. به این صورت که بعد از روغن مالى، مسیر کلیه ها را از طرف کلیه به سمت مثانه بادکش متحرک مى کنند.

12. در افرادى که داراى طبع سرد و تر هستند و در اصطلاح طب سنتى بلغمى مزاجند، بادکش گرم و خشک کاربرد فراوانى دارد و جایگزین مناسبى براى حجامت (تر) مى باشد.

13.طبق تعریف طب سنتى گاهى دردها بر اثر غلبه ى سردى بر بافت یا عضو ایجاد مى شود و تجربه نشان داده است که بسیارى از دردهاى موضعى با گرم کردن موضع تسکین مى یابد. بادکش گرم در رفع این دردها مؤثر است.

در طب سنتى بیمارى برص یا  Vetiligoدر دسته ى بیمارى هاى بلغمى جاى مى گیرد. عده اى با این استدلال که بلغم سرد و تر است و بادکش گرم و خشک ، یعنى دقیقاً ضد بلغم است، بادکش متناوب دست کم 40 جلسه یک روز در میان را در از بین بردن ضایعات برص مؤثر مى دانند.

14. این مسأله قطعى است که افزایش خون رسانى پوست توسط بادکش گذارى در رفع بسیارى از بیمارى هاى پوستى مؤثر است و تحقیقات پروفسور Von neisser نیز این مسئله را تأیید مى کند.

15. در زانوهایى که دچار تورم، درد و تجمع مایع در مفصل شده اند (تجمع بلغم موضعى) با بادکش متناوب 40 تا 120 جلسه یک روز در میان مى توان کم کم این مایع را از محیط خارج کرد.

یاد آورى: در رفع بلغم موضعى و سیستمیک بادکش گرم و خشک بهتر از بادکش سرد است. 

سید مهدى سعیدى

منابع:

- ارقام و آمار این نوشتار، برگرفته از سایت سازمان بهداشت جهانى و کتابخانه ى ملى آمریکاست.

- میزان الحکمة: نوشته ى محمد رى شهرى صفحه ى 1786

- موسوعة الاحادیث الطبیة: نوشته ى محمد رى شهرى صفحه ى 66 و67

- آشنایى با بادکش درمانى: تألیف دکتر روزگارى